
Μας ταξιδεύει στην Κρήτη της περιόδου 1937-1945, όπου η φρίκη της Κατοχής συνυπάρχουν με την αντοχή, την αντίσταση και τη θυσία των ανθρώπων. Μέσα από τους ζωντανούς χαρακτήρες και τις συγκλονιστικές στιγμές, η ιστορία αποτυπώνει τις αντιφάσεις της εποχής και της ανθρώπινης ψυχής.
Ποια είναι η βασική φιλοσοφία του Νέστορα και πώς αυτή αντανακλά τη γενικότερη θεματολογία του βιβλίου;
Ο Νέστορας έχει το παρανόμι «Μεθυστής», από τον Αγιο Γεώργιο τον Μεθυστή που τον γιορτάζουν στην Κρήτη στις 3 Νοεμβρίου, όταν ανοίγουν τα βαρέλια του κρασιού. Πορεύεται με βάση τη ρήση του: «Ευτυχώς χρωστάω στη ζωή και δε μου χρωστάει». Είναι μεθυστικός για τους άλλους, μεθά κι ο ίδιος απ’ τη ζωή, δε μεμψιμοιρεί, είναι αισιόδοξος, ανυπότακτος, ριψοκίνδυνος και πατριώτης, ενώ γίνεται πρότυπο για τους κοντινούς του ανθρώπους και όχι μόνο. Αντιπροσωπεύει το όμορφο και αγωνιστικό πρόσωπο της Κρήτης και κατ’ επέκταση της Ελλάδας, κόντρα στην παρακμή των αξιών που βιώνουμε στις μέρες μας.
Πώς εξελίσσεται η σχέση του Νέστορα με την Αριάνθη και πώς αυτή αντικατοπτρίζει τις αντιφάσεις της κοινωνίας της Κρήτης στην περίοδο της Κατοχής;
Ο έρωτάς του Νέστορα και της Αριάνθης ανθίζει όπως το λουλούδι της ασφάλτου τη ραγισματιά. Εννοώ κάτω από τόσο αντίξοες συνθήκες, αλλά και λόγω της διαφορετικής κοινωνικής τάξης στην οποία ανήκουν. Η Αριάνθη, παρότι αγαπά πολύ τους γονείς της, δεν διστάζει να συγκρουστεί μαζί τους. Ο έρωτάς τους περνά από χίλια κύματα, ωστόσο δεν στέκεται εμπόδιο να ενταχθούν στις αντιστασιακές ομάδες, οι οποίες συστήνονται αμέσως έπειτα από τη Μάχη της Κρήτης. Υψώνουν τον πατριωτισμό και το καθήκον ως υπέρτατα αγαθά, κόντρα σε όσους συμμορφώνονται ή συμβιβάζονται με τον κατακτητή. Ο Νέστορας τάσσεται εκεί όπου χρωστά να βρίσκεται ο άντρας τέτοιες ώρες και βγαίνει με τους αντάρτες στα βουνά. Η Αριάνθη, από την πλευρά της, ορθώνει το ανάστημά της, συναισθανόμενη την ατομική ευθύνη, όταν οι Γερμανοί μέσω του εκφοβισμού επιχειρούν να πετύχουν τον στόχο τους, ήτοι: ελεγχόμενες συνειδήσεις.
Η Κρήτη, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, είναι γεμάτη με σκληρές επιλογές, προδοσία και αντίσταση. Ποιος είναι ο ρόλος των «ανυπότακτων» χαρακτήρων στο βιβλίο, και πώς αναδεικνύουν τις αξίες του λαού της Κρήτης;
Ο Νέστορας, η Αριάνθη, η Βιολέτα, ο Τίτος, ο Σήφακας, αλλά και υπαρκτά πρόσωπα όπως ο Χαραλάμπης Γιανναδάκης, μπαίνουν ενεργά στην Αντίσταση. Συμμετέχει στη Μάχη της Κρήτης και ο λεβεντόγερος Μιχαλαριάς. Ολοι βασανίζονται, θυμώνουν, σπαράζουν, απογοητεύονται, προβληματίζονται, δρουν, αγωνίζονται. Με το αδάμαστο και την αντρειοσύνη τους εμφυσούν θάρρος στον λαό και γίνονται πρότυπα. Παλεύουν για την τιμή και για την αξιοπρέπεια.
Η μάχη της Κρήτης και η γερμανική κατοχή φέρνουν στο προσκήνιο την έννοια του αγώνα και της θυσίας. Ποιες είναι οι πιο σημαντικές στιγμές του βιβλίου που αντανακλούν αυτή την έννοια και πώς επηρεάζουν τους χαρακτήρες;
Εάν αποκαλύψω τις ακριβείς σκηνές, θα χαθεί η μαγεία της ανάγνωσης για όποιον δεν διάβασε το βιβλίο. Σε κάθε περίπτωση σχετίζονται με την αντίσταση. Εκείνο που για μένα έχει σημασία είναι ότι δεν φτάνει κανείς εύκολα στη θυσία. Κανένας δεν λέει έτσι αβασάνιστα πάω να σκοτωθώ. Αναρωτιέται αρχικά ο Νέστορας εάν πρέπει να μπει στο αντάρτικο. Ωσότου παύει να μένει αμάτωτη η ψυχή του από αίμα δικών του ανθρώπων. Από τη στιγμή που αποφασίζει να ενταχθεί στον αγώνα, η θυσία βρισκόταν προ των πυλών ανά πάσα στιγμή. Κατατρώγει τον Νέστορα και ο σκώληκας λογισμός, κατά τη φράση του Κοραή στην αυτοβιογραφία του, εάν θα πρέπει να εκτελέσουν τον έναν ή τον άλλον προδότη. Το ζύγιζαν αυτό γενικότερα οι αντάρτες στην Κρήτη, γιατί μετρούσαν τα αντίποινα των Γερμανών εναντίον ολόκληρων χωριών ή τις εκτελέσεις δεκάδων πολιτών στις πόλεις. Οσον αφορά τους χαρακτήρες, σαφέστατα δεν έμεναν ανεπηρέαστοι. Ομως οι αγωνιστές δεν επέτρεπαν να εισχωρήσει ο συναισθηματισμός στις ψυχές τους, τον αντιμάχονταν.
Το βιβλίο αναφέρεται σε μια κοινωνία σε κρίση, γεμάτη από «παπουτσωμένα ψέματα» και «ξυπόλυτες αλήθειες». Πώς αυτές οι έννοιες σχετίζονται με την ηθική αμφισημία των χαρακτήρων και τις επιλογές τους;
Υπάρχουν πρόσωπα στο μυθιστόρημα που μεταλλάσσονται ή υποκύπτουν στην κατατρομοκράτηση των Γερμανών ή στις ανάγκες της επιβίωσης. Ορισμένοι μπαίνουν στο δίλημμα εάν θ’ αφήσουν τα παιδιά τους να πεινάσουν ή θα αγοράσουν απ’ τους μαυραγορίτες. Επίσης υπάρχουν άτομα που τους δόθηκε η ευκαιρία να ανέλθουν σε αξιώματα, ενώ ποτέ άλλοτε δεν θα το κατάφερναν, δωσίλογοι και καθάρματα που απ’ όπου περνούν αφήνουν πίσω τους λάσπη. Ομως υπάρχουν κι εκείνοι που έχουν σταθερές αξίες και αρχές. Αυτοί που κανένας δεν μπορεί να επιτάξει την ψυχή τους και φαντάζουν ωσάν χαράκια ριζιμιά, δηλαδή ριζωμένοι βράχοι. Τα «παπουτσωμένα ψέματα», ή άλλως πώς τα κεκαλυμμένα, αναφέρονται κυρίως σε όσους χρησιμοποίησαν βρομερές μεθόδους προκειμένου να πλουτίσουν και ποτέ δεν πλήρωσαν για τα εγκλήματά τους. Αντιθέτως, οι «ξυπόλητες αλήθειες» αναφέρονται σε εκείνους που περπάτησαν απάνω στα καρφιά με γυμνά πέλματα και ούτε ο ρόλος τους αναγνωρίστηκε ούτε ξέφυγαν απ’ την ανέχεια.