Ο Ελγιν είχε πει ότι η αφαίρεση των Γλυπτών είχε γίνει φανερά και νόμιμα με τουρκικό φιρμάνι. Κάτι που η επιτροπή το δέχτηκε απαλλάσσοντας τον Ελγιν από την κατηγορία ότι χρησιμοποίησε την ιδιότητα του Βρετανού πρεσβευτή στην Ελλάδα για ίδιον όφελος. Αλλωστε οικονομικά η κατηγορία δεν μπορούσε να σταθεί αφού η αφαίρεση και μεταφορά των Γλυπτών είχαν στοιχίσει τον Ελγιν 74 χιλιάδες λίρες ενώ το βρετανικό κράτος τα αγόρασε με 34 χιλιάδες λίρες.

Το 1807 τα Γλυπτά επιδείχθηκαν στο Λονδίνο προξενώντας τον θαυμασμό. Από το 1817 το κοινό μπορούσε να τα βλέπει σε αίθουσα του Βρετανικού Μουσείου. Οταν δημιούργησαν ρεκόρ προσέλευσης αποτελώντας και πηγή έμπνευσης για τον Τζον Κιτς που έγραψε την ωδή «Βλέποντας τα Γλυπτά του Ελγίνου».

Οι αντιδράσεις ήταν μικτές. Από τις πιο γνωστές του λόρδου Βύρωνα που είχε χαρακτηρίσει την πράξη του Ελγίνου «βανδαλισμό και λεηλασία». Αντίθετα ο Γκέτε είχε γράψει ότι η αγορά των Γλυπτών από το βρετανικό κράτος προαναγγέλλει μια νέα εποχή μεγάλη τέχνης. Κανένας όμως δεν μπορεί να υποβιβάσει τη σημασία των Γλυπτών του Παρθενώνα στη βοήθεια του κινήματος του φιλελληνισμού. Του κινήματος που πρόβαλλε την Ελλάδα σαν κάτι περισσότερο από μια ακόμα βαλκανική επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το συνηθισμένο «λάθος» είναι να κρίνονται ιστορικά πρόσωπα, γλώσσα και περίοδοι με τα μέτρα του σήμερα. Στη γλώσσα, παράδειγμα, οι «Δέκα Μικροί Νέγροι» της Αγκάθα Κρίστι που τώρα τιτλοφορείται «Ηταν Δέκα» ή ο «Αδωνις» της Πρωτοψάλτη που η χοντρή νευρικιά που πηγαίνει για να της φύγει το στρες έφυγε και από το τραγούδι. Στα πρόσωπα, παράδειγμα, ο Μέγας Αλέξανδρος που η ευαίσθητη κουλτούρα τον παρουσιάζει σαν φονιά των λαών. Το ίδιο λάθος είναι να παρουσιάζεται ο Ελγιν σαν κλέφτης. Τουλάχιστον όχι με ταπεινά κίνητρα. Το αντικείμενο δεν ήταν να βγάλει λεφτά αλλά να δοξάσει την αυτοκρατορία συλλέγοντας τα πολυτιμότερα αντικείμενα.

Είναι, όμως, και λάθος και βολικό να κρίνεται το σήμερα με μέτρα του 19^ου αιώνα. Τα Γλυπτά μπορεί να αποκτήθηκαν με οθωμανικό φιρμάνι, μπουγιουρντί ή δωροδοκώντας Τούρκους αξιωματούχους αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ηθικό και το νομότυπο. Τα Γλυπτά της προμετωπίδας του Παρθενώνα, η Καρυάτις είναι κομμάτι ενός συνόλου από το οποίο αποσπάστηκαν. Σήμερα, έχει τόση λογική να κρατούνται στη Βρετανία όση αν η Ελλάδα ήθελε να κρατήσει τους δείκτες του Μπιγκ Μπεν που για κάποιον λόγο βρέθηκαν στην κατοχή της.

Περί μνημείων και αισθητικής

Την περασμένη Τετάρτη εγκαινιάστηκε στο Στρατόπεδο Παπάγου μνημείο που έχει χαραγμένα 121.692 ονοματεπώνυμα πεσόντων στους αγώνες του Εθνους. Δεν γνωρίζω πόσο εύκολη θα είναι η πρόσβαση για τους πολίτες. Εχω αμφιβολίες για την αισθητική των ολογραμμάτων των οπλιτών, πολύ λιγότερες για την άσβεστο φλόγα και καμία για την κίνηση να χαραχθούν τα ονόματα των πεσόντων στην πέτρα.

Μέχρι σήμερα για μνημείο πεσόντων στο Πεντάγωνο ήταν μια μικρή πέτρινη κατασκευή δίπλα στην είσοδο της Μεσογείων. Ονόματα πεσόντων σε κίτρινο χρώμα εναλλάσσονταν σαν δρομολόγια λεωφορείων. Αν μετά το νέο μνημείο το παλαιό μπορέσει να εξαφανιστεί, ο υφυπουργός Εθνικής Αμυνας Γιάννης Κεφαλογιάννης όχι μόνο θα έχει υπηρετήσει τη μνήμη των πεσόντων αλλά και την αισθητική.

Και μια που γράφω για αισθητική, κάτι θα πρέπει να γίνει στη γωνία του κήπου του Ζαππείου που το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σκεπάζει τη γωνία στην οποία είναι τοποθετημένο ένα από τα ωραιότερα γλυπτά της Αθήνας. Του Βύρωνα που στεφανώνεται από τη Δόξα. Γενιές Ελλήνων μεγάλωσαν βλέποντας το άγαλμα του Βύρωνα να υπάρχει απέναντι από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Το να κρύβεται από αυτό το άγαλμα του Αλέξανδρου, είναι ευθεία επίθεση στην καλαισθησία.

ΝΑ ΜΠΕΙ ΤΕΛΟΣ ΣΤΙΣ… ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΕΣ ΠΟΙΝΕΣ

 Για να είναι αποτελεσματική η δικαιοσύνη οφείλει να είναι άμεση και αυστηρή. Βεβαία στο να εγγυάται ότι ο παραβάτης θα τιμωρηθεί. Αυστηρή ως προς το ύψος της τιμωρίας. Και άμεση στον χρόνο απονομής του δικαίου. Τρία σημεία που έχουν υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στη δικαιοσύνη.

Την περασμένη Τετάρτη ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης παρουσίασε νομοσχέδιο που προβλέπεται να ψηφιστεί την περίοδο των εορτών. Το οποίο προβλέπει μόνο μία αναβολή για κάθε δίκη. Για δεύτερη αναβολή θα χρειάζεται πιστοποιητικό δημόσιου νοσοκομείου. Παράβολο 100 ευρώ για τις μηνύσεις και πρόστιμο 1.500 ευρώ για αυτές που δεν θα έχουν τεκμηρίωση ώστε να ελαφρυνθεί το σύστημα από τους δικομανείς. Επαναφορά της αυτεπάγγελτης δίωξης για στελέχη των τραπεζών και του Δημοσίου. Χαρακτηρισμό της απόπειρας βιασμού σαν κακούργημα. Τη φυλάκιση των εμπρηστών ανεξαρτήτως ποινής και βαριές ποινές για τροχαία ατυχήματα. Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας αναφέρθηκε στη δημιουργία νέων φυλακών αλλά και στην έκτιση ποινών κάτω από τρία χρόνια με κοινωφελή εργασία.

Ολα στη σωστή κατεύθυνση, φτάνει να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα. Των «ονομαστικών» ποινών που δεν έχουν σχέση με την πραγματική ποινή. Οι οποίες υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στη δικαιοσύνη, στη λογική «Και που έφαγε 20 χρόνια τι έγινε; Σε έξι χρόνια θα είναι έξω».