Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Αλλωστε πλησιάζοντας προς το 2023 η Τουρκία θα προβεί (βάσει πολλών και διαφορετικών εκτιμήσεων αναλυτών) σε νέες και προκλητικά εμφατικές κινήσεις, σε διάφορες υποπεριφερειακές… γωνιές του ευρύτερου γεωγραφικού μας χώρου.

Αυτές θα είναι πολιτικές, ενεργειακές, στρατιωτικές, ασύμμετρες, υβριδικές και θα επιδιώκουν με τη συμπλήρωση ενός αιώνα σύγχρονης παρουσίας της Τουρκικής Δημοκρατίας το 2023 να εμφανίζεται η χώρα ότι έχει πλέον αποκτήσει ενισχυμένο προφίλ και διεθνή λόγο.

Αλαζονεία

Η μεγαλοϊδεατική τάση και η προσωπική υπεροψία και αλαζονική συμπεριφορά του εμπρηστικού Τούρκου προέδρου είναι καθημερινή και πασιφανής. Μία από τις περιοχές που θα δεχθεί πολλές πιέσεις και διαδοχικές προκλήσεις στο προσεχές χρονικό διάστημα θα είναι η Κύπρος, με… αιχμές τις αναθεωρητικές απόψεις της Αγκυρας και των κατεχομένων για το Κυπριακό αλλά και η περίπτωση των Βαρωσίων/Αμμόχωστου που περικλείει πολιτικές, οικονομικές, στρατιωτικές και επενδυτικές προεκτάσεις ενώ έχει και διευρυμένες επιπτώσεις στην περιφερειακή ασφάλεια.

1 Αν και είναι γνωστή διαχρονικά η συμπεριφορά και πρακτική του Λονδίνου ειδικά στο Κυπριακό στα Ηνωμένα Εθνη και όχι μόνο, στο εξής είναι απαραίτητο να παρακολουθείται ακόμα πιο πολύ η αριστοτεχνική βρετανική διπλωματία γιατί εμφανίζεται να προσπαθεί να κινηθεί… ευρύτερα, ενώ έχει συμφέροντα στις επιμέρους ζώνες των Βαρωσίων (υπάρχουν και Βρετανοί που διεκδικούν αποζημιώσεις για περιουσίες από το 1974).

Μετά την ανακοίνωση που διάβασε αναφορικά με τα Βαρώσια και τις λεκτικές προκλήσεις των Ερντογάν–Τατάρ ο προεδρεύων του Συμβουλίου Ασφαλείας Γάλλος πρέσβης, στη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας το Λονδίνο μέσω της ικανότατης πρέσβειρας Μπάρμπαρα Γούντγορντ πρωτοστάτησε στο να προσθέτει στα διάφορα προσχέδια «ουρές» στις παραγράφους σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο, για τα όσα έγιναν στην Πενταμερή της Γενεύης τον περασμένο Απρίλιο, για την ανάπτυξη της UNFICYP αλλά και για εναλλακτικές επιλογές (δύο κράτη – άνοιγμα Βαρωσίων).

Απαιτείται προσοχή

Επίσης, από πλευράς τυχόν μαζικών επενδυτικών προγραμμάτων στα Βαρώσια απαιτείται προσοχή γιατί υπάρχουν μεν μερικές δεκάδες αιτήσεις κάποιων Ελληνοκυπρίων να επιστρέψουν (είναι κατανοητό από ανθρωπιστικής πλευράς και όχι μόνο) αλλά παράλληλα η συσταθείσα Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας θα είναι υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση των Τούρκων, οπότε χρειάζεται να εξετάζονται σε βάθος οι αποφάσεις της, γιατί δεν θα τελεί υπό κάποιας μορφής διεθνή έλεγχο.

Ασφαλώς, ο τουρκικός και τουρκοκυπριακός Τύπος ισχυρίζονται πολλά για το μερικό-πιλοτικό άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων, όμως απέναντι σε όλα αυτά θα πρέπει να έχουμε ισχυρά δίκτυα πληροφοριών και συνεχείς αναλύσεις των διαδραματιζομένων, γιατί τα Βαρώσια θα είναι στο εξής μεταξύ των θεμάτων που θα κυριαρχήσουν στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, το Κάιρο εμφανίζεται για τους δικούς του λόγους δυσαρεστημένο από τις τουρκικές κινήσεις στην Αμμόχωστο. Αν τυχόν τα προσεχή χρόνια αναπτυχθεί τουριστικά η περιοχή των Βαρωσίων, τότε η Αίγυπτος θα υποστεί επιπτώσεις σε αυτό τον τομέα. Ισραηλινοί και Αιγύπτιοι πολιτικοί και επιχειρηματίες παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις κινήσεις Ερντογάν-Τατάρ στην ανατολική Κύπρο.

Προπαγανδιστικά ο ελεγχόμενος τουρκικός Τύπος υποστηρίζει ότι με το άνοιγμα της περίκλειστης πόλης «ο στόχος είναι ένα εκατομμύριο τουρίστες (!) στα Βαρώσια». Με το μερικό άνοιγμα των Βαρωσίων στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο ανοίγεται ένα δυναμικό επενδύσεων ύψους 10 δισεκατομμυρίων λιρών (1 δισ. ευρώ!) και μεταξύ άλλων αναφέρουν: 

» Πρώτα απ’ όλα, σχεδιάζεται η επιστροφή των ακινήτων που ανήκουν σε αλλοδαπούς (Ελληνοκυπρίους και Βρετανούς) και στη συνέχεια η αναστήλωση της πόλης. Για αυτό τον σκοπό, απαιτούνται επενδύσεις περίπου 10 δισεκατομμυρίων λιρών για υποδομές, κτίρια και τουριστικές εγκαταστάσεις. «Οι Τούρκοι επενδυτές δηλώνουν έτοιμοι για έργα τουριστικών υποδομών», σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα.

» Πριν από το 1974, σύμφωνα με τη σκληροπυρηνική «Τουρκιγέ», υπήρχαν 105 ξενοδοχεία με 10 χιλιάδες κρεβάτια και 60 ξενοδοχεία-διαμερίσματα στην περίκλειστη πόλη της Αμμόχωστου. Σε αυτήν την περιοχή το 58% των τουριστών που εισέρρεαν ήταν Ελληνες. Υπήρχαν 3.000 εμπορικές επιχειρήσεις, 99 κέντρα ψυχαγωγίας, 143 γραφεία, 4.649 ιδιωτικές κατοικίες, 21 τράπεζες, 24 θέατρα και κινηματογράφοι και 380 ημιτελείς κατασκευές.

» Συγκεκριμένα τουριστικά γραφεία της Τουρκίας και των κατεχομένων έχουν ήδη αρχίσει να δραστηριοποιούνται σε Μ. Βρετανία και Γερμανία, ενώ λόγω της σφοδρής και παρατεταμένης κρίσης του Λιβάνου, κάποιοι πλούσιοι Λιβανέζοι επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή των Βαρωσίων, ενώ και οι χριστιανοί Μαρωνίτες (υπάρχει τέτοια κοινότητα στη ΒΔ. Κύπρο-Λίβανο/περιοχή Κορμακίτη) έχουν επιδείξει ενδιαφέρον…

2 Ενας τομέας στον οποίο θα πρέπει να δώσουμε μεγάλη σημασία είναι το πώς βλέπουν και αξιολογούν οι ξένοι το Κυπριακό. Είτε εξαιτίας πολλαπλών διαχρονικών λαθών από την πλευρά μας είτε γιατί η Τουρκία επί Ερντογάν έχει προσλάβει υπολογίσιμο εκτόπισμα σε διεθνή διπλωματία, άμυνα και πολεμική βιομηχανία, έχει επικρατήσει μία εικόνα -παρά τη συνεχή παραβατικότητα της Αγκυρας- σε διεθνείς κύκλους ότι η Λευκωσία δεν είναι αξιόπιστη, για αυτό εμμένω ότι απαιτείται να βελτιωθεί διεθνώς και σε όλους τους τομείς η εικόνα της Κύπρου.

Στα Ηνωμένα Εθνη, παρά την υποχρεωτικότητα των αποφάσεων και ψηφισμάτων, δυστυχώς λείπει η μέθοδος του εξαναγκασμού για να υλοποιηθούν τα αποφασισθέντα ενώ η Αγκυρα με απαξιωτικό τρόπο τα απορρίπτει. Η ασφυκτικά μοιρολατρική μας θέση ότι το Δίκαιο θα υπερισχύσει δεν μας καλύπτει από τίποτα. Κανένας δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι το διεθνές δίκαιο θα επικρατήσει. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα.

Η μέχρι στιγμής μη αναγνώριση των κατεχομένων από διάφορα κράτη παρέχει κάποιο χρόνο ανασύνταξης και αντίδρασης, αλλά όσο ποτέ άλλοτε πρέπει να τον εκμεταλλευτούμε. Επιπλέον, ο διεθνής παράγοντας στερεύει από νέες και χρήσιμες ιδέες και τα περί διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας και τα συναφή τους ξεθωριάζουν.

Διαρκής αβεβαιότητα

Εκτιμώ ότι μετά την κατάρρευση του Κραν Μοντανά το 2017 ζούμε σε extra χρόνο με άγνωστο αποτέλεσμα και διαρκή αβεβαιότητα. Ο Νίκος Αναστασιάδης είναι καιρός να προχωρήσει σε ανάληψη ανανεωτικών πρωτοβουλιών για το αύριο και του δίδεται η ευκαιρία, αφού δεν θα είναι υποψήφιος εκ νέου για την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας το 2023.

Η Αγκυρα δυστυχώς κινείται εκτός συρμών του ΟΗΕ και «σαλαμοποιεί» (τμηματοποιεί) τη μαρτυρική μεγαλόνησο. Προχωρά με στρατηγικό σχεδιασμό και ύπουλες τακτικές κινήσεις που «τεμαχίζουν» με τον τρόπο τους την Κύπρο. Η νεοδημιουργηθείσα τουρκική επιχειρηματική τάξη κατευθύνεται για να «αρπάξει τα φιλέτα της Αμμόχωστου», ενώ οι διπλωματικές κινήσεις μας είναι αργές, απαρχαιωμένες και δεν αλλάζουν το τοπίο. Δυστυχώς η Αγκυρα έχει προωθήσει και ουσιαστικοποιήσει την εισαγωγή κλιμακωτών ενεργειών που ενισχύουν την περαιτέρω τουρκοποίηση της νήσου. Επίσης, έλαβαν χώρα σημαντικές παρεμβάσεις της Αγκυρας στο λεγόμενο τουρκοκυπριακό σύνταγμα (τις οποίες δεν αναλύσαμε) οι οποίες μεταφέρουν αρκετές εξουσίες στο υπουργείο Εσωτερικών και στα Σώματα Ασφαλείας της Τουρκίας.

Η περαιτέρω οθωμανοποίηση της Κύπρου φαίνεται από την επαναφορά και δημιουργία των αλήστου μνήμης ιδεών περί «Οθωμανικών Κήπων». Πίσω από τα περί «Εθνικών Κήπων» κρύβονται πάρα πολλά…

Η παρουσία στη φιέστα των κατεχομένων της 20ής Ιουλίου του εθνικιστή ακροδεξιού ηγέτη Ντεβλέτ Μπαχτσελί αποδεικνύει ότι η συμμαχία του με τον Ερντογάν προς το 2023 αντέχει ενώ η παρουσία αρχηγών μικρών αλλά με επιρροή κομμάτων της Τουρκίας αποτελεί στοιχείο ότι ο Ερντογάν ανοίγει τη… βεντάλια για προσέλκυση και άλλων παραγόντων εν όψει των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών του 2023, οπότε απαιτείται από Αθήνα και Λευκωσία να είναι σε αυξημένη εγρήγορση και διαρκή ετοιμότητα. Γιατί μπροστά μας μέσα στην επόμενη διετία έρχονται πολύ δύσκολες και σωρευτικές εξελίξεις.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής