Αποτελείται συνήθως από βρασμένο σιτάρι, ρόδι, κόλιανδρο και ξηρούς καρπούς. Συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια να καλύπτονται με ζάχαρη άχνη.

Η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόλλυβος, που ήταν κόκκος δημητριακών καρπών (και με την έννοια αυτή πέρασε στα κόλλυβα).

Τα κόλλυβα προσφέρονται στους παρευρισκόμενους σε μνημόσυνα στην εκκλησία, αλλά και διανέμονται στη συνέχεια σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια. Το έθιμο προέρχεται από τα παλαιότερα χριστιανικά χρόνια και έχει σχέση με τα περίδειπνα των Ελλήνων και άλλων λαών.

Αύριο Σάββατο, είναι το πρώτο Ψυχοσάββατο της χρονιάς οπότε και κάνουμε τα κόλλυβα. Η καθιέρωση του Ψυχοσάββατου είναι μια υπόμνηση ότι το σώμα θα αναστηθεί κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, για να ενωθεί με την αθάνατη ψυχή σύμφωνα με τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Τα Ψυχοσάββατα στην εκκλησιαστική μας παράδοση είναι δύο: Το ένα είναι το Σάββατο προ των Απόκρεω και το δεύτερο, το Σάββατο προ της Πεντηκοστής.

Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόημα: Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.

Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως, να σπλαχνισθεί, και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους αδελφούς μας που έχουν φύγει, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της Επουράνιας Βασιλείας Του.

Τι συμβολίζουν τα υλικά για τα Κόλλυβα;
Το σιτάρι είναι το βασικό στοιχείο για να φτιάξει κανείς κόλλυβα όμως τα υπόλοιπα υλικά ποικίλουν από τόπο σε τόπο. Λένε πως τα υλικά πρέπει να είναι 9 όσες και οι τάξεις των Αγγέλων και το καθένα έχει ξεχωριστό συμβολισμό.

Το στάρι: Είναι το σύμβολο της γης και συμβολίζει και την ψυχή του νεκρού.

Το ρόδι: Με αυτό ο Άδης κράτησε την Περσεφόνη στον κάτω κόσμο, βέβαια οι χριστιανοί στο ρόδι συμβολίζουν την λαμπρότητα του παραδείσου.

Τα ασπρισμένα αμύγδαλα ή τα καρύδια: συμβολίζουν τα γυμνά οστά για να μας θυμίζουν την μοίρα που θα έχουμε όλοι. (Ναι λίγο μακάβριο το ξέρω.)

Τα μπαχαρικά: Είναι τα αρώματα αυτού του κόσμου.

Ο μαϊντανός (σε κάποιες παραλλαγές ο δυόσμος): Είναι η ευχή για ανάπαυση “εν τόπω χλοερώ”.

Οι ξηροί καρποί: Είναι η ζωή που αναπαράγεται.

Το τρίμμα από τα στραγάλια ή η φρυγανιά ή το αλεύρι: Συμβολίζει το ελαφρύ χώμα.

Η σταφίδα: Από τα αρχαία χρόνια συμβολίζει τον Διόνυσο και την γλύκα της ζωής έως τον Χριστό που είναι η άμπελος. Και τέλος…

Η ζάχαρη που συμβολίζει τον γλυκό παράδεισο ενώ η λευκότητά της, συμβολίζει το χρώμα του θριάμβου και το «άληκτο φώς».

Δείτε τη συνταγή από τον Άκη Πετρετζίκη

500 γρ. σιτάρι
400 γρ. άχνη ζάχαρη
100 γρ. σουσάμι
200 γρ. αμύγδαλα, χωρίς φλούδα
250 γρ. καρυδόψιχα
2 κ.σ. κανέλα
1/2 κ.γ. τριμμένο γαρίφαλο
80 γρ. φρυγανιά
250 γρ. σταφίδες, ξανθές
1/4 ματσάκι μαϊντανό, ψιλοκομμένο
50 γρ. αλεύρι γ.ό.χ.
1 ρόδι

Βάζουμε το σιτάρι σε μπολ και γεμίζουμε με νερό. Αφήνουμε να μουλιάσουν για 8-10 ώρες. Τους σπόρους του σιταριού που μένουν στην επιφάνεια τους πετάμε!
Σουρώνουμε και βράζουμε σε κατσαρόλα με νερό για 30-40 λεπτά.
Αφήνουμε για 1 ώρα στο σουρωτήρι για να φύγει η περιττή υγρασία και να κρυώσει καλά.
Απλώνουμε πετσέτες σε ταψιά και βάζουμε το σιτάρι. Καλύπτουμε με πετσέτες και αφήνουμε 3-4 ώρες μέχρι να τραβήξουν οι πετσέτες όλη την υγρασία.
Μεταφέρουμε το σιτάρι σε μπολ και προσθέτουμε την άχνη και ανακατεύουμε.
Βάζουμε στο μπλέντερ το σουσάμι, τα αμύγδαλα, τα καρύδια και χτυπάμε για να σπάσουν σε μικρά κομμάτια. Βάζουμε στο μπολ.
Προσθέτουμε την κανέλα, το γαρίφαλο, τη φρυγανιά, τις σταφίδες, τον μαϊντανό ψιλοκομμένο, το ρόδι και ανακατεύουμε.
Τοποθετούμε ένα τηγάνι σε χαμηλή φωτιά και βάζουμε το αλεύρι. Σοτάρουμε 2-3 λεπτά. Αφαιρούμε και βάζουμε στο μπολ.
Ανακατεύουμε και σερβίρουμε.