Αν και η πολυφαρμακία στους ηλικιωμένους είναι συχνά αναπόφευκτη και σε κάποιες περιπτώσεις βοηθά στη διαχείριση των χρόνιων προβλημάτων υγείας, υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι που δεν πρέπει να αγνοηθούν. Ο κυριότερος είναι οι ανεπιθύμητες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φαρμάκων, οι οποίες συνδέονται με χειρότερη ποιότητα ζωής και μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης.

Καμπανάκι

Αυτό ανέφερε ο καθηγητής Κλινικής Φαρμακολογίας ΑΠΘ, Γεώργιος Παπαζήσης, σε ομιλία του, με θέμα: «Η πολυφαρμακία στους ηλικιωμένους: πλεονεκτήματα και κίνδυνοι», η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 1ου Περιφερειακού Συνεδρίου Γηριατρικής, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Οπως τόνισε, στις ΗΠΑ, οι 4 στους 10 (39%) ανθρώπους άνω των 65 ετών παίρνουν πέντε ή και περισσότερα φάρμακα, ενώ στην Ελλάδα δεν έχουμε αντίστοιχα στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά υπάρχουν «κρυμμένα» στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ και όταν θα γίνει η επεξεργασία τους, θα μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για την κατανάλωση φαρμάκων σε όλες τις ηλικίες.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, ωστόσο, όπως τόνισε ο καθηγητής, είναι ότι συχνά οι ασθενείς δεν αναφέρουν στον γιατρό τους όλα τα φάρμακα που λαμβάνουν, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος για επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις.

Οπως τόνισε ο καθηγητής Γ. Παπαζήσης, οι ηλικιωμένοι παρουσιάζουν διαφορετική απόκριση στα φάρμακα σε σύγκριση με τις μικρότερες ηλικίες, λόγω φυσιολογικών μεταβολών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως μειωμένη νεφρική και ηπατική λειτουργία, αλλαγές στη σύσταση σώματος και μειωμένη λειτουργική εφεδρεία.

«Αυτό τους καθιστά πιο ευαίσθητους σε συγκεκριμένες ουσίες, όπως τα ηρεμιστικά (π.χ. διαζεπίνες), τα αντιχολινεργικά, τα οπιοειδή και τα αντιψυχωσικά, ενώ η απόκριση σε άλλες ουσίες, όπως οι β-αδρενεργικοί αγωνιστές, είναι επίσης, μειωμένη».

Συμπληρώματα διατροφής

Αθώα δεν είναι όμως, ούτε η κατανάλωση βιταμινών, σε μορφή φυτικών σκευασμάτων και συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς πολύ συχνά τα σκευάσματα αυτά αλληλεπιδρούν με φάρμακα, αλλά και τροφές.

Σύμφωνα με μελέτες, 7 στους 10 Αμερικανούς (70%) λαμβάνουν συστηματικά συμπληρώματα διατροφής και 5 στους 10 (50%) άνω των 70, πολυβιταμίνες.

Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων, βιταμινών και τροφών προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες που επηρεάζουν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), την όραση, την ούρηση και τη γνωσιακή λειτουργία, όπως είπε ο κ. Παπαζήσης.

 Αποσυνταγογράφηση

Η αποσυνταγογράφηση (deprescribing) αποτελεί μια σημαντική παρέμβαση για να μειωθούν οι κίνδυνοι της πολυφαρμακίας, όπως τόνισε ο επιστήμονας.

Ουσιαστικά πρόκειται για τη διαδικασία επανεξέτασης από τον θεράποντα γιατρό ή τον φαρμακοποιό, όλων των φαρμάκων που λαμβάνει ένας ηλικιωμένος, ώστε να διακόπτει τη λήψη όποιου φαρμάκου δεν ωφελεί ή θέτει σε κίνδυνο παρενεργειών το άτομο.