Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς

Ο αυτόχειρας ήταν αξιωματικός της αεροπορίας και προσθέτει το όνομά του στην μακριά λίστα των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων που  δεν είχαν αντιληφθεί ή δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν την ψυχική τους πάθηση και αποφάσισαν να δώσουν τέλος στην ζωή τους.

Το ET Magazine του EleftherosTypos.gr σε αυτό το τεύχος ζητά απαντήσεις για την ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια που δέχονται ή δεν δέχονται τα μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων και απευθύνθηκε σε έναν άνθρωπο που ζει από μέσα  αυτή την κατάσταση.  Στέλεχος της Πολεμικής Αεροπορίας μας… ξενάγησε στα άγνωστα κατατόπια των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και φωτίζει τις σκοτεινές πτυχές της πάλης των Ελλήνων και Ελληνίδων αξιωματικών με τον ίδιο τους τον εαυτό.

Το πρώτο που τον ρωτήσαμε είναι το πότε και αν γίνονται ψυχολογικά-ψυχιατρικά τεστ στους ενόπλους:

«Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας μας περνάμε μέχρι τρία ψυχομετρικά τεστ. Στις παραγωγικές σχολές (συνολική διάρκεια φοίτησης τα 4 έτη) τα τεστ διεξάγονται ένα πριν την εισαγωγή, το δεύτερο εντός της σχολής στο 2ο ή 3ο έτος και το τρίτο μετά την αποφοίτηση. Πολλές φορές το δεύτερο κατά σειρά τεστ παραλείπεται. Στις παραγωγικές σχολές (συνολική διάρκεια φοίτησης τα 2 έτη) τα τεστ διεξάγονται ένα πριν την εισαγωγή και το επόμενο μετά την αποφοίτηση. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, όπως αυτή των ΕΠΟΠ (Επαγγελματίες Οπλίτες), τα τεστ διεξάγονται κατά την επιλογή τους και πριν την μονιμοποίηση τους. Επίσης εκτός από αυτά τα τεστ υπάρχουν και οι εξετάσεις που γίνονται κάθε χρόνο στα Νοσοκομεία του στρατού».

 Αυτή η ετήσια εξέταση πού εστιάζει; « Οι εξετάσεις αυτές αφορούν σε απλές ερωτήσεις από ψυχολόγους για να εκτιμήσουν αν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα ή για να δώσουν την ευκαιρία στο προσωπικό να αναφέρει τυχόν προβλήματα του».

Πώς όμως αντιμετωπίζουν οι εξεταζόμενοι των στρατιωτικών σχολών τα συγκεκριμένα τεστ που απαιτούνται για την εισαγωγή τους. Είναι αυστηρά ή έχουν άλλες ιδιαιτερότητες;

«Θα σου έλεγα ότι δεν υφίσταται θέμα αυστηρότητας. Το σίγουρο είναι πώς είναι αρκετά χρονοβόρα και κουραστικά για τον εξεταζόμενο. Συγκεκριμένα, αποτελούνται από πολλές ερωτήσεις (τουλάχιστον 500) και στα υπάρχουν αρκετές κοινές ερωτήσεις οι οποίες θέλουν συγκέντρωση από τον εξεταζόμενο κατά την συμπλήρωση.

Το επόμενο ερώτημά μας αφορούσε στους παράγοντες  που επιβαρύνουν την ψυχολογία των στρατιωτικών και από ότι καταλάβαμε αυτοί δεν είναι και λίγοι:

«Δεν είναι άγνωστο πώς στις Ενοπλες  Δυνάμεις συνεχίζουν να υπάρχουν καταστάσεις που δημιουργούν πίεση, άγχος και προβλήματα στο προσωπικό. Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα έχουν να κάνουν με «κακές» συμπεριφορές ανωτέρων προς τους κατώτερους. Επίσης υπάρχει πολύ μεγάλη  αδυναμία κατανόησης προβλημάτων που απασχολούν το προσωπικό με αποτέλεσμα αυτά να διαιωνίζονται. Η φύση του συγκεκριμένου επαγγέλματος είναι τέτοια που αποτελεί μέγιστη πηγή προβλημάτων η ανισομερής κατανομή των υπηρεσιών και των υποχρεώσεων. Στις Ενοπλες Δυνάμεις πάντα υπήρχα, υπάρχουν και θα υπάρχουν   παιδιά και αποπαίδια. Δεν υπάρχει αξιοκρατία. Κάποιοι από την πρώτη στιγμή τυγχάνουν ευνοϊκής μεταχείρισης και κάποιοι άλλοι βιώνουν την αδικία. Φυσικά και ακόμη ένα πρόβλημα είναι το μισθολογικό όπως και οι συχνές μεταθέσεις. Και τα δύο τελευταία εντείνουν την αβεβαιότητα για το μέλλον, την έλλειψη έστω και ενός μικρού προγραμματισμού και επιβαρύνουν πάρα πολύ την ψυχολογία μας».

Στην συνέχεια τον ρωτήσαμε αν γνωρίζει ο ίδιος ανθρώπους που ενώ είχαν μπει στις ΕΔ δεν άντεξαν λόγω της ψυχολογικής πίεσης και αποχώρησαν. Μας μίλησε για δύο διαφορετικές περιπτώσεις. Ο ένας δεν άντεξε και εγκατέλειψε και ο άλλος έμεινε στην υπηρεσία αλλά άλλαξε θέση:

«Γνωρίζω κάποιες περιπτώσεις που απλά δεν άντεξαν την ψυχολογική πίεση στις στρατιωτικές σχολές και αποχώρησαν από την υπηρεσία . Για παράδειγμα ένας γνωστός μου παραιτήθηκε μετά από 4 χρόνια στο Πολεμικό Ναυτικό γιατί δεν άντεχε το περιβάλλον εργασίας και τη καταπίεση από τα άλλα στελέχη. Άλλη μία περίπτωση με έναν συμμαθητή μου που έπαθε κατάθλιψη και συνεχίζει στην υπηρεσία μετά από χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Υπάρχουν επίσης και πολλοί άλλοι που άλλαξαν ειδικότητα διότι δεν άντεχαν την πίεση της ειδικότητας και των ανωτέρων τους. Επίσης είναι γνωστό πως υπάρχουν  αρκετές ακόμη περιπτώσεις που δεν είναι γνωστές αλλά τα άτομα με τα προβλήματα συνεχίζουν στην υπηρεσία. Αυτά τα άτομα έχουν λιγότερες υποχρεώσεις και καθήκοντα σε σχέση με το υπόλοιπο προσωπικό.

Εδώ και αρκετά χρόνια  έχει δημιουργηθεί στις ΕΔ το Διακλαδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων. Το ερώτημα μας λοιπόν ήταν αν υπάρχει ενημέρωση στα στελέχη για την υπηρεσία και η  απάντηση δεν ήταν αυτή που περιμέναμε:   

«Η προσωποποιημένη ενημέρωση για αυτή την υπηρεσία είναι ελάχιστη και πολλές φορές σχεδόν ανύπαρκτη. Παρ’ ολα αυτά υπάρχει σύνδεσμος στην ιστοσελίδα τη Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) για αυτό το κέντρο και κάτι ανάλογο βρίσκεται και στις υπόλοιπες ιστοσελίδες των  ΕΔ».

Αν ξέρει ανθρώπους που έχουν απευθυνθεί στο συγκεκριμένο κέντρο για βοήθεια;

«Δεν γνωρίζω κάποιον που να έχει απευθυνθεί στο Διακλαδικό Κέντρο. Θα πρπεπει να ξέρετε πως το θέμα «ψυχική υγεία» αποτελεί «ταμπού» για το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ), όπως άλλωστε και στο σύνολο των πολιτών αυτής της χώρας. Αποτέλεσμα αυτού είναι τα άτομα που έχουν τέτοιου είδους προβλήματα να απευθύνονται σε γιατρούς εκτός υπηρεσίας. Προσωπικά γνωρίζω τουλάχιστον δέκα περιπτώσεις συναδέλφων που έχουν ζητήσει βοήθεια εκτός υπηρεσίας, χωρίς να θέλουν να μιλήσουν για το πρόβλημά τους στους ανθρώπους της υπηρεσίας τους.

Στο τέλος τον ρωτήσαμε πως αντιμετωπίζει ο στρατός περιπτώσεις ανθρώπων που αναφέρουν πως δεν είναι καλά ψυχολογικά. Δηλαδή τι προβλέπεται σε αυτές τις περιπτώσεις;

«Αν το πρόβλημα εκφραστεί υπάρχει άμεση ψυχολογική υποστήριξη από τους ψυχολόγους και ψυχιάτρους ή και νοσηλεία στα Νοσοκομεία του στρατού. Ακολουθεί η στενή ιατρική παρακολούθηση του πάσχοντα και σε κάποιους από αυτούς, αναλόγως με την βαρύτητα του περιστατικού χορηγείται φαρμακευτική αγωγή. Σύνηθες φαινόμενο για τα στελέχη των ΕΔ είναι με το που γίνει αντιληπτή η πάθησή τους να αλλάζουν θέσης εργασίας, καθηκόντων αλλά και αλλαγή ειδικότητας».

Τι είναι το Διακλαδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων

Το Διακλαδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων (ΔΚΨΥΕΔ) είναι μίαεξωνοσοκομειακή δομή παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας η οποία απευθύνεται στη στρατιωτική κοινότητα. Υπάγεται στη ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ και φιλοδοξεί να προσεγγίσει τόσο το έφεδρο όσο και το μόνιμο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και τα μέλη των οικογενειών αυτών παρέχοντας πληροφόρηση, υποστήριξη και θεραπεία.

Η φιλοσοφία του ΔΚΨΥΕΔ διαφοροποιείται από την κλασσική ιατρική αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου, η οποία θέλει το άτομο παθητικό δέκτη των ιατρικών οδηγιών, αλλά εστιάζει σε μία ενεργό κινητοποίηση και συμμετοχή. Επιδιώκει την εκπαίδευση των μελών της στρατιωτικής κοινότητας ώστε να αναγνωρίζουν και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών προβλημάτων.

Στόχοι

• Πρόληψη των ψυχικών νοσημάτων στη στρατιωτική κοινότητα και προαγωγή της ψυχικής υγείας
• Πρόληψη και αντιμετώπιση προβληματικών εκδηλώσεων της συμπεριφοράς (αυτοκτονικότητα, βιαιότητα, κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών) στο στρατιωτικό, οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον
• Υποβοήθηση των στρατευσίμων στην ομαλή προσαρμογή και ολοκλήρωση της θητείας τους
• Υποστήριξη των οικογενειών του εν ενεργεία και εν αποστρατεία στρατιωτικού προσωπικού και πολιτικών υπαλλήλων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
• Πρόληψη και διαχείριση του καθημερινού στρες
• Πρόληψη και διαχείριση του εργασιακού στρες
• Διαχείριση στρες οφειλόμενου σε ψυχικά τραυματικό γεγονός
• Πρόληψη και διαχείριση στρες οφειλόμενου σε στρατιωτικές επιχειρήσεις

Παρεχόμενες Υπηρεσίες

• Λειτουργία σε 24ωρη βάση της Τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχολογικής Υποστήριξης και Παρέμβασης σε Κρίση.
• Τηλέφωνα επικοινωνίας : 8001145551-2-3 χωρίς χρέωση από σταθερό τηλέφωνο και 2108105068, 2105574121 με αστική χρέωση
• Συμβουλευτική Διοικήσεων για χειρισμό ειδικών περιστατικών και καταστάσεων
• Πρόγραμμα πρόληψης και διαχείρισης εργασιακού στρες
• Πρόγραμμα πρόληψης και διαχείρισης επιχειρησιακού στρες ειρηνευτικών αποστολών και ανθρωπιστικών επιχειρήσεων
• Εκπαιδευτικές και ενημερωτικές δράσεις στο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων με στόχο την ευαισθητοποίηση, πρόληψη και προαγωγή της ψυχικής υγείας
• Ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική ατόμου – ζεύγους – γονέων – οικογένειας, ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία
• Ψυχιατρική παρακολούθηση ενηλίκων
• Παρέμβαση σε δυνητικά ψυχικά τραυματικά γεγονότα για τον περιορισμό των ψυχικών επιπτώσεων του συμβάντος
• Λειτουργία εξειδικευμένου κέντρου μελέτης και εφαρμογής συστημάτων επιλογής στρατιωτικού προσωπικού
• Έρευνα σε θέματα στρατιωτικής ψυχικής υγείας
• Εξειδικευμένο γραφείο συμβουλευτικής των εξαρτήσεων

Τα Τμήματα

• Πρόληψης
• Θεραπείας – Αποκατάστασης
• Εκπαίδευση – Έρευνας
• Ψυχικής Υγείας στη διάρκεια Επιχειρήσεων
• Επιλογής – Ανάπτυξης προσωπικού

Το Προσωπικό

Το προσωπικό αποτελείται από ειδικούς ψυχικής υγείας και των τριών Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων: Ψυχιάτρους, Ψυχολόγους, Νοσηλευτές, Κοινωνικούς Λειτουργούς κ.ά.

Οι Δικαιούχοι των Υπηρεσιών

• Εν ενεργεία στρατιωτικό προσωπικό Ενόπλων Δυνάμεων, μόνιμο και στρατευμένης θητείας
• Εν αποστρατεία μόνιμο στρατιωτικό προσωπικό
• Πολιτικοί Υπάλληλοι Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
• Συνταξιούχοι πολιτικοί υπάλληλοι Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
• Ενήλικα μέλη των οικογενειών των ανωτέρω κατηγοριών

Πρόσβαση

Το Διακλαδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων εδρεύει στο 414 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ειδικών Νοσημάτων, Ταξιάρχου Βελίου 6, 15236 Παλαιά Πεντέλη, ΣΤΓ 902.

Η πρόσβαση με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς πραγματοποιείται με τις λεωφορειακές γραμμές 460 και 461 από το σταθμό Μετρό Χαλανδρίου και τη γραμμή λεωφορείου 446 από το σταθμό ΗΣΑΠ Αμαρουσίου.

Ραντεβού – Επικοινωνία

• 800 114 5551-2-3 χωρίς χρέωση από σταθερό τηλέφωνο
• 210 810 5068 και
• 210 557 4121 με αστική χρέωση