Γύρω από αυτήν τη μεγάλη αναμέτρηση ξετυλίγεται η παράσταση «Αμαντέους», σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, που είναι βασισμένη στο έργο του Πίτερ Σάφερ. Στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ο Αντόνιο Σαλιέρι ανακαλεί στη μνήμη του τη γνωριμία με τον Μότσαρτ και τη σύγκρουση που ακολούθησε, καθώς η διάνοια του δεύτερου απειλεί το σύμπαν που έχει χτίσει προς όφελός του ο πρώτος.

Ο Γιάννης Νιάρρος (Μότσαρτ), που παίζει και ζωντανά στο πιάνο τις μελωδίες του συνθέτη στην παράσταση, και η Μαίρη Μηνά (Κονστάνς) μιλάνε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής για τη μεγάλη μάχη με τον εαυτό μας, για το «τέρας κάτω από το κρεβάτι» του ελληνικού θεάτρου και την αποφόρτιση της σκηνής από κάθε συναισθηματικό βάρος.

Τι παράσταση θα δούμε στο «Αμαντέους»;

» Γιάννης Νιάρρος: Το έργο το ξέρουμε οι περισσότεροι από την ταινία, αλλά, κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ ελλιπής διασκευή σε σχέση με το έργο και σε σχέση με τον ρόλο. Η ταινία έχει χάσει στοιχεία τόσο του Μότσαρτ, που δείχνει μονοδιάστατος, όσο και της συζύγου του, της Κονστάνς, που είναι άφαντη. Χαίρομαι που θα αντιμετωπίσουμε αυτό το έργο ξανά, πιο κοντά στη δραματουργία του Πίτερ Σάφερ, αλλά και πιο μακριά ταυτόχρονα, γιατί η διασκευή του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου είναι ακόμα πιο παρανοϊκή, λιγότερο ελλειπτική. Τα βλέπουμε όλα μέσα από την ανάμνηση και το όνειρο του Σαλιέρι και αυτό μας δίνει πολλές ευκαιρίες, γιατί το έργο αφηγείται το πώς θυμάται ο Σαλιέρι τη μουσική του Μότσαρτ, πώς θυμάται τη σχέση του με την Κονστάνς, οπότε τα πράγματα είναι πιο διογκωμένα, πιο αισθητηριακά και αυτό έχει δώσει καινούργια ώθηση στο έργο, που, έτσι κι αλλιώς, έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

» Μαίρη Μηνά: Η αφήγηση μιλάει για κάτι που συνέβη στο παρελθόν κι εμείς καλούμαστε αυτήν τη μνήμη να τη φέρουμε στο παρόν, σαν να συμβαίνει τώρα. Γίνεται μια αναβίωση, ουσιαστικά, και όχι τόσο μια αναπόληση.

Τι τύπος, τελικά, ήταν ο Μότσαρτ;

» Γ.Ν.: Το τι έχω καταλάβει εγώ για τον Μότσαρτ δεν έχει σημασία, γιατί, όταν παίζεις έναν ρόλο για τον οποίο όλοι έχουν μια εικόνα, δημιουργείται ένα πολύ ωραίο σύμπαν για να δράσεις ως ηθοποιός. Μου έχει δημιουργήσει πολλές ελευθερίες, αλλά ταυτόχρονα και κάποιους περιορισμούς. Ολοι θεωρούν ότι ο Μότσαρτ ήταν ένας εύθυμος τύπος, ίσως λίγο αλαζονικός, μια διάνοια. Σε αυτήν την παράσταση φωτίζουμε τη φωτεινή του πλευρά, αλλά και τη σκοτεινή του, που έχει να κάνει με τον ναρκισσισμό του, τη χυδαιότητά του, το γεγονός ότι γνωρίζει ότι είναι καλύτερος από τους άλλους και ότι θα μείνει στην ιστορία. Το έργο δεν είναι βιογραφικό, οπότε η ελευθερία που έχω σε αυτόν τον ρόλο είναι τεράστια. Τον Μότσαρτ τον αντιλαμβάνομαι λιγότερο ως ένα υπαρκτό πρόσωπο και περισσότερο ως ένα ον μέσα στην παράσταση που θα βοηθήσει να αποτυπώσει αυτά που θυμάται ο Σαλιέρι. Θα ήθελα να γεμίσω τα κενά που έχει το κοινό ως προς το ποιος είναι ο Μότσαρτ, αλλά και να το πάω και πιο πέρα, να την ανατρέψω την εικόνα, να τη μεταστρέψω σε κάτι λιγότερο μονοσήμαντο. Σίγουρα αυτό που θα δείτε θα έχει μεγαλύτερη επαφή με τη σκοτεινή πλευρά του Μότσαρτ.

Και η Κονστάνς;

» Μ.Μ.: Είναι η αρραβωνιαστικιά του Μότσαρτ, που μετά τον παντρεύεται. Το έργο είναι περισσότερο μυθοπλαστικό, αλλά έχει πολλά στοιχεία πραγματικά. Τα πρόσωπα είναι υπαρκτά και έχει ενταγμένα πολλά αποσπάσματα από τις πολύ αποκαλυπτικές επιστολές του Μότσαρτ. Αυτός ο άνθρωπος είχε σάρκα και οστά, δεν ήταν απλώς μια φιγούρα που βλέπουμε στα σοκολατάκια. Είχε αδυναμίες, ευάλωτα σημεία. Η σύντροφός του τον ακολουθεί σε όλη αυτήν τη διαδρομή μέχρι και την απόλυτη παρακμή του. Με τον Σαλιέρι δημιουργείται ένα τρίγωνο και κάποια στιγμή εκείνος παίζει και το χαρτί της Κονστάνς. Προσπαθεί, δηλαδή, να την προσεγγίσει με έναν τρόπο που θα πλήγωνε τον Μότσαρτ. Εκείνη προσπαθεί να εκμεταλλευθεί την παρουσία του για ένα καλύτερο μέλλον και αφήνεται για να δει τι μπορεί να αποκομίσει από τον Σαλιέρι, που τότε κινούσε τα νήματα, αλλά αυτό δεν ανατρέπει καθόλου τη σχέση της με τον Μότσαρτ. Η σχέση τους ξεκινά με μια παιδική αθωότητα, περνάει από χίλια κύματα, αλλά ο ισχυρός πυρήνας παραμένει.

Τι έχει να πει αυτό το έργο στην εποχή μας:

» Γ.Ν.: Αυτό που είναι πιο βαθύ σε αυτό το έργο είναι ο ανταγωνισμός με τον εαυτό σου, το πώς αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου απέναντι σε έναν άλλο που είναι καλύτερος. Αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Το να βλέπεις τον Σαλιέρι, που είναι ανώτερος όσον αφορά στη θέση ισχύος που κατέχει, να είναι ο μόνος που αντιλαμβάνεται ότι ο Μότσαρτ είναι καλύτερός του στην τέχνη του. Ολοι μας κάποιες στιγμές σκεφτόμαστε «αξίζω, αλλά δεν είμαι ο καλύτερος» ή «είμαι, αλλά δεν αξίζω». Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ολοι έχουμε νιώσει κάποιες φορές Μότσαρτ και κάποιες φορές Σαλιέρι σε όλες τις δραστηριότητες και τις σχέσεις μας. Κι εκεί μπαίνει ένα άλλο στοιχείο που στο έργο βαφτίζεται Θεός. Ή μια ανώτερη δύναμη από την οποία θα ζητούσες να σου εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό. Αυτό είναι πολύ απλοϊκό και εμένα μου αρέσει αυτό. Οτι στον πυρήνα του έργου υπάρχει κάτι πολύ απλοϊκό, κάτι που έχει να κάνει με τη ζήλια, τον φθόνο, την αυτοβελτίωση. Το περιτύλιγμα είναι η ιστορία αυτών των ανθρώπων που βλέπουμε στη σκηνή. Είναι μια υπαρξιακή αναζήτηση που έχει προσωποποιηθεί.

» Μ.Μ.: Εχει και μια κοινωνική διάσταση αυτή η ιστορία. Ο Σαλιέρι εκπροσωπεί το παλιό, την καθεστηκυία τάξη. Είναι από εκείνους που δεν αφήνουν να ανθήσουν νέα φιντάνια στον χώρο και πρέπει να το καταστείλει αυτό για να μη μετακινηθούν και πολύ τα γρανάζια. Αυτό το βλέπουμε να συμβαίνει σε κάθε εποχή και κάπως μπορείς να ταυτιστείς. Και ειδικά στην Ελλάδα, που είναι μια χώρα που τρώει τα παιδιά της και τα πιο λαμπρά μυαλά πρέπει να φύγουν από εδώ για να βρουν χώρο να ανθήσουν. Ο Σαλιέρι είναι σαν μια… μίζερη Ελλάδα. Και δεν είναι έτσι από φθόνο ή μισαλλοδοξία, αλλά γιατί αυτό ξέρει και έτσι νιώθει ασφαλής. Οτιδήποτε που πάει να αλλάξει το σύστημα δεν το αντέχει.

Βλέπετε γύρω σας αλλαγές μετά το #MeToo;

» Μ.Μ.: Θεωρώ ότι οι άνθρωποι πλέον κάνουμε στροφή στα βασικά. Κάνουμε μια υπενθύμιση στις αρχές και τα πιστεύω μας, όχι για να είμαστε πολιτικά ορθοί, αλλά για να ξαναδούμε ο ένας τον άλλο στα μάτια, να διαπιστώσουμε ότι εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο και ότι αυτό που θέλουμε είναι να κάνουμε αυτήν τη δουλειά που είναι τόσο υπέροχη. Δεν ξέρω αν περιγράφω κάτι γενικότερο, αλλά σε αυτήν τη συνθήκη που είμαστε τώρα όλα είναι πολύ καθαρά. Ισως, όλα όσα ακούσαμε το περασμένο διάστημα να ήταν μια εξαίρεση στον συγκεκριμένο χώρο και καλώς πήραν τον δρόμο που πήραν. Γενικότερα όμως αυτό το τέρας έπρεπε να βγει κάτω από το κρεβάτι. Εδώ φοβόμαστε για την ίδια μας τη ζωή και τι θα γίνει αύριο. Να φοβόμαστε και τον ίδιο μας τον συνεργάτη μη μας βάλει χέρι όταν περνάμε από τη σκάλα; Αυτή η παράνοια έπρεπε να έρθει σε μια ισορροπία.

Σας απασχολεί η ανταπόκριση του κοινού σε μια προβληματική περίοδο λόγω πανδημίας;

» Γ.Ν.: Η αγωνία μας είναι αν θα μπορέσει η δουλειά που κάνουμε να επικοινωνηθεί όσο θα έπρεπε στον κόσμο. Να φοβηθεί ο κόσμος να έρθει ή να μην μπορούν να έρθουν να μας δουν οι ανεμβολίαστοι. Αυτό μας επηρεάζει, αλλά δεν μπορούμε να σταματήσουμε να δουλεύουμε για το καλύτερο.

Σας ακολουθούν οι ρόλοι κάτω από τη σκηνή;

» Γ.Ν.: Εμένα όχι, ποτέ. Τα λόγια σε ακολουθούν, βέβαια, και το σώμα, ίσως, μερικές φορές. Μπορεί να πιάσεις τον εαυτό σου να περπατά διαφορετικά κάποια στιγμή. Συναισθηματικά όμως ή ψυχολογικά όχι ποτέ. Το μόνο που με ακολουθεί είναι το συναίσθημα που ένιωσα μέσα στην παράσταση.

» Μ.Μ.: Εμένα αυτό που με ακολουθεί είναι ένα κομμάτι έρευνας που μπορεί να έχει γίνει για έναν ρόλο. Αλλά δεν κουβαλάω συναισθηματικά φορτία, όχι. Τα πράγματα εκτονώνονται κατά τη διάρκεια μιας παράστασης. Είναι πολύ λυτρωτικό αυτό, τόσο που δεν έχεις συσσωρευμένα πράγματα όταν τελειώσει. Η ίδια η παράσταση σε φροντίζει και ύστερα από αυτήν σου μένει μόνο η γλυκιά κούραση της επιτυχίας ή της αποτυχίας της.

info

«ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ»

του Πίτερ Σάφερ

ΔΙΑΣΚΕΥΗ-ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Νίκος Ψαρράς, Γιάννης Νιάρρος, Μαίρη Μηνά, Γιάννης Κότσιφας κ.ά.

ΠΟΥ: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (Ηρώων Πολυτεχνείου 32 & Βασ. Γεωργίου)

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: viva.gr

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: 2104143310