Γράφει η Δέσποινα Κονταράκη*

Η οικογένεια ήταν στην πρώτη θέση της κατάταξης θεσμών στον πίνακα εμπιστοσύνης. Και -καμία έκπληξη- ο συνδικαλισμός, η Βουλή και τα πολιτικά κόμματα στις τρεις τελευταίες. Ηταν τόση μάλιστα η αδιαφορία τους, που θεωρούσαν πως η απόκτηση διπλώματος στα 17 είναι πιο σημαντική ακόμα και από το δικαίωμά τους στην ψήφο στην ίδια ηλικία. Η απαξίωση των θεσμών από την κοινωνία και ειδικά από τους νεότερους ηλικιακά πολίτες είναι ένα από τα ερείπια που θα αφήσει πίσω της η οικονομική κρίση. Ακόμα και όταν -όποτε και αν είναι αυτό- η οικονομία ανακάμψει, η κοινωνική συνοχή θα παραμείνει το μεγάλο ζητούμενο.

Ο τρόπος που οι κυβερνήσεις -με τους σημερινούς κυβερνώντες να κρατούν επαξίως τα σκήπτρα- «παίζουν» με τους θεσμούς είναι καταλυτικός. Τώρα, για παράδειγμα, η κυβέρνηση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το θεσμό της Εκκλησίας και το θέμα του διαχωρισμού με το κράτος για να αλλάξει πολιτική ατζέντα. Πριν από λίγους μήνες τζογάριζε με τη Δικαιοσύνη, ενώ για πολύ καιρό στο στόχαστρό της ήταν η απομείωση της κοινωνικής αξίας του τραπεζικού συστήματος και των μίντια. Πρόκειται για ένα γνωστό σίριαλ στο οποίο πρωταγωνιστεί η εκάστοτε εξουσία, άλλοτε με περισσότερη και άλλοτε με λιγότερη επιτυχία.

Ο Αριστείδης Χατζής, καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, επιχειρεί στο νέο του βιβλίο «Θεσμοί» (εκδόσεις Παπαδόπουλος, σειρά Μικρές Εισαγωγές) μια συνοπτική μεν, ολοκληρωμένη δε παρουσίαση του θέματος, απαντώντας σε ερωτήματα όπως γιατί η ελληνική κρίση είναι κυρίως θεσμική. «Η Ελλάδα είναι μια θεσμικά ανώριμη κοινωνία. Πάσχει ταυτόχρονα από “θεσμική σκλήρυνση” και “θεσμική ατροφία”. Δηλαδή, απουσιάζουν αποτελεσματικοί θεσμοί που είναι απαραίτητοι για την οικονομική ανάπτυξη, ενώ περισσεύουν οι αναποτελεσματικοί θεσμοί που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της ελληνικής οικονομίας». Ο συγγραφέας, εκτός από την παράθεση παθογενειών, όπως το πελατειακό σύστημα και οι λάθος πολιτικές αδιέξοδης λιτότητας, δεν παραβλέπει και τις ευθύνες των πολιτών που δεν θέλουν να αντικρίσουν τη σκληρή πραγματικότητα, τη «γνωστική ασυμφωνία» όπως την ονομάζει. Ηθικό δίδαγμα δεν υπάρχει. Μόνο συμπυκνωμένη εμπειρία και γνώση που αναζητά πρόθυμους χρήστες.

*Η Δέσποινα Κονταράκη είναι αρχισυντάκτρια του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]