Οι πιλότοι της ΠΑ έχουν να αντιμετωπίσουν εκτός από τους προφανείς και αυτονόητους κινδύνους της ίδιας πτήσης κάτω από εξαιρετικά ακραίες συνθήκες και το σημαντικό εργασιακό stress το οποίο δρα τις περισσότερες φορές «υπόγεια» επηρεάζοντας τις πνευματικές και νοητικές ικανότητες του πιλότου.
Οι επιστημονικές προσεγγίσεις του stress και της εργασιακής υπερφόρτωσης των πληρωμάτων αεροπυρόσβεσης, υπό το πρίσμα των πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων, αποκτά στις μέρες μας ξεχωριστή διάσταση καθώς, οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και η αυξανόμενη συχνότητα δυσμενών καιρικών συνθηκών απαιτεί καινοτόμες προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των λεγόμενων «μέγα-πυρκαγιών», των ραγδαίως δηλαδή εξαπλούμενων και δυσκόλως κατασβηνομένων, δασικών πυρκαγιών, όπως αυτή που έπληξε πρόσφατα την Αττική.
Πριν από ένα χρόνο, είχαμε θρηνήσει την απώλεια του Σμηναγού (Ι) Χρήστου Μουλά και του Ανθυποσμηναγού (Ι) Περικλή Στεφανίδη, κυβερνήτη και συγκυβερνήτη -αντίστοιχα- του μοιραίου Canadair CL-215 που κατέπεσε, την ώρα του καθήκοντος, σε μια ηρωική μάχη με τις φλόγες πάνω από την Κάρυστο. Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε, με αισθήματα αναγνώρισης, μιλώντας για τους ιπταμένους χειριστές της Πολεμικής μας Αεροπορίας, ένα ικανό τμήμα των οποίων υπηρετεί στην αεροπυρόσβεση, πως νέοι άνθρωποι συνειδητά επιλέγουν, με γνώση των κινδύνων για την ίδια τους τη ζωή, αλλά και με περίσσεια αγάπη για την πατρίδα, να βαδίσουν την οδό του χρέους και της τιμής για την προστασία της ειρηνικής καθημερινότητας και της ελευθερίας όλων μας αλλά και για την υπεράσπιση της ακεραιότητας του εδάφους και του φυσικού περιβάλλοντος της Ελλάδας μας.
Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν
Πράγματι, σχετιζόμενα με την κούραση λάθη, συμπεριλαμβανομένων των παραβλέψεων ή των καθυστερήσεων κρίσιμων θεμάτων, της μειωμένης νοητικής ικανότητας κάτω από τεράστια φόρτιση stress, της φτωχότερης συλλογιστικής, των λανθασμένων ρυθμών απόκρισης ή ακόμη και διαταραχών της αντίληψης, μπορεί να έχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες στο πλαίσιο της αεροπυρόσβεσης, καθώς οι νοητικές απαιτήσεις που σχετίζονται με την επιτέλεση του αεροπορικού έργου και μάλιστα υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, είναι πολύ απαιτητικές και έντονες.
Οι επιχειρησιακοί ψυχοπιεστικοί παράγοντες, σε συνδυασμό με τον αυξημένο φόρτο εργασίας είναι πιθανό να έχουν ένα αθροιστικά δυσμενές αποτύπωμα στην ασφάλεια και στην απόδοση των χειριστών εναέριας πυρόσβεσης. Η έκθεση στον καπνό που συνοδεύει τις πυρκαγιές έχει ως συνέπεια την αύξηση τόσο του νευρονοητικού έργου που καλείται να επιτελέσει η αντίληψη των χειριστών, όσο και την τάση του πληρώματος για λάθη, εξαιτίας του αλλοιωμένου οπτικού περιβάλλοντος στο οποίο καλούνται να λειτουργήσουν, κατά τις συγκεκριμένες αποστολές, οι αεροπόροι μας. Επιπροσθέτως, το θερμικό stress το οποίο υφίστανται τόσο τα πληρώματα αεροπυρόσβεσης (δεδομένου και του ρουχισμού που φορούν οι πιλότοι) όσο και το προσωπικό εδάφους, είναι πολύ πιθανό να βλάψει τη σωματική και κυριότερα την πνευματική τους απόδοση. Αν και η αεροπυρόσβεση επιτελείται με τους χειριστές να είναι κατά κανόνα σε καθιστή θέση, μπορεί να εξελιχθεί σε μία ιδιαίτερα απαιτητική και από σωματικής πλευράς διαδικασία, ως αποτέλεσμα των βαρυτικών επιδράσεων και της αναγκαιότητας για διατήρηση επί μακρού μιας σχετικά σταθερής καθιστής στάσης σώματος.
Δεν θα πρέπει να λησμονούνται και οι μυϊκές απαιτήσεις καθώς τα αεροσκάφη CL-215/415 δεν διαθέτουν βέβαια σύστημα ηλεκτρονικού έλεγχου της πτήσης (Fly-By-Wire).
Κατά συνέπεια το μυϊκό έργο για τον χειρισμό των αεροσκαφών κάτω από ακραίες συνθήκες είναι σημαντικό καθώς ο έλεγχος βασίζεται σε κλασικού μηχανικού τύπου διάταξη.
Μολονότι οι επιχειρήσεις εναέριας πυρόσβεσης διεξάγονται αποκλειστικά υπό το φως της ημέρας, χώρες όπως η Αυστραλία έχουν επιχειρήσει να επεκτείνουν το επιχειρησιακό παράθυρο της εναέριας μάχης με τις φλόγες, μέσα από την εφαρμογή συστημάτων νυκτερινής όρασης [night vision systems – ΝVSs], η οποία συνεπάγεται επιπλέον νοητική επιβάρυνση των πληρωμάτων (λόγω αναπόφευκτης μείωσης του οπτικού πεδίου και της οπτικής οξύτητας) αλλά και εντονότερη φυσική καταπόνηση στα σώματα των πιλότων, λόγω του βάρους των συστημάτων αυτών που φέρονται επί του κράνους των χειριστών.
Με τις έντονες απαιτήσεις του εναέριου πυροσβεστικού έργου να έχουν ήδη παρουσιαστεί, η προοπτική επιτέλεσής του και κατά τη διάρκεια της νύκτας θέτει ακόμη μεγαλύτερες σωματικές, ψυχικές και πνευματικές προκλήσεις για τα μέλη των πληρωμάτων καθώς, σε περιπτώσεις νυκτερινών πτήσεων, τίθενται ούτως ή άλλως και ανεξαρτήτως της αποστολής τους ζητήματα διατάραξης των κιρκαδιανών βιορυθμών, του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης και της επάρκειας ωρών ύπνου.
Επιπλέον, ο χωρισμός αυτός καθαυτός σχετίζεται με αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αναπνοής, γεγονός που πολλαπλασιάζει τις φυσικές απαιτήσεις των πτήσεων -και μάλιστα- σε συνθήκες μεγάλης φωτιάς.
Στρατηγικές διαχείρισης της κόπωσης
Με το εναέριο προσωπικό των πυροσβεστικών αεροπλάνων να καλείται να επιτελέσει το σύνθετο πτητικό του έργο σε υποβέλτιστες περιβαλλοντικές συνθήκες, την ίδια ώρα που το προσωπικό εδάφους υποχρεούται να λειτουργεί υπό το κράτος του υψηλού stress και των ατελείωτων ωρών εργασίας που προκαλούν οι εξαιρετικά επείγουσες συνθήκες, κατανοούμε ότι ο συνδυασμός αυτός παραγόντων εργασιακής υπερφόρτωσης και επαγγελματικών απαιτήσεων (όπως για παράδειγμα διαμορφώνονται από το «τοξικό» μείγμα της έκθεσης σε καπνό, θερμικό stress και υψηλούς ρυθμούς σωματικής και πνευματικής δραστηριότητας που αντιμετωπίζουν οι ιπτάμενοι των πυροσβεστικών μας αεροπλάνων), είναι πολύ πιθανό να έχει έναν εκσεσημασμένα αρνητικό αντίκτυπο στην κόπωση, την απόδοση και την ασφάλεια των πληρωμάτων.
Θα πρέπει, λοιπόν, να αναλυθεί σε βάθος ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει ο εργασιακός φόρτος, οι μειωμένες ώρες ύπνου, η κόπωση και οι απαιτήσεις για υψηλή απόδοση την αποτελεσματική εμπλοκή του προσωπικού στις επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης, με τελικό στόχο την εφαρμογή στρατηγικών διαχείρισης της κόπωσης [fatigue management strategies].
Τα επίπεδα stress (όπως προσδιορίστηκαν μέσω μέτρησης των επιπέδων κορτιζόλης στο σάλιο ιπταμένων της αεροπυρόσβεσης) βρέθηκαν ιδιαίτερα αυξημένα μετά την πτήση, σε σχέση με τα προ πτήσης επίπεδά τους, ενώ και η αυτοαναφερόμενη κόπωση βρέθηκε να αυξάνεται μετά την πτήση, με τις εργασιακές επιβαρύνσεις των πληρωμάτων εναέριας πυρόσβεσης να επικεντρώνονται περισσότερο τους τομείς της «απόδοσης» και των «ψυχοπνευματικών απαιτήσεων»
Έμφαση πρέπει να δοθεί και στην εξασφάλιση επαρκών ωρών ύπνου του προσωπικού, ακόμη και με την εφαρμογή του λεγόμενου «στρατηγικού ύπνου» [strategic sleep], ως προληπτικού αντιδότου στην εργασιακή κόπωση, καθώς οι σχετικές έρευνες μας πληροφορούν πως, παρότι ο συγκεκριμένος πληθυσμός των ιπταμένων αεροπυρόσβεσης δείχνει να κοιμάται επαρκείς ώρες, τα επίπεδα stress και συνακόλουθης εργασιακής επιβάρυνσης που ανιχνεύονται μετά την πτήση είναι σημαντικά.
Θα πρέπει, λοιπόν, σε οργανωσιακό επίπεδο, να αντιμετωπισθούν τα ενδεχόμενα προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο, το stress και την εργασιακή επιβάρυνση των πληρωμάτων εναέριας πυρόσβεσης, ώστε να εξασφαλισθεί η επαρκής υποστήριξή τους και η δυνατότητα αποτελεσματικής διαχείρισης της εργασιακής τους κόπωσης και διασφάλισης της μέγιστης απόδοσης τόσο κατά την εκπαίδευση όσο και κατά την επιχειρησιακή απόκριση στις μέγα-πυρκαγιές.
Διαβάστε ακόμα
Αυτά είναι τα αεροπλάνα που αν τα δεις ήρθε το τέλος του κόσμου
Mirage 2000-5 Mk2: Ο εναέριος κυρίαρχος του Αιγαίου
Γιατί οι νέες φρεγάτες του ΠΝ θα κάνουν την διαφορά στο Αιγαίο
Άρματα μάχης: Eλληνοτουρκική «σύγκρουση» – Ποιο θα επιβιώσει στο πεδίο µάχης;
Ροή Ειδήσεων 
