Και οι γονείς ενός αδικοχαμένου δημοσιογράφου που είδαν τους τζιχαντιστές να κάνουν τον αποκεφαλισμό του γιου τους δημόσιο θέαμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τρεις διαφορετικοί κόσμοι, αλλά και βίοι παράλληλοι που στρέφονται γύρω από τον κοινό παρανομαστή της ελληνικής λέξης ΟΧΙ.

Γράφει ο Πέτρος Κασφίκης 

Το Ίδρυμα της Ημέρας του ΟΧΙ δεν είναι απλώς άλλη μια ελληνοαμερικανική οργάνωση, όπου κάποιος θα δει Έλληνες να βραβεύουν Έλληνες. Βασισμένη στο αφηγηματικό αρχέτυπο της πάλης του Δαυίδ εναντίον του Γολιάθ, το ίδρυμα χρησιμοποιεί το ηρωικό ΌΧΙ της Ελλάδας για να βραβεύσει τους σύγχρονους ήρωες της εποχής μας που τόλμησαν να υψώσουν το ανάστημα τους για να φωνάξουν και αυτοί με την σειρά τους ΟΧΙ σε όλες τις δυνάμεις του κακού που δυναστεύουν τον πλανήτη.

Πρόκειται για μια προσπάθεια που φιλοδοξεί να αναδείξει και πάλι την οικουμενική διάσταση του ελληνικού πολιτισμού, μετατρέποντας την εθνική εορτή της 28ης Οκτωβρίου σε ένα γεγονός παγκόσμιας ιστορικής κληρονομιάς.

Βασικός εμπνευστής και καθοδηγητής της οργάνωσης είναι ο Μάικ Μάνατος, γιος του γνωστού ελληνοαμερικανού λομπίστα Άντι Μάνατος. Μαζί διευθύνουν την εταιρία λόμπι Manatos & Manatos, όπου εδώ και χρόνια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την προάσπιση των εθνικών θεμάτων στην καρδία της αμερικανικής πρωτεύουσας.

Το EThe Magazine του ΕleftherosΤypos.gr συνάντησε τον Μάικ στο γραφείο του στην Ουάσινγκτον για να συζητήσει για το πως η φαντασία μαζί με τη χρήση της πολιτισμικής διπλωματίας μπορεί να πετύχει το πολυπόθητο «rebranding» που θα ανοίξει νέες προοπτικές για την διεθνή εικόνα της πατρίδας μας.

Μιλήστε μας για πως γεννήθηκε η ιδέα και για τους λόγους που οδήγησαν στο να δημιουργηθεί το Ίδρυμα της Ημέρας του ΟΧΙ.

Αυτός είναι ο έβδομος χρόνος λειτουργίας μας και πριν περίπου εννιά χρόνια όταν η Ελλάδα έμπαινε στην οικονομική κρίση, πολλοί ανησυχούσαν για την διεθνή εικόνα που παρουσίαζε η χώρα. Φοβόμασταν ότι οι άνθρωποι θα άρχιζαν να θυμούνται την Ελλάδα όχι για τη μεγάλη της συμβολή στην παγκόσμια ιστορία όπως για τη γέννηση της δημοκρατία αλλά και πιο πρόσφατα για τη διάσωση της δημοκρατίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανησυχούσαμε, λοιπόν, ότι οι εικόνες από τις βίαιες πορείες που παρουσίαζε κάθε βράδυ το CNN θα διαμόρφωνε την τελική άποψη του κόσμου για τη χώρα. Σκεφτήκαμε, λοιπόν, πως ήταν η κατάλληλη στιγμή για να αναδείξουμε αυτή την ιστορία και να αντιμετωπίσουμε την αρνητική εικόνα που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται λόγω της οικονομικής κρίσης.

Την περίοδο του πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε στο κέντρο των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης και ήταν ακριβώς αυτή η προβολή που δημιούργησε για πρώτη φορά μια θετική εικόνα για τους Έλληνες μετανάστες στην αμερικανική κοινή γνώμη. Τι συνέβη, όμως, στην πορεία και η ιστορία του ΟΧΙ λησμονήθηκε πλήρως στα βιβλία της ιστορίας και τα αμερικανικά πανεπιστήμια;

Δεν γνωρίζω πως ακριβώς αυτό συνέβη, αλλά αυτός είναι ακριβώς ο μακροπρόθεσμος στόχος μας. Όχι μόνο δηλαδή να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να καταλάβουν την ιστορία του ΟΧΙ και τον ρόλο της Ελλάδας, αλλά να καταφέρουμε το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός να έχει τις σελίδες που του αξίζουν στα βιβλία της αμερικανικής ιστορίας. Και εργαζόμαστε για την επίτευξη αυτού του στόχου μέσω της συνεργασίας για παράδειγμα με τον Πρόεδρο Κλίντον, τον Αντιπρόεδρο Μπάιντεν αλλά και άλλων προσώπων που βρίσκονται στα εξώφυλλα των εφημερίδων όλου του κόσμου για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με την Ελλάδα. Για παράδειγμα, την περασμένη χρονιά βραβεύσαμε μια νεαρή γυναίκα που ήταν αιχμάλωτη ως σκλάβα του σεξ στο «Ισλαμιστικό Κράτος», η οποία κατάφερε με το κουράγιο της να αποδράσει και αποφάσισε να κινηθεί νομικά εναντίον του ΙΣΙΣ στο Διεθνές Δικαστήριο. Ανέβηκε, λοιπόν, στην σκηνή και είπε «όπως ακριβώς οι Έλληνες είπαν το ΟΧΙ στους Ναζί, έτσι και εγώ λέω ΟΧΙ στο ΙΣΙΣ». Άρα όταν ένας τέτοιος άνθρωπος που τραβά την προσοχή των διεθνών μίντια χρησιμοποιεί την ελληνική λέξη «όχι» εναντίον του ΙΣΙΣ, προκαλεί περιέργεια και έτσι ο κόσμος μαθαίνει την ιστορία της ημέρας του ΟΧΙ. Και πολλοί λένε αν αυτή η νεαρή γυναίκα, που είναι πραγματικά ένας τόσο δυνατός άνθρωπος, αντλεί έμπνευση από το θάρρος των Ελλήνων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε πρέπει να πρόκειται για μια πραγματικά ξεχωριστή ιστορία και έτσι αρχίζουν να μαθαίνουν για την μέρα του ΟΧΙ.

Πως, λοιπόν, καταφέρατε σε επικοινωνιακό επίπεδο να μετατρέψετε την εθνική γιορτή μιας μικρής χώρας σε ένα γεγονός παγκόσμιας ιστορικής κληρονομιάς που πλέον υπερβαίνει σύνορα, εθνικές και πολιτισμικές ταυτότητες και μπορεί να εμπνεύσει σε παγκόσμιο επίπεδο τους σύγχρονους ήρωες της εποχής μας;

Αυτό ακριβώς πιστεύουμε πως είναι σημαντικό για αυτόν τον οργανισμό. Υπάρχουν πολλές και εξαιρετικές ελληνοαμερικανικές οργανώσεις και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στην κοινότητα μας που αξίζουν αναγνώριση για τα επιτεύγματα τους, αλλά δεν θέλαμε αυτή τη φορά να δούμε Έλληνες να βραβεύουν Έλληνες. Θέλαμε να φέρουμε στο προσκήνιο Αμερικανούς που μπορεί να μην είχαν καμία σχέση με την Ελλάδα, αλλά έδειξαν το κουράγιο των Ελλήνων. Αυτό μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε απροσδόκητους ανθρώπους να μιλούν για την συμβολή της Ελλάδας σε αυτή την ιστορία, αλλά ίσως ακόμα πιο σημαντικά θα μας επιτρέψει να κρατούμε το μήνυμα της γιορτής του ΟΧΙ διαχρονικά επίκαιρο. Για αυτό κάθε χρόνο καθώς πλησιάζει η 28 Οκτωβρίου προσεγγίζουμε διάφορες διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις και δεξαμενές σκέψεις για να τους ρωτήσουμε ποιος σήμερα στον κόσμο δείχνει το μεγαλύτερο κουράγιο ενάντια στα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας. Και για αυτό δημιουργήσαμε το χασταγκ #oxicourage, το οποίο συμβολίζει το κουράγιο του να πεις όχι και να ρισκάρεις ακόμα και την ζωή σου για να αντιμετωπίσεις ορισμένα από τα μεγαλύτερα κακά του σύγχρονου κόσμου όπως είναι το ΙΣΙΣ ή η Βόρειος Κορέα. Άρα ψάχνουμε σε όλον τον κόσμο. Και αυτό είναι που κάνει την αποστολή μας δύσκολη αλλά και ξεχωριστή.

Δεν μπορούμε να διαλέξουμε για παράδειγμα έναν χρόνο πριν ποιον θα τιμήσουμε γιατί πρέπει να περιμένουμε μέχρι το τέλος για να βεβαιωθούμε πως η επιλογή του προσώπου θα σχετίζεται με ένα θέμα που είναι πραγματικά επίκαιρο. Για παράδειγμα, τρία χρόνια πριν είχαμε βραβεύσει τους γονείς του δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ, που είχε αποκεφαλιστεί από τους τζιχαντιστές του ΙΣΙΣ στην Συρία. Μερικές εβδομάδες μετά από αυτό το φριχτό γεγονός, πλησιάσαμε τον Πρόεδρο Κλίντον και τον ρωτήσαμε αν θα ήθελε να προτείνει τον Φόλεϊ για το βραβείο θάρρους ΟΧΙ. Είπε ναι, ήρθε σε επαφή με την οικογένεια του, και μόλις έξι εβδομάδες μετά τον θάνατο του οι γονείς του ήρθαν στην Ουάσινγκτον και μίλησαν για τον Τζέιμς που μπορεί να μην είχε ούτε σταγόνα ελληνικού αίματος, αλλά σίγουρα είχε το ελληνικό φιλότιμο.

Πιστεύετε πως η λεγόμενη «πολιτισμική διπλωματία» που βασίζεται σε εργαλεία «έξυπνης» ή «ήπιας» ισχύος όπως η ιστορία και ο πολιτισμός μπορεί να ανοίξει νέους ορίζοντες για την ελληνική εξωτερική πολιτική;

Βλέπω μεγάλη προοπτική σε αυτό τον τομέα. Και πιστεύω ότι η Ελλάδα ήδη έχει ξεκινήσει και κάνει εξαιρετική δουλεία. Για παράδειγμα η πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού και των υπουργών του δείχνει ότι κάνουν ακριβώς καλή δουλεία στην χρήση της λεγόμενης «ήπιας δύναμης». Βοηθούν δηλαδή τους ανθρώπους να καταλάβουν πως η Ελλάδα μπορεί να είναι μια μικρή χώρα που ναι μεν δεν μπορεί να προσφέρει στις ΗΠΑ ότι μπορούν οι μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, αλλά έχει να δώσει ορισμένα πλεονεκτήματα «ήπιας δύναμης», τα οποία αποτελούν και το μεγάλο συγκριτικό της πλεονέκτημα. Παρόλο που θα έλεγα ότι η ναυτική βάση της Σούδας έχει τεράστια και χειροπιαστή αξία για τις ΗΠΑ.

Μιλάτε με πολύ υπερηφάνεια αλλά και συγκίνηση για την Ημέρα του ΟΧΙ. Μεγαλώνοντας ως Έλληνας στην Αμερική, ποια είναι η σχέση μας με την γιορτή σε προσωπικό επίπεδο;

Με έχει σίγουρα εμπνεύσει. Οι οικογένεια μου, και πολλοί άνθρωποι που δουλεύουν στον οργανισμό νιώθουν πως έχουν μια προσωπική σύνδεση με το μήνυμα του ΟΧΙ. Για παράδειγμα, ο θείος του πατέρα μου πολέμησε στον πόλεμο και αυτή τη περίοδο του χρόνου φοράω στον λαιμό μου (δείχνει μέσα από το πουκάμισο) την στρατιωτική του ταυτότητα για να μου θυμίζει το θάρρος του. Αλλά τώρα πλέον που το βραβείο θάρρους ΟΧΙ έχει εξελιχθεί σε ένα θεσμό, νιώθω μια ταπεινότητα μπροστά στο κουράγιο όλων αυτών των ανθρώπων που τιμούμε κάθε χρόνο για το γεγονός ότι τόλμησαν να ρισκάρουν τα πάντα για χάρη μιας ιδέας όπως η ελευθερία και η δημοκρατία.

Και αυτό είναι κάτι που δυστυχώς σπανίζει στον κόσμο μας. Ιδιαίτερα εδώ στην Ουάσινγκτον που είναι μια τόσο πολιτικοποιημένη πόλη και οι άνθρωποι σκοτώνονται μεταξύ τους για τα πολιτικά οφέλη. Και από την άλλη μεριά, βλέπουμε όλους αυτούς τους θαυμάσιους ανθρώπους που χαίρομαι να τους βλέπω γιατί εμπνέουν και εμένα και τα παιδιά μου. Μου αρέσει να κάθομαι κάθε χρόνο με τα παιδιά μου που είναι ακόμα σε μικρή ηλικία και να τους λέω τις ιστορίες όλων αυτών των ανθρώπων που μπορεί να ξεκίνησαν από μια ταπεινή αφετηρία αλλά βρήκαν την δύναμη και το κουράγιο να σταθούν απέναντι στους δικούς τους Γολιάθ.

Σε ποιο πράγμα πιστεύετε πως η σύγχρονη Ελλάδα πρέπει να τολμήσει να πει ένα νέο ΟΧΙ;

Νομίζω ότι ο ελληνικός λαός με το κουράγιο που τον διακρίνει είπε όχι στην απελπισία. Πιστεύω πως υπάρχουν πολλές άλλες χώρες που αν είχαν περάσει τις δοκιμασίες που αντιμετώπισε η Ελλάδα θα είχαν τελματώσει και βυθιστεί στην απελπισία. Αλλά ο ελληνικός λαός όχι μόνο πάλεψε με το κεφάλι ψηλά, αλλά κατάφερε να αντιμετωπίσει εν μέσω της οικονομικής κρίσης και την προσφυγική κρίση. Και μόλις το προηγούμενο Σάββατο είχα την τιμή να βρίσκομαι στην εκδήλωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Νέα Υόρκη όπου βράβευσαν τις γιαγιάδες και τους ψαράδες που είχαν προταθεί για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την βοήθεια που πρόσφεραν στους πρόσφυγες. Άρα η Ελλάδα εν μέσω της οικονομικής κρίσης κατάφερε να διατηρήσει την ανθρωπιά της. Και αυτό νομίζω ήταν τελικά το μεγάλο ΟΧΙ του ελληνικού λαού, ότι δηλαδή είπε όχι δεν θα αφήσουμε την οικονομική κρίση να μας γονατίσει και κυρίως δεν θα κάνουμε εκπτώσεις στην ανθρωπιά, την φιλοξενία και το φιλότιμο που μας διακρίνει.