Το 2007, ο συμφοιτητής μου, Άρι Σαντέλ, κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας μικρού μήκους για το μιούζικαλ “West Bank Story”. Σ’ αυτήν την παρωδία του “West Side Story”, μια νεαρή Παλαιστίνια ταμίας κι ένας Ισραηλινός στρατιώτης ερωτεύονται, παρά το γεγονός πως οι οικογένειές τους τρέχουν ανταγωνιστικές καντίνες με φαλάφελ στη λωρίδα της Γάζας. Το έργο, που σας προτείνω να αναζητήσετε στο YouTube, με κάνει να χαμογελάω ακόμα και σήμερα, παρόλη την παλινωδία που διαδραματίζεται στην περιοχή.

Εκεί με ταξίδεψε “Η Δημοκρατία του Μπακλαβά”, που επέστρεψε στην Αθήνα μετά από διεθνή περιοδεία και αρκετές βραβεύσεις. Με πήγε πίσω, στην αιώνια αναζήτηση ενός κοινού τόπου όπου μπορεί να ανθίσει η αγάπη, η ειρήνη, και η ανθρωπιά. Υπάρχει, όμως, τέτοιο μέρος;

Η υπόθεση   

Ένα μεικτό ελληνοτουρκικό ζευγάρι, η Σοφία και ο Φατίχ, δύο νέοι άνθρωποι που γνωρίστηκαν και ερωτεύτηκαν ως φοιτητές σε μια ουδέτερη χώρα της Δύσης,  ιδρύουν μια επιχείρηση, ένα μπακλαβατζίδικο, στην ιστορική πόλη του Μεσολογγίου. Όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με εχθρότητα και ρατσισμό, αποφασίζουν να ανακηρύξουν την επιχείρησή τους σε ανεξάρτητο κράτος. Ένα ρομαντικό εγχείρημα, καταδικασμένο εξαρχής να αποτύχει.

Μια ομάδα «ερευνητών» καλείται επί σκηνής να αναδομήσει την ιστορία του μικροσκοπικού αυτού έθνους, τη γέννηση, τις συγκρούσεις και την κληρονομιά του. Με άξονα μια σειρά από φανταστικές, σουρεαλιστικές και κωμικές καταστάσεις, δύο νέοι άνθρωποι προσπαθούν να απαλλαγούν από το βάρος αιώνιων στερεοτύπων εχθρότητας και να εφεύρουν για τον εαυτό τους μια νέα ταυτότητα.

Για τον μπακλαβά, θα χρειαστείτε…  

Στιλιστικά, το έργο κινείται ανάμεσα σε χειροποίητο θέατρο, ψευδοντοκιμαντέρ και νούμερα επιθεώρησης/ βαριετέ, με πολλή μουσική, τραγούδι και χορό. Θα θυμάμαι για καιρό το τσιφτετέλι με υπόκρουση Μότσαρτ, την αισθαντική φωνή του υπέροχου Cem Yigit Üzümoglu σε μια μπαλάντα/ μοιρολόι, και το πόσο πετυχημένα κωμικός ήταν ο μουσικός επί σκηνής Gary Salomon, ως αφελής βορειοευρωπαίος τουρίστας. Τον θίασο συμπληρώνουν οι εξαιρετικοί Στέλλα Βογιατζάκη και Γιώργος Κατσής, ο οποίος βραβεύτηκε για την ερμηνεία του στο Φεστιβάλ του Σαράγεβο.

Η χημεία, η ενέργεια και η αυθεντικότητα του θιάσου είναι από τα μεγαλύτερα προσόντα της παράστασης, που καταφέρνει να σε κάνει να αναρωτηθείς αν αυτό που παρακολουθείς είναι αποκύημα φαντασίας ή κάτι που, σε κάποιο από τα ακραία σενάρια που γράφει η ζωή, θα μπορούσε όντως να έχει συμβεί.

Δυστοπία και Ουτοπία: αβγό και κότα 

Ο όρος “ουτοπία” πρωτοεμφανίστηκε τον 16ο αιώνα, με την ομότιτλη κοινωνικο-πολιτική σάτιρα του Τόμας Μουρ, γραμμένη στα λατινικά. Ωστόσο, η έννοια μιας εξιδανικευμένης κοινωνίας, φτιαγμένης από τους ανθρώπους για τους ανθρώπους, πάει πίσω αρκετούς αιώνες, τουλάχιστον μέχρι τον δικό μας Αριστοφάνη και την Νεφελοκοκκυγία στους “Ορνιθες”.

Η τραγική ειρωνεία είναι πως, αν και η ανάγκη μιας ουτοπίας ξεπηδά μέσα από τη δυστοπία, από κάποια δυσφορία με την τρέχουσα πραγματικότητα, κάθε ουτοπία είναι (από τη φύση της, από αυτό το “ου” που την προδικάζει) γεννημένη για να αποτύχει. Να γίνει, με τη σειρά της, μια νέα δυστοπία. Ένα φίδι που τρώει την ουρά του, ο αέναος κύκλος δράσης-αντίδρασης, ακμής-παρακμής.

Δύσκολα φεύγει κανείς από το θέατρο χωρίς να αναλογιστεί το φιλοσοφικό υπόβαθρο της “Δημοκρατίας του Μπακλαβά”, όσο “ελαφρύς” κι αν είναι ο τίτλος. Νομίζω, όμως, πως αυτό είναι κομμάτι της πρόθεσης.

Εγώ, προσωπικά, παραμένω πεισματικά αισιόδοξη. Πως, όπως γράφει κι ο αγαπημένος μου Στίβεν Σόντχαϊμ στους στίχους για το “West Side Story” (το κανονικό, το ορθόδοξο):

“Υπάρχει μέρος για μας… Κάπου, κάποτε. Κράτα το χέρι μου, είμαστε σχεδόν εκεί, κράτα το χέρι μου, θα σε πάω ως εκεί… Κάπως, κάπου, κάποτε.”

INFO: Η Δημοκρατία του Μπακλαβά”, Θέατρο Αλέκος Αλεξανδράκης.
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ: https://www.more.com/theater/i-dimokratia-tou-mpaklaba-1/