Η Αρχαία Μεσσήνη διεκδικεί την ομαλή και σύγχρονη λειτουργία της όπως αρμόζει σε έναν από τους μεγαλύτερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Τα τελευταία χιλιόμετρα για να φτάσουμε στην Αρχαία Μεσσήνη δεν προαναγγέλλουν τη σημαντικότητα του σημείου… Τα τεράστια πούλμαν που φτάνουν με τους επισκέπτες κάθε ηλικίας δυσκολεύονται να βρουν χώρο να παρκάρουν!

Οδικό δίκτυο

«Το οδικό δίκτυο γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο είναι ένα άθλιο κατασκεύασμα της τελευταίας εκατονταετίας. Οι δρόμοι επικίνδυνοι και κακοσυντηρημένοι, μη φωτισμένοι τη νύχτα. Ο ίδιος πια δεν τολμώ να πάω Καλαμάτα και να γυρίσω το βράδυ, δεν τολμώ να το κάνω. Φοβάμαι», περιγράφει ο αρχαιολόγος και διευθυντής του αναστηλωτικού έργου της Αρχαίας Μεσσήνης, Πέτρος Θέμελης, επισημαίνοντας μία από τις σημαντικότερες ελλείψεις στις υποδομές της περιοχής του αρχαιολογικού χώρου. «Το πέριξ ζει ακόμα σε ένα παρελθόν της δεκαετίας του ’50, του ’60. Και η νοοτροπία των πολιτικών είναι αυτή που με ενοχλεί πιο πολύ, η ψηφοθηρία και η μικροπολιτική. Πότε θα αλλάξει αυτό;», διερωτάται ο κ. Θέμελης, στέλνοντας μήνυμα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος, όταν είχε ξεναγηθεί από τον ίδιο τον ανασκαφέα της πόλης, είχε επαινέσει την Αρχαία Μεσσήνη ως πρότυπο διαχείρισης. «Το είπε ενώπιον όλης της Μεσσηνίας. Και σήμερα αδιαφορούν όλοι; Οι υποδομές γύρω από την Αρχαία Μεσσήνη θέτουν τον αρχαιολογικό χώρο σε κίνδυνο», υπογραμμίζει ο κ. Θέμελης αναφερόμενος, κυρίως, στη στάση της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του Δήμου Μεσσήνης.

Η επισκεψιμότητα της Αρχαίας Μεσσήνης που διηγείται την ιστορία της πόλης μέσα από το πνεύμα και της λεγόμενης αειφόρου ανάπτυξης έχει ραγδαία αύξουσα πορεία ξεκαθαρίζει ο σπουδαίος Ελληνας αρχαιολόγος και μας ξεναγεί στη σημερινή εικόνα των 400 στρεμμάτων του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης, ενός από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα, με τα 18.000 κινητά ευρήματα, αλλά και μας συστήνει τα αναγκαία έργα υποδομής, τους σημερινούς δείκτες πολιτισμού: Ευπρεπές οδικό δίκτυο, σωστοί οδοδείκτες, οργανωμένα πάρκινγκ, επιμελής έγκαιρος καθαρισμός από τα ξερά εύφλεκτα χόρτα και άλλα τινά…

«Καμπανάκι»

«Αρχές Ιουνίου, και ακόμα δεν έχουν αρχίσει, δυστυχώς, να καθαρίζουν τα ξερά χόρτα και έχουν συμπεριλάβει την Αρχαία Μεσσήνη για 15 μόνο στρέμματα καθαρισμό. Αν επαναπαύεται κανείς σε 15 στρέμματα, τα υπόλοιπα τι θα γίνουν δηλαδή; Ποιος θα τα καθαρίσει;», αναρωτιέται ο κ. Θέμελης. Η Αρχαία Μεσσήνη αποτελεί πλέον έναν από τους πιο ελκυστικούς αρχαιολογικούς χώρους που διηγούνται την ιστορία της και αυτό έχει επιτευχθεί στο έπακρο. «Εχει τρομερές δυνατότητες και μια δυναμική ανάπτυξης για το μέλλον, η οποία είναι προφανής. Σήμερα έχουμε αποκαλύψει όλα τα μνημεία που είδε ο Παυσανίας και τα αναστηλώσαμε. Γίνονται διαμορφώσεις, αυτό που λέμε landscaping. Προσπαθώ δηλαδή να βελτιώσω τις προσβάσεις, καθιστικά, σκίαστρα, να έχει να πιει νερό ο κόσμος, να ξεκουραστεί. Να αγοραστούν ηλεκτρικά αυτοκινητάκια, να νοικιάζονται από τον Οργανισμό Διαχείρισης Πολιτιστικών Πόρων – πρώην Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων- γιατί είναι ηλικιωμένοι άνθρωποι, περπατάνε 1,5-2 ώρες στον ήλιο και μετά να ακολουθήσουν την ανηφόρα, να επιστρέψουν από την ίδια πόρτα να βγουν πάλι… Δεν υπάρχει έξοδος από την κάτω πλευρά», συμπληρώνει ο κ. Θέμελης.

Μελέτες

Ανάμεσα στα έργα των τελευταίων χρόνων προστέθηκε το μεταλλικό στέγαστρο που καλύπτει τμήμα των αναστηλωμένων στοών στη ΒΑ γωνία του Γυμνασίου-Σταδίου. Ενα έργο-κόσμημα που εκπληροί μια προσπάθεια τεσσάρων χρόνων… Υπάρχουν και άλλες μελέτες, που βρίσκονται στα σκαριά. Ανάμεσά τους, μια μελέτη με ιδιώτη αρχιτέκτονα, πληρωμένη από την Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών, εγκεκριμένη από το ΚΑΣ, μετ’ επαίνων. Πρόκειται για τα τείχη της Αρχαίας Μεσσήνης, με χρηματοδότηση 300.000 ευρώ από την περιφέρεια.

Ωστόσο και σε αυτό το σημείο, όπως εξηγεί ο κ. Θέμελης, υπάρχουν αγκυλώσεις στις διαδικασίες. Συγκεκριμένα, ενώ υπάρχουν οι δομές να γίνει μια προγραμματική σύμβαση με την Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών, η χρηματοδότηση πηγαίνει σε κρατική υπηρεσία, η οποία έχει δομές λογιστικές, ατελέσφορες, ενώ παράλληλα δεν έχει την τεχνογνωσία! Εδώ και 35 χρόνια που ανασκάπτει την Αρχαία Μεσσήνη ο Πέτρος Θέμελης είναι ισόβιος διευθυντής του αρχαιολογικού χώρου, διορισμένος από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία. «Οχι από το κράτος», λέει και υπογραμμίζει: «Δεν ζητάω λεφτά να μου δώσουν να σκάψω ή να κάνω αναστήλωση. Εχω επάρκεια χρηματοδότησης, όχι από το κράτος ούτε από την Ευρωπαϊκή Ενωση πια, εδώ και 5-6 χρόνια, αλλά μόνο από ιδιώτες. Ζητάω για πράγματα που έχουν σχέση με την ομαλή λειτουργία και το μέλλον αυτού του χώρου. Πάρκινγκ, οδικό δίκτυο σωστό με ασφάλεια, καθαρισμό χόρτων εγκαίρως, αναψυκτήριο, πωλητήριο».

Αυτές οι ελλείψεις δεν αφορούν τον επιστημονικό κλάδο… Αφορούν την ομαλή, τη σωστή λειτουργία της Αρχαίας Μεσσήνης, που έχει αύξουσα επισκεψιμότητα.

«Ο αρχαιολογικός χώρος πρέπει να είναι αυτόνομος και να αυξάνει και τα έσοδά του, να πουλάει βιβλία, να πουλάει πωλητέα είδη. Δεν πουλάει τίποτα. Το αναψυκτήριο δεν δουλεύει», σημειώνει ο κ. Θέμελης. Στην ερώτηση τι έχει συμβεί και δεν υπάρχει αναψυκτήριο, απαντάει: «Εχει μισθωθεί εδώ και 2-3 χρόνια. Μία φορά, στα χρόνια που είμαι εγώ εδώ, λειτούργησε για 3 χρόνια και έκτοτε είναι κλειστό. Το μίσθωσε κάποιος, αλλά δεν ενδιαφέρεται, λέει, να το λειτουργήσει».

Ο νεοσύστατος Οργανισμός Διαχείρισης Αρχαιολογικών Πόρων, όπως σχολιάζει ο κ. Θέμελης, «ελπίζουμε να βελτιώσει την κατάσταση. Η διευθύντρια του ΟΔΑΠ προσπαθεί να κάνει ένα πωλητήριο». Οσο για το πάρκινγκ; «Υπάρχει μια έκταση που είχαμε προτείνει να γίνει ένα πάρκινγκ. Το ανέλαβε ο δήμος. Εδώ και 4 χρόνια, με μελέτες και επίβλεψη της Εφορείας Αρχαιοτήτων όχι μόνο δεν τελείωσε, έμεινε ημιτελές, με μια μάντρα στη μέση… Εχει γίνει σαν λίμνη μέσα, γεμίζει νερό τον χειμώνα. Μπροστά στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου υπάρχει ένα μικρό πάρκινγκ, που ούτε αυτό όμως δεν λειτουργεί».

Τα ερωτήματα του Πέτρου Θέμελη αμείλικτα προσπαθούν να βρουν μια απάντηση ανάμεσα στη μικροπολιτική και την ψηφοθηρία κοιτάζοντας τις τρεις δεκαετίες που μεσολάβησαν από το 1986, όταν άρχιζε τις ανασκαφές στην Αρχαία Μεσσήνη.

Συνομιλώντας το σήμερα με το χθες

Το αρχαιολογικό πάρκο των 400 στρεμμάτων περιέχει 18.000 κινητά ευρήματα, 9.000 νομίσματα σε χωριστό κατάλογο και 800 επιγραφές, χωριστές και αυτές καταγεγραμμένες.

«Η Αρχαία Μεσσήνη είναι μια αρχαία πόλη, η οποία λειτουργεί πια άριστα», διαβεβαιώνει ο κ. Θέμελης. Σήμερα βλέπουμε ό,τι είδε ο Παυσανίας το 150 μ.Χ., όταν επισκέφθηκε την Αρχαία Μεσσήνη. Το κολοσσιαίο θέατρο αναστηλωμένο. Προχωράμε προς την κρήνη Αρσινόη, ένα τεράστιο νυμφαίο, αναστηλωμένο. Προχωράμε κατά μήκος της βόρειας πλευράς της αγοράς, σε μια στοά 196 μέτρων, αναστηλωμένη. Μπαίνουμε μέσα στον χώρο της αγοράς και συναντάμε τον ναό της Μεσσάνας, επίσης αναστηλωμένο. Ακολουθούν το Πρυτανείο, το Βουλείο το παλιό, το Βουλευτήριο της πόλης, αναστηλωμένα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κρεοπωλείο, ένα από τα σημαντικότερα καταστήματα της πόλης, όπου γινόταν η σφαγή των ταύρων για τις θυσίες. Προχωράμε νότια του Ασκληπιείου, ένα καταπληκτικό οικοδόμημα, αλλά σήμερα διαμορφωμένο, αναστηλωμένο, με διάφορα χαλίκια στρωμένο και με γκαζόν, ένας καταπληκτικός χώρος και θεατρικός, με ένα θέατρο δίπλα του, που λέγεται Εκκλησιαστήριο, που λειτουργεί για μουσικές εκδηλώσεις. «Κατεβαίνουμε στο στάδιο, και εκεί είναι η μεγάλη έκπληξη, το glorioso finale όπως λέω, βλέπεις ένα κολοσσιαίο αρχιτεκτονικό συγκρότημα, με στοές εκατοντάδων κιόνων αναστηλωμένων, στάδιο μέσα λειτουργεί, στο κάτω μέρος στο νότιο πέρας της πόλης, ένα ταφικό μνημείο σε μορφή ναού, σαν τον θησαυρό των Αθηναίων στους Δελφούς. Βλέπεις, επίσης, την παλαίστρα, η οποία αναστηλώθηκε με χρήματα της κ. Φωτεινής Λιβανού, η οποία είναι η μόνη που υποστηρίζει το έργο εδώ και έξι χρόνια μέχρι σήμερα».

Δεν μπορώ να με φανταστώ μακριά από εδώ

«Ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μεσσήνης μού δίνει δυνάμεις και μια ενέργεια που κι εγώ δεν καταλαβαίνω από πού προέρχεται. Εχω αντοχές, μου αρέσει, τον αγαπάω και δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς να ασχολούμαι με την Αρχαία Μεσσήνη και θα συνεχίσω να το πράττω αυτό. Δηλαδή, οι ικανοποιήσεις που μου έχει δώσει είναι τεράστιες. Με κρατάει όρθιο αυτή η δουλειά. Είμαι γραφιάς και σκαφτιάς», ομολογεί ο επίμονος αρχαιολόγος, καθηγητής Πέτρος Θέμελης και συνεχίζει: «Μοιράζω τον χρόνο μου ανάμεσα στον αρχαιολογικό χώρο τη μισή μέρα και την υπόλοιπη μπροστά στο κομπιούτερ και γράφω. Αυτή είναι η ζωή μου. Σαν να είμαι ένας μοναχός κλεισμένος σε ένα δωμάτιο, ο οποίος δουλεύει τα απογεύματα. Η Μεσσήνη είναι ένας χώρος αρχαιολογικός σημαντικός για τη Μεσσηνία. Δεν είναι δικός μου, εγώ θα φύγω κάποια στιγμή. Κάθομαι εδώ, γιατί έχω ακόμα αντοχές. Θα μπορούσα να έχω φύγει νωρίτερα. Κι όμως, μένω εδώ από το 1986, από αγάπη και από πείσμα να γίνει κάτι πριν φύγω και να είμαι σίγουρος ότι αυτός ο χώρος δεν θα καταστραφεί».

Ειδήσεις σήμερα

Ελληνοτουρκικά: Στο μικροσκόπιο της Τουρκίας τα ελληνικά νησιά – «Οι Έλληνες έχουν δυνάμεις σε Σάμο, Χίο, Λέσβο, Κω και Ρόδο» [βίντεο]

Ελληνοτουρκικά: Θα τα χάσει ο Ερντογάν – Μπλόκο στην Τουρκία με ελληνικές αεροναυτικές ασκήσεις στο Αιγαίο [βίντεο

Φονικό στην Κρήτη: Παραδόθηκε ο 44χρονος δολοφόνος του 22χρονου – Ομολόγησε το στυγερό έγκλημα στον Μυλοπόταμο

Καύσιμα: Στα πρόθυρα απόγνωσης οι οδηγοί – Πανικός σε νησιά με τη βενζίνη στο 2,8, τι ισχύει για την Αττική [βίντεο]

Πάτρα: Έτοιμο το πόρισμα για τους θανάτους της Μαλένας και της Ίριδας – Ο στόχος της Πισπιρίγκου [βίντεο]

Κρήτη: Το έγκλημα που «πάγωσε» τον Μυλοπόταμο – «Μπροστά στα μάτια μου σου αφαίρεσαν τη ζωή» το σπαρακτικό μήνυμα της αδερφής