Εάν θέλει κάποιος να αναζητήσει τις κακοδαιμονίες του εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα μας, καλό είναι πρώτα να επισκεφθεί το κεντρικό κτίριο του υπουργείου Παιδείας.

Ογκώδες και δαιδαλώδες σαν να καλύπτει τις λειτουργικές ανάγκες του αμερικανικού Πενταγώνου, στεγάζει εκατοντάδες διευθύνσεις, υποδιευθύνσεις, τμήματα, περιφερειακές μονάδες και ό,τι άλλο μπορούσε να σκαρφιστεί η κρατική γραφειοκρατία για τη συντήρηση και διαιώνισή της. Το αντίστοιχο «μέγαρο» του υπουργείου Παιδείας στη Φινλανδία, που διαθέτει ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα παγκοσμίως, είναι ένα ταπεινό διώροφο κτίριο, όπως μας είχε δηλώσει κατά το παρελθόν ένας υπουργός Παιδείας που το είχε επισκεφθεί για να αντλήσει ιδέες και προτάσεις.

Για να είμαστε δίκαιοι, η κρατική γραφειοκρατία, που αποτυπώνεται στα ογκώδη κτίρια, την πληθώρα των δομών και κατ’ επέκταση στον αντίστοιχο αριθμό «οργανικών θέσεων», δεν υπάρχει μόνο στο υπουργείο Παιδείας, συναντάται σε όλη τη Δημόσια Διοίκηση, με αποτέλεσμα η αποδοτικότητα και παραγωγικότητα να χάνονται στο «δάσος» των αναρίθμητων γραφείων που λειτουργούν ως περίκλειστα «κουτάκια» στο οργανόγραμμα του «τίποτα».

Αυτά τα γνώριζε ο Μητσοτάκης που αποφάσισε τo 2019 να παρακάμψει τις υφιστάμενες δομές των υπουργείων δημιουργώντας το «επιτελικό κράτος» εντός του Μαξίμου και επιχειρώντας ένα είδος «επέμβασης» στο Δημόσιο με διαδικασίες fast track.

Από το επιτελικό κράτος πρέπει να περάσουμε στα επιτελικά υπουργεία. Η σημερινή κυβέρνηση πέτυχε την ψηφιοποίηση εκατοντάδων υπηρεσιών, το gov.gr είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους πολίτες και ταυτόχρονα το μέσο για να περιορισθεί η κρατική γραφειοκρατία.

Το ερώτημα βέβαια είναι πού και πώς απασχολούνται οι δημόσιοι υπάλληλοι που μέχρι πρότινος είχαν ως κύριο καθήκον να συμπληρώνουν και να ελέγχουν τη χαρτούρα η οποία σήμερα δεν υπάρχει χάρη στις υπηρεσίες του gov.gr. Χιλιάδες υπάλληλοι έμειναν χωρίς «αντικείμενο» και καλό είναι να μάθουμε ποια είναι τα νέα τους καθήκοντα ή εάν απλώς παρίστανται στις υπηρεσίες τους.

Η σύγχρονη διακυβέρνηση απαιτεί υπουργεία που θα έχουν ως βασικό καθήκον να χαράσσουν και να εφαρμόζουν πολιτικές, όχι να λειτουργούν ως «ησυχαστήρια» υπαλλήλων που ανακυκλώνουν τη γραφειοκρατία.

Σε ορισμένους τομείς αυτό γίνεται πράξη, και δεν μιλάμε μόνο για το νέο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, αλλά και το Οικονομικών, όπου παραδοσιακά το στελεχιακό δυναμικό διακρινόταν από το υψηλό γνωστικό του επίπεδο.

Χρειαζόμαστε μια ζωντανή Δημόσια Διοίκηση, με υπουργεία που θα καταρτίζουν και θα υλοποιούν σχέδια για τα επόμενα χρόνια, ειδάλλως θα ασχολούνται πότε με τη διαχείριση της γραφειοκρατίας και πότε με τη διαχείριση κρίσεων που δημιουργούνται όταν δεν έχει προηγηθεί η απαραίτητη επιτελική δουλειά.

Στα παραγωγικά υπουργεία αλλά και στα χαρτοφυλάκια με κοινωνικό πρόσημο χρειάζεται αλλαγή προσανατολισμού ώστε να καλύπτονται οι σύγχρονες απαιτήσεις της Δημόσιας Διοίκησης. Στην εποχή της ψηφιοποίησης και της Τεχνητής Νοημοσύνης το Ελληνικό Δημόσιο δεν μπορεί να συνεχίσει να κινείται με όρους της δεκαετίας του ’80 και με τακτικές αργομισθιών. Είναι καιρός να μετρηθεί η παραγωγικότητα του Δημοσίου και η αξιολόγηση να εφαρμοσθεί στην πράξη και όχι μόνο στα χαρτιά. Σε αντίθετη περίπτωση, το επιτελικό κράτος θα τρέχει να καλύπτει τα κενά των υπουργείων.