Με την εμφάνιση των επιθετικών ελικοπτέρων, αλλά και των νέων ελικοπτέρων εφόδου, πολλοί υπέθεσαν ότι ο ρόλος του πολυβολητή είτε θα εξαφανιζόταν είτε θα υποβαθμιζόταν. Όμως όπως αποδείχθηκε και αργότερα σε Ιράκ και Αφγανιστάν ο πολυβολητής παρέμενε ένα αναπόσπαστο στοιχείο των ελικοπτέρων.
«Στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον δεν υπάρχει “πρώτη γραμμή”. Υπάρχουν μόνο περιοχές συγκρούσεων οι οποίες στη σημερινή εποχή θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως τόσο μεταβαλλόμενες και “μετακινούμενες” όσο και οι δυνάμεις οι οποίες και επιχειρούν σε αυτές».
Οι απόψεις αυτές είναι του στρατάρχη της Αεροπορίας (Air Marshal) E. Ludlow Hewitt, όχι από τη δεκαετία του 2000 ή του 2010 αλλά από το μακρινό… 1937, όταν του είχε ζητηθεί να δώσει έναν ορισμό για τη φύση τού, επερχόμενου, σύγχρονου πολέμου.
Προφανώς, εκτός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και η φύση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, για άλλη μία φορά αποδεικνύουν τα λόγια του Hewitt προφητικά.
Η περίπτωση του Ιράκ είναι χαρακτηριστική, όπου οι κάθε λογής ομάδες φανατικών μουσουλμάνων κατά των δυτικών και κυβερνητικών δυνάμεων, αντί να χρησιμοποιούν τα τακτικά συγκροτήματα ενός εκπαιδευμένου ορθόδοξα Στρατού, χρησιμοποιούσαν τους δρόμους, τις συνοικίες και τα σπίτια των κατοικημένων περιοχών, όπως είναι η Φαλούτζα, η Νατζάφ ή ακόμα και η Βαγδάτη.
Αντί των στρατιωτικών στολών, οι δυνάμεις αυτές χρησιμοποιούσαν πολιτική περιβολή με αποτέλεσμα το έργο των συμμαχικών δυνάμεων, ως προς την αντιμετώπισή τους και μη πρόκλησης «παράπλευρων απωλειών» να είναι από δύσκολο έως αδύνατο.
Η φύση του νέου είδους πολέμου έχει καταστήσει τα άρματα μάχης και τα πυροβόλα μη αποτελεσματικά, ενώ πολλές φορές τα έχει μετατρέψει και σε ανυπεράσπιστους στόχους μέσα στο αστικό ή ημιαστικό περιβάλλον στο οποίο καλούνται να επιχειρήσουν. Ένα άλλο είδος ρόλου-πολεμιστή έχει κάνει ένα εντυπωσιακό «comeback», αυτή τη στιγμή.
Αυτός δεν είναι άλλος από τον χειριστή του πολυβόλου στις θύρες του ελικοπτέρου που, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολύ πιο αποτελεσματικός από έναν αρματιστή ή από έναν χειριστή αυτοκινούμενου πυροβόλου.
Γιατί γίνεται αυτό; Επειδή ο πολυβολητής του ελικοπτέρου φέρνει μαζί του στη μάχη κάποια πλεονεκτήματα τα οποία δεν έχουν οι συνάδελφοί του στο έδαφος. Μπορεί να παρατηρήσει τον στόχο από ψηλά και να αποκτήσει μία «ολοκληρωμένη» εικόνα για τη φύση της απειλής. Μπορεί να ασκήσει μια μεγάλης έντασης πίεση, κυρίως ψυχολογική στον αντίπαλο που βρίσκεται στο έδαφος.
Μπορεί να εκπέμψει καταστροφικά, συγκεντρωτικά πυρά τα οποία τα συνδυάζει με το υψηλής κινητικότητας εναέριο μέσο που χρησιμοποιεί.
Τέλος, λόγω της φύσης τού ελικοπτέρου, έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τον πόλεμο και την καταστροφή ακριβώς στην «εστία» της εχθρικής αντίστασης, αποφεύγοντας την «τριβή» με τις διάφορες χερσαίες ζώνες άμυνας οι οποίες και είναι δημιουργημένες για να αντιμετωπίσουν μια χερσαία προσπάθεια διάρρηξης της περιμέτρου.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι κατασκευαστές ελικοπτέρων έχουν αρχίσει να επικεντρώνουν την προσοχή τους στη θέση και στον οπλισμό του πολυβολητή του ελικοπτέρου, ενώ οι κατασκευαστές των συστημάτων εκπαίδευσης, ειδικά των προσομοιωτών, αναπτύσσουν όλο και πιο προηγμένους τρόπους και μεθόδους εκπαίδευσης με σκοπό να βοηθήσουν τον πολυβολητή να καταστεί ακόμα πιο σημαντικός στον ρόλο τον οποίο είναι επιφορτισμένος να φέρει σε πέρας και να του επιτρέψουν να εκπέμψει ακόμα πιο αποτελεσματικά πυρά μέσα σε ένα ρευστό αστικό και ημιαστικό περιβάλλον μάχης και επιχειρήσεων.
Τα διδάγματα από το Βιετνάμ
Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, ο ρόλος του πολυβολητή θεωρούνταν ως υψίστης σημασίας για την επιβίωση του εναέριου μέσου και του πληρώματος αυτού. Τα λόγια ενός βετεράνου του πολέμου εκείνου είναι χαρακτηριστικά: «Οι χειριστές των ελικοπτέρων είναι στην κυριολεξία “τυφλοί”. Δεν μπορούν να δουν πέρα από τους έλικες του ελικοπτέρου, ενώ το πεδίο της όρασής τους περιορίζεται μόνο στον τομέα που μπορούν να καλύπτουν από τη θέση στην οποία κάθονται. Κάθε χειριστής μπορεί να δει μόνο από μία πλευρά, από την πλευρά στην οποία κάθεται. Είναι δουλειά του υπόλοιπου πληρώματος, ειδικά του πολυβολητή των θυρών, να λειτουργήσει ως τα “μάτια” του χειριστή».
Με λίγα λόγια, ο ρόλος και η μοίρα του πολυβολητή δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι υποχρεωμένος να υπερασπιστεί το ελικόπτερο και τους συναδέλφους του μέσα σε αυτό από πυρά εδάφους, πρέπει να λειτουργήσει ως ένα ακόμα «ζευγάρι μάτια» υποβοηθώντας τους χειριστές, θα πρέπει ακόμα να βγει από το ελικόπτερο, αν το απαιτήσουν οι περιστάσεις και να βοηθήσει στην επιβίβαση ατόμων, τραυματιών και υλικού ή ακόμα και να εξασφαλίσει την περίμετρο του ελικοπτέρου μην επιτρέποντας στον αντίπαλο να πλησιάσει.
Σύγχρονες λύσεις για τους πολυβολητές θυρών
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι κατασκευαστές των ελικοπτέρων έχουν καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες στο να εξασφαλίσουν ώστε ότι χρησιμοποιεί ο πολυβολητής να είναι όσο το δυνατόν φιλικό προς τον χρήστη όσο και να παρέχει τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και ακρίβεια.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη Nathalie Mah, στέλεχος των Singapore Technologies Kinetics, το πολυβόλο των 12,7 χλστ, που η εταιρεία της κατασκευάζει, είναι τοποθετημένο «πάνω σε ένα μαλακό στήριγμα το οποίο μειώνει την ανάκρουση κατά τη διάρκεια της εκπομπής των πυρών. Το όλο σύστημα συνοδεύεται με ένα κιβώτιο πυρομαχικών καθώς και με ένα άλλο κιβώτιο συλλογής των καλύκων».
Βέβαια, το όλο σύστημα προσφέρεται σε ζεύγος ένα για την κάθε θύρα του ελικοπτέρου. Η Mah σημειώνει ακόμα πως το σύστημα «είχε σχεδιαστεί για να εγκατασταθεί στα Super Puma, αλλά μπορεί φυσικά να τροποποιηθεί για εγκατάσταση και σε άλλου τύπου ελικόπτερα. Το οπλικό σύστημα που χρησιμοποιείται είναι το ST Kinetics 50 MG. Για να γίνει δυνατή η ανάρτηση ενός άλλου πολυβόλου, θα πρέπει να γίνουν μετατροπές στο υποστήριγμα. Η διαδικασία αυτή είναι τεχνικά εφικτή, αλλά θα πρέπει στη συνέχεια να διεξαχθούν δοκιμαστικές βολές».
Το ST Kinetics συνοδεύεται και με άλλα όπλα, τα οποία είναι των 7,62 χλστ. και των 12,7 χλστ. FN της βελγικής Herstal. Τα συγκεκριμένα οπλικά συστήματα μπορούν να εγκατασταθούν στο εξωτερικό του ελικοπτέρου επί του δαπέδου ή επί της βάσης του παραθύρου.
Η ST Kinetics σημειώνει, δε, πως μπορεί να εγκαταστήσει τα συγκεκριμένα συστήματα είτε σε ελικόπτερα είτε σε άλλου είδους αεροσκάφη και εμφατικά δηλώνει πως τα συστήματα τα οποία προσφέρει διακρίνονται για τη «μεγάλη τους ικανότητα ισορροπίας, ενώ το ελικόπτερο βρίσκεται σε πτήση, έχουν μικρό βάρος και μπορούν να αποσβέσουν κάθε ανάκρουση κατά τη διάρκεια της εκπομπής πυρός.
Τέλος, είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να προσφέρουν το μέγιστο δυνατό πεδίο πυρός».
Ένα από τα πλέον πολυχρησιμοποιημένα και διαδεδομένα συστήματα το οποίο και έχει αποδείξει την αξία του σε συνθήκες επιχειρήσεων από την εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ είναι το YakB-12.7, παραγόμενο από το σχεδιαστικό γραφείο εξαρτημάτων της ΚΒΡ.
Το συγκεκριμένο σύστημα, μαζί με το YakBYu-12.7, σχεδιάστηκε και παράχθηκε με σκοπό να εξοπλίσει τα επιθετικά/μεταφορικά ελικόπτερα τύπου Mil Mi-24 Hind. Και τα δύο συστήματα έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν 5.000 rpm, ενώ η ταχύτητα εξόδου του βλήματος αγγίζει τα 810 m/s. Η κύρια διαφορά των δύο συστημάτων έγκειται στο βάρος τους. Το YakB-12.7 έχει βάρος 40 χλγ., ενώ το YakBYu-12.7 έχει βάρος 60 χλγ.
Προσομοιωτές και εκπαίδευση
Βέβαια, όπως είναι λογικό, η δύναμη πυρός δεν μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα χωρίς την απαραίτητη εκπαίδευση για να την ελέγξεις. Έτσι, σε μία προσπάθεια της βιομηχανίας να υποβοηθήσει το δύσκολο έργο του πολυβολητή, ειδικά στις ΗΠΑ έχουν αναπτυχθεί συστήματα προσομοίωσης για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Για παράδειγμα, η Binghamton Simulator Company (BSC), η οποία εδρεύει στη Νέα Υόρκη, έχει αναπτύξει και κατασκευάσει τον Advanced Gunner Scanner Simulator II (AGSS II) με γνώμονα να δημιουργήσει ένα σύστημα το οποίο να προσομοιώνει την πραγματικότητα όσο το δυνατόν πιο πειστικά.
Ο πρόεδρος της BSC, Terry Lewis, σημειώνει πως «μέχρι και σήμερα η εκπαιδευτική δραστηριότητα στον αμερικανικό Στρατό, όσον αφορά στην πραγματική εκπαίδευση των πολυβολητών των ελικοπτέρων, γίνεται με γνώμονα το «εκπαιδεύσου όταν μπορείς και όπου μπορείς».
Οι χειριστές των πολυβόλων παρακολουθούν θεωρητικά μαθήματα στην αίθουσα διδασκαλίας, μαθαίνουν πώς να βάλλουν με τα πολυβόλα, αλλά η πραγματική πτητική εκπαίδευση και βολή με πραγματικά πυρά είναι μη επαρκής και υπόκειται σε πολλούς περιορισμούς.
Τα ελικόπτερα πετάνε μόνο μέχρι την ταχύτητα των 40 kt. Και οι χειριστές των όπλων δεν μπορούν να βάλλουν αρκετά φυσίγγια, επειδή τα επίπεδα φωσφόρου που εκπέμπονται στο περιβάλλον είναι μεγάλα».
Για τους συγκεκριμένους λόγους, η εταιρεία έχει αναπτύξει το AGSS II. H τμηματική σχεδίαση του προσομοιωτή, σε συνδυασμό με τη χρησιμοποίηση υπολογιστικών και απεικονιστικών συστημάτων υψηλής τεχνολογίας, ανάλυσης και ευκρίνειας τού επιτρέπουν να προσαρμοστεί στις ανάγκες εκπαίδευσης και προσομοίωσης κάθε είδους ελικοπτέρου που χρησιμοποιείται από όλα τα όπλα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.
Το σύστημα διαθέτει όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα για να προσομοιώσει το περιβάλλον είτε ελικοπτέρων της σειράς H-60 είτε των CH-53 ή CH-47, για παράδειγμα. Το μόνο το οποίο μένει σταθερό είναι «το μέρος το οποίο ο πολυβολητής θα χρειαστεί να αγγίξει», λέει ο πρόεδρος της BSC.
O σύγχρονος τρόπος εκπαίδευσης με τον προσομοιωτή λαμβάνει υπόψη του όλες τις λεπτομέρειες τις οποίες ο εκπαιδευόμενος πολυβολητής χρειάζεται. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, όταν το ελικόπτερο «απογειώνεται», ο εκπαιδευόμενος «μπορεί να γύρει μπροστά – “έξω” από το ελικόπτερο, και να νιώσει τον αέρα στο πρόσωπό του, ακόμα και την αντίσταση του ανέμου στο πολυβόλο.
Αυτές είναι κάποιες λεπτομέρειες όπου κάποιος μπορεί να μην της έχει σκεφτεί, αλλά είναι σημαντικές για μία ρεαλιστική απεικόνιση των πραγματικών συνθηκών».
Επιπροσθέτως, ο εκπαιδευόμενος πολυβολητής μπορεί ακόμα και να επικοινωνήσει με τους χειριστές του ελικοπτέρου, τους οποίους και θα ενημερώσει για δυνητικούς στόχους.
Η συγκεκριμένη δυνατότητα βελτιώνει όχι μόνο την ικανότητα του πολυβολητή στην ακρίβεια βολής, αλλά αυξάνει κατακόρυφα και την ενδοσυνεννόηση και συνεργασία του πληρώματος μεταξύ του.
Η Raydon Corporation, η οποία εδρεύει στην Daytona Beach στην πολιτεία της Φλόριντα, έχει αναπτύξει έναν αυτάρκη και σπονδυλωτής αρχιτεκτονικής προσομοιωτή ο οποίος μπορεί να μεταφερθεί και να τοποθετηθεί μέσα σε ένα τρέιλερ των 16,5 μ.
Σύμφωνα με τον Marion Owens, αντιπρόεδρο του τμήματος αμυντικού υλικού της εταιρείας, ο συγκεκριμένος προσομοιωτής «μπορεί να αναβαθμιστεί και να “ενημερωθεί” με όλα τα απαιτούμενα στοιχεία, πολύ εύκολα. Μπορεί να δημιουργήσει διάφορες επιχειρησιακές καταστάσεις και να προσομοιώσει διάφορα σενάρια βασισμένα σε νέους κανόνες εμπλοκής και τακτικές.
Αυτό συμβαίνει γιατί η εταιρεία μας συνεχώς ενημερώνει τη βάση δεδομένων του συστήματος».
Για παράδειγμα, η εταιρεία έχει ενημερώσει τον προσομοιωτή με τα στοιχεία τα οποία και εξήχθησαν από τη μάχη στη γενέτειρα του Σαντάμ Χουσεΐν και το κέντρο του κόμματος του, του Μπάαθ, το Tikrit. Η εταιρεία έχει παράγει τις συγκεκριμένες συνθήκες σε CD και προωθεί το προϊόν στη διεθνή αγορά. Το ελικόπτερο, το οποίο και προσομοιάζεται, είναι ένα Black Hawk, ενώ υπάρχει και πρόγραμμα με Chinook.
Όπως και ο AGSS II, o προσομοιωτής της Raydon μπορεί να βελτιώσει και τη συνεργασία μεταξύ των μελών του πληρώματος.
Σύμφωνα με τον Owens, το σύστημα της εταιρείας δίνει μεγάλη έμφαση στην ενδοεπικοινωνία του πολυβολητή με τον χειριστή του ελικοπτέρου «διότι στον συγκεκριμένο τομέα δεν γίνεται συχνή και επαρκής εκπαίδευση».
Βέβαια, όπως ο Owens σημειώνει: «Το να καταφέρεις να δημιουργήσεις τις συνθήκες μιας ρεαλιστικής πτήσης ενός ελικοπτέρου είναι μία ιδιαιτέρως απαιτητική διαδικασία».
Η ΑΣ διαχειρίζεται ένα μεγάλο αριθμό ελικοπτέρων (εφόδου και μεταφορικών). Η κύρια δύναμη αυτών εξακολουθούν να είναι όμως τα «αρχαία» UH-1H και το αδιέξοδο την ολοκλήρωση των παραδόσεων των ΝΗ-90 (αναμένεται το 16ο από 20 συνολικά) επιτείνει το αδιέξοδο αυτό.
Την ίδια ώρα η ΠΑ διατηρεί ελικόπτερα AS 332C-1 Super Puma για αποστολές CSAR. Αν κάποιος προσθέσει και τα 25 Ch-47DG/SD Chinook, γίνεται αυταπόδεικτο πως οι ανάγκες για την επάνδρωση θέσεων πολυβολητών θυρών ή ράμπας (το τελευταίο για τα Chinook) η ΑΣ θα πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται την εντατικοποίηση στην παροχή εκπαίδευσης στη εκπομπή πυρών από το ελικόπτερο.
Ίσως κάποια στιγμή θα πρέπει να προηγηθούμε των εξελίξεων και να μην αφήσουμε τα γεγονότα να μας προλάβουν.
Διαβάστε ακόμα
Γιατί οι νέες φρεγάτες του ΠΝ θα κάνουν την διαφορά στο Αιγαίο
Αντιαεροπορικά συστήματα: Το απόλυτο crash test για Iron Dome, SPYDER SR/MR, David’s Sling & Barak 8
Πόσο κοστίζουν οι πτήσεις των μαχητικών και οι εκτιμήσεις για το Rafale – Τα δεδομένα και η ανάλυση
Άρματα μάχης: Eλληνοτουρκική «σύγκρουση» – Ποιο θα επιβιώσει στο πεδίο µάχης;
Σε συνεργασία με το Περιοδικό Στρατηγική που κυκλοφορεί κάθε μήνα με την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
Ειδήσεις σήμερα
Τζάστιν Τριντό: Από «χρυσό αγόρι», μαύρο πρόβατο
Η καλύτερη συνταγή για να εντυπωσιάσετε το ταίρι σας – Έτοιμη σε 15′
Μαρινάκης: Στο Κάιρο αύριο ο Μητσοτάκης – Άξονας σταθερότητας η τριμερής Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου
Ροή Ειδήσεων 
