Κι αυτό είναι το σημείο που τέμνει την αρχή της πορείας της με το σήμερα και αποτέλεσε την αρχή για την αλλαγή σελίδας του ΝΜΕ και να γραφτεί στην ιστορία του ως η πρώτη γυναίκα στη θέση του προέδρου. «Επιθυμούσα να συμμετάσχω στις προσπάθειες για την προβολή του ναυτικού μας πολιτισμού και την ανάπτυξη του μουσείου» ομολογεί στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η επί 18 χρόνια πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Αναστασία Αναγνωστοπούλου Παλούμπη και μας ξεναγεί στις συλλογές του Μουσείου όπου παρουσιάζονται η ελληνική ναυτική ιστορία από την αρχαία ναυπηγική και την εξέλιξη των πλοίων στην αρχαιότητα έως σήμερα.

Πώς κινείται η επισκεψιμότητα του κοινού και των σχολείων από τον Μάιο που επαναλειτούργησαν τα μουσεία μέχρι σήμερα και ποια ήταν η εικόνα της σε σχέση με το 2019, πριν ο κορονοϊός ανατρέψει τις ζωές και τις συνήθειές μας;

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι η πιο σημαντική καθημερινή μας δραστηριότητα και η υλοποίησή τους εκπληρώνει το βασικό καταστατικό σκοπό του φορέα, την καλλιέργεια της αγάπης για τη θάλασσα στους νέους. Μέσω των ειδικά σχεδιασμένων θεματικών και βιωματικών δράσεων τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τις συλλογές του και την ελληνική ναυτική παράδοση και έχουν μια ευχάριστη μουσειακή και ψυχαγωγική εμπειρία, που είναι αναμφίβολα ο καλύτερος τρόπος για να αγαπήσουν τον ναυτικό πολιτισμό. Τόσο τα προγράμματα όσο και οι ξεναγήσεις σε μαθητές και ενήλικες είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και πραγματοποιούνται από το επιστημονικό προσωπικό μας, που έχει μεγάλη εμπειρία. Δεχόμαστε επισκέψεις από όλη την Ελλάδα και το 2019 μόνο τα παιδιά που συμμετείχαν στα προγράμματα ξεπέρασαν τις 20.000. Η εκπαιδευτική κοινότητα με την επαναλειτουργία μας και την ανακοίνωση της έναρξης του νέου επετειακού προγράμματος για το ναυτικό του 1821, ανταποκρίθηκε πολύ θετικά και έχουν κλείσει όλες οι διαθέσιμες ημερομηνίες μέχρι το τέλος του χρόνου.

Ξεχωριστό κεφάλαιο, η Βιβλιοθήκη του Μουσείου που διαθέτει εκδόσεις βιβλίων και ναυτικών χαρτών που εντυπωσιάζουν κάθε επισκέπτη. Τι βιβλία μπορεί να βρει ο αναγνώστης στα ράφια της;

Η Βιβλιοθήκη «Αθηνούλα Μαρτίνου» του Μουσείου τα τελευταία χρόνια έχει αυξήσει σημαντικά τη συλλογή της, μέσω δωρεών, και αριθμεί περισσότερους από 20.000 τόμους. Ο κύριος όγκος των βιβλίων σχετίζεται με τη ναυτική ιστορία και επιστήμη. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγάλη ενότητα από μνημειακές, παλαιές και σπάνιες εκδόσεις, πολύτιμα λευκώματα αλλά και μοναδικά αντίτυπα βιβλίων από τον 16ο μέχρι και τον 19ο αιώνα. Σύντομα θα ενσωματωθεί στη Βιβλιοθήκη μία σημαντική δωρεά η οποία αποτελείται από 10.000 τόμους, θα εμπλουτίσει σημαντικά την υπάρχουσα συλλογή και θα προσελκύσει νέο αναγνωστικό κοινό. Η βιβλιοθήκη μας έχει ενεργή παρουσία σε βιβλιοθηκονομικά συνέδρια, ημερίδες και συμμετοχή στο Δίκτυο Ναυτιλιακών Βιβλιοθηκών (ΔΙΝΑΥΒΙ), προβάλλοντας τη συλλογή και τις δράσεις της.

Σχεδόν δυο δεκαετίες στη θέση της προέδρου με καθολική αποδοχή της τάξεως 100% σε έναν ανδροκατούμενο χώρο. Ποιο είναι το στοιχείο που σηματοδοτεί τη μακρόχρονη πορεία σας;

Η καθολική αποδοχή με τιμά και μου δίνει τη δύναμη να συνεχίσω να υπηρετώ εθελοντικά τον φορέα, που πλέον αισθάνομαι σαν το σπίτι μου, από τη θέση της προέδρου. Αλλωστε ο εθελοντισμός είναι η ενεργοποίηση του ατόμου που συμβάλλει στη δική του ολοκλήρωση και συντάσσεται με τη συλλογική ευημερία. Ουδέποτε αντιμετώπισα πρόβλημα με τους άνδρες συνεργάτες μου. Πάντα είχαμε σχέση σεβασμού και αλληλοεκτίμησης. Νομίζω ότι η ειλικρίνεια, οι γνώσεις, η διάθεση να ακούς προσεκτικά και να εργάζεσαι με συνέπεια προκειμένου να βρίσκεις τις προσφορότερες λύσεις στα θέματα που προκύπτουν, είναι η συνταγή. Δυσκολίες υπάρχουν καθημερινά. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η εξεύρεση των απαραίτητων οικονομικών πόρων για την εξασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του φορέα.

Ποιες είναι οι πηγές πόρων του Ναυτικού Μουσείου;

Οι πηγές της χρηματοδότησης είναι μίγμα κρατικών και ιδιωτικών πόρων. Η συνεργασία του Μουσείου με το υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι μακρόχρονη και εξαιρετική. Το Μουσείο πάντα ανταποκρίνεται θετικά σε προτάσεις για συνεργασία και κοινές δράσεις, όπως η συγκρότηση και λειτουργία της ομάδας εργασίας ειδικών για τη διατήρηση και προώθηση της ξυλοναυπηγικής παράδοσης του ελλαδικού χώρου που δημιουργήθηκε το 2014 με υπουργική απόφαση και μέχρι τώρα έχει αναλάβει πολλές δράσεις για την καταγραφή σκαφών με πολιτιστική αξία, καθώς και για το σταμάτημα του μέτρου της καταστροφής των αλιευτικών σκαφών. Πρόσφατα, το ΝΜΕ προσκλήθηκε από το υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού να συμμετέχει σε επιτροπή ειδικών για την αναγνώριση και αξιολόγηση των αντικειμένων που σώζονται στον χώρο των βασιλικών κτημάτων του Τατοΐου. Το μουσείο θα συμβάλει στην τεκμηρίωση αντικειμένων ναυτικού ενδιαφέροντος και περιεχομένου.

Μέσα από την πολύχρονη εμπειρία σας στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας πώς πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί η επόμενη ημέρα στους εθνικούς οργανισμούς μετά την πανδημία;

Η νέα εποχή του κορονοϊού ανάγκασε όλους τους ανθρώπους των μουσείων να επαναπροσδιορίσουν τους κλασικούς τρόπους επαφής με το κοινό και ανέδειξε την ανάγκη για μια ολική ψηφιακή πολιτιστική εγρήγορση. Το Μουσείο μας έχει εισέλθει δυναμικά στον ψηφιακό χώρο. Στην τελευταία έκθεση για τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας η διάθεση στην ιστοσελίδα μας εικονικής περιήγησης βοήθησε να τη δουν χιλιάδες κόσμου. Επίσης, η διαδικτυακή παρουσίαση (livestreaming) του συλλογικού επιστημονικού τόμου «Ναβαρίνο 1827» συνέβαλε επίσης, στην ευρύτερη διάδοση του εκδοτικού μας έργου με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των πωλήσεων υπέρ των σκοπών του Μουσείου. Οι προσδοκίες του κοινού έχουν αλλάξει και η χρήση της τεχνολογίας είναι πλέον αναγκαία και επιτακτική. Ετσι, για την επόμενη τριετία στοχεύουμε μέσω της συμμετοχής σε επιχειρησιακά προγράμματα να ψηφιοποιήσουμε το σύνολο των συλλογών και σχεδιάζουμε τη δημιουργία διαδραστικών εφαρμογών, διαθέσιμων στον φυσικό χώρο του όσο και στο Διαδίκτυο.

Βέβαια, πρέπει να επισημάνω ότι ο «ψηφιακός κόσμος» δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη διά ζώσης μουσειακή εμπειρία αλλά λειτουργεί υποστηρικτικά στην πολυεπίπεδη ερμηνεία και παρουσίαση των φυσικών εκθεσιακών αντικειμένων.

Πώς διαμορφώνεται η εξωστρέφεια του Μουσείου σήμερα;

Σχεδιάζουμε την παρουσίαση δύο εκθέσεων, αφιερωμένων στο μεγάλο γεγονός της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. Είναι η ομαδική εικαστική έκθεση με τίτλο «Πρώτη σημαία» με θέμα την πρώτη ελληνική γαλανόλευκη σημαία που υφάνθηκε και υψώθηκε στον πειρατικό στολίσκο του καπετάνιου Γιάννη Σταθά και Νικοτσάρα το 1807, στο νησί της Σκιάθου. Η έκθεση συνδιοργανώνεται με τον Δήμο Σκιάθου και παρουσιάζει σαράντα έργα διακεκριμένων και νέων Ελλήνων καλλιτεχνών. Την επιμέλεια έχει η ιστορικός Τέχνης Ιρις Κρητικού. Τους μήνες Απρίλιο-Μάιο 2022, στο πλαίσιο του προγράμματος εκδηλώσεων «Ετος Ελλάδας-Ρωσίας 2021» που συντονίζει το υπουργείο Εξωτερικών, το μουσείο θα φιλοξενήσει την περιοδική έκθεση «Κουρσάροι του Αιγαίου» που έχει σχεδιάσει το Ινστιτούτο Σλαβικών Σπουδών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Το θέμα της είναι η συμμετοχή των Ελλήνων στην εκστρατεία του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Στόλου στο Αιγαίο το 1770-1774.

Αναρωτιέμαι αν το όραμά σας όταν ξεκινήσατε στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας έχει εκπληρωθεί…

Το όραμά μας είναι το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία του είδους του στον κόσμο. Το απαιτούν οι ένδοξοι αγώνες του Πολεμικού μας Ναυτικού και το γεγονός ότι η ελληνική εμπορική ναυτιλία βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης. Η αναβάθμιση των κτιριακών του υποδομών και η επανέκθεση της συλλογής του Μουσείου αποτελεί διαρκή στόχο. Ο παρών εκθεσιακός χώρος δεν επαρκεί για να παρουσιαστεί όλο αυτό το πολιτιστικό απόθεμα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών η συλλογή του απαιτεί πλέον 10.000 τ.μ.

Το 1989 διετέθη από την τότε κυβέρνηση μέσω του Πολεμικού Ναυτικού ο χώρος 25 στρεμμάτων στον Φλοίσβο του Παλαιού Φαλήρου για να ανεγερθεί ένα μεγαλοπρεπές κτίριο προκειμένου να στεγαστεί το Ναυτικό Μουσείο της χώρας. Με Προεδρικό Διάταγμα το 2021 ο χώρος διετέθη μόνο για την ανέγερση ψηφιακού μουσείου. Παράλληλα το Δ.Σ. του Μουσείου μας, αντιμετωπίζοντας καθημερινά τις δυσμενείς επιπτώσεις των ανεπαρκών υποδομών του κτιρίου, αποφάσισε να υιοθετήσει ένα σχέδιο κτιριακής αναβάθμισης που εκπονήθηκε ανιδιοτελώς ως προμελέτη από ομάδα επιστημόνων-μελών του ΝΜΕ.

«Εκδόσεις μας έχουν διακριθεί με βραβεία και επαίνους»

Είναι αξιοσημείωτη και πολύ αξιόλογη και η εκδοτική κίνηση που έχει το μουσείο, με πολλές διακρίσεις από την Ακαδημία Αθηνών. Πώς εξελίσσεται αυτή η δραστηριότητα;

Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στο εκδοτικό έργο του μουσείου με στόχο κυρίως την ανάδειξή του ως κέντρου έρευνας της ναυτικής ιστορίας. Συνολικά έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 80 εκδόσεις. Αρκετές έχουν διακριθεί με βραβεία και επαίνους από την Ακαδημία Αθηνών και άλλους φορείς. Από τις πιο πρόσφατες εκδόσεις αξίζει να αναφερθούν η έκδοση «Ελλήνων Πλόες. Η Πορεία της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας διά μέσου των Αιώνων» και οι δύο επιστημονικοί συλλογικοί τόμοι «Σαλαμίς 480 π.Χ.» και «Ναβαρίνο 1827», που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο των επετειακών εορτασμών των 200 χρόνων από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και της Ελληνικής Επανάστασης αντίστοιχα καθώς περιλαμβάνουν σημαντικές μελέτες πολλές εκ των οποίων δημοσιευμένες για πρώτη φορά.