Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας*

Πέρα από την κοινωνική και πολιτική αναστάτωση που προκάλεσε, προκαλεί επίσης μια σειρά από ζητήματα, βιοηθικής, οικονομίας και πολιτικής. Ως προς τη βιοηθική. Συμφωνούμε όλοι ότι η έρευνα είναι κάτι το σημαντικό στην εξέλιξη του ανθρώπου κι είναι στοιχείο της φύσης του. Ομως με ποια κριτήρια προχωρά; Αν το κριτήριο είναι η έρευνα για την έρευνα και δεν έχει ως βάση τις ανθρώπινες ανάγκες, τότε κινδυνεύουμε να γεννηθούν τερατουργήματα με απ-ανθρώπινες διαστάσεις.

Μήπως είναι κάτι τέτοιο η γέννηση του κορονοϊού; Ή πάλι: αν η έρευνα χρησιμοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός μικροβιολογικού πολέμου, δεν είναι το ίδιο επικίνδυνη για τον άνθρωπο; Εκτός κι αν δεχτούμε ότι το παιχνίδι εξουσίας εξ ορισμού είναι απ-άνθρωπο. Κι αυτό είναι ανήθικο. Αρα, βιοηθικά, οι εργαστηριακές έρευνες θα πρέπει να έχουν κάποια όρια, μέτρο των οποίων θα είναι ο άνθρωπος και οι ανάγκες του. Ως προς την οικονομία. Ας δεχτούμε, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, ότι ο κορονοϊός, από λάθος κι όχι ιδιοβούλως, ξέφυγε από τα όρια του εργαστηρίου. Εστω κι έτσι, όπως ξέρουμε ήδη οι οικονομικές επιπτώσεις παγκοσμίως είναι τεράστιες έως καταστροφικές.

Κι αμέσως αναρωτιέται κάθε λογικός άνθρωπος: ποιος θα πληρώσει τα σπασμένα; Γιατί ναι μεν κάποιες κυβερνήσεις -και ειδικά η ελληνική- κάνουν προσπάθειες ισορροπίας της κατάστασης, όμως οι δείκτες λένε ότι σύντομα και επισήμως η οικονομική ζημιά θα δείξει ότι είναι πιθανόν μεγαλύτερη από αυτήν του 1929 παγκοσμίως. Αρα; Θα μειωθούν ξανά μισθοί και συντάξεις, θα χαθούν θέσεις εργασίας, οι κερδοσκόποι θα ανθοφορήσουν; Ως ποιο σημείο η ζημιά μπορεί να επανορθωθεί; Ή θα είναι η αφετηρία για μια νέα οικονομική κατάσταση, που θα ανατρέψει τελείως τα γνωστά δεδομένα; Και μια τέτοια αλλαγή θα λύσει το πρόβλημα ή θα προκαλέσει κοινωνική εξέγερση, κάτι που είναι σοβαρό ενδεχόμενο;

Ως προς την πολιτική. Η Κίνα διαδηλώνει υπέρ της παγκοσμιοποίησης και έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη νέα πολιτική τάξη. Το να θέλει να κάνει τις δικές της επιστημονικές έρευνες είναι θεμιτό στο πλαίσιο ενός επιστημονικού ανταγωνισμού για το καλό της ανθρωπότητας. Οταν όμως, ηθελημένα ή αθέλητα, ο κορονοϊός της «ξεφεύγει» και προκαλεί πανδημία, κατά πόσο συμβάλλει ως χώρα στην παγκόσμια ανθρωπιά; Η επιθυμία της για δύναμη είναι τέτοια ώστε στο πλαίσιο του ανταγωνισμού της με την Αμερική δημιουργεί περισσότερο συνθήκες μικροβιολογικού πολέμου παρά συνθήκες γόνιμης ειρήνης. Κι αυτό δεν είναι πολιτικά θετικό στην πορεία της παγκοσμιοποίησης, που η ίδια σθεναρά στηρίζει. Ρίχνει βαριά σκιά στην πολιτική δράση της Κίνας.

Ας προσέξουμε λοιπόν γιατί τα πράγματα μπορούν να ξεφύγουν ανά πάσα στιγμή. Είτε έτσι είτε αλλιώς πάντως, απ’ όλα αυτά το περιβάλλον πλήττεται. Μια τέτοια πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσει σε μαζική «αναρχική», παγκοσμίως, αντίδραση των πολιτών. Η «απο-κοινωνικοποίησή» τους λόγω του ιού μπορεί να μετατραπεί σε μια άλλη, αχαρτογράφητη και ανεξέλεγκτη κοινωνική αντίδραση. Και τότε δεν θα είναι εύκολη η κατάσταση.

Από την έντυπη έκδοση

*Ο Δημοσθένης Δαββέτας είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός