Γράφει ο Λυκούργος Χατζάκος

Ακόμη –και δικαιολογημένα-, η ανεργία των νέων προκαλεί μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση. Όμως, τι συμβαίνει με την ανεργία που πλήττει τις μέσες και μεγαλύτερες ηλικίες; Μια ενδεικτική εικόνα της ηλικιακής κατανομής των μακροχρόνια ανέργων, απεικονίζεται από τα ακόλουθα στοιχεία του ΟΑΕΔ Πειραιώς: α) η πλειοψηφία των μακροχρόνια ανέργων ανήκει στην κατηγορία 36-45, β) ακολουθεί η κατηγορία των 26-35 και τέλος γ) η τρίτη σε πληθυσμό κατηγορία, περιλαμβάνει όσους βρίσκονται στο ηλικιακό διάστημα των 46-55.

Αν κάποιος ανήκει στις ως ανωτέρω περιγραφόμενες (α) ή (γ) κατηγορίες και βρεθεί εκτός παραγωγικής διαδικασίας, έχει σχεδόν μηδενικές πιθανότητες να επανέλθει, τουλάχιστον σε βραχύ ή μέσο χρονικό διάστημα, ενεργά στην αγορά εργασίας. Αν υπάρχει οικογένεια την οποία συντηρεί το πρόσωπο αυτό –πράγμα πολύ πιθανόν μιας και το δημογραφικό πρόβλημα συνεπάγεται γήρανση του πληθυσμού και άρα οι ηλικίες αυτές είναι πλειοψηφία στον συνολικό πληθυσμό-, τα πράγματα αποκτούν τραγική διάσταση. Ακόμη και αν καταστεί δυνατή η εξεύρεση απασχόλησης, δεν θα διασφαλίζεται ένα ικανό εισόδημα για την αξιοπρεπή διαβίωση. Κατά κύριο λόγο, θα πρόκειται για αυτό που αποκαλούμε «δουλειές του ποδαριού», κάποια ολιγόμηνη σύμβαση σε ΟΤΑ ή κάτι συναφές.

Όμως, το ηλικιακό μειονέκτημα, δεν είναι το κύριο πρόβλημα. Μεγεθύνεται, γιατί σε αυτές τις ηλικίες υπάρχει έλλειμμα εκπαίδευσης και εξειδίκευσης και επομένως μειονεκτεί όσον αφορά στα τυπικά προσόντα. Επομένως, πώς ένας 40ρης ή 50ρης, απόφοιτος Μέσης εκπαίδευσης θα μπορέσει να ανταγωνισθεί κάποιον κατά 15-20 χρόνια μικρότερό του και ο οποίος διαθέτει ένα πτυχίο ΑΕΙ ή Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, δεδομένου ότι, ακόμη και για αυτή την κατηγορία η εξεύρεση εργασίας είναι άθλος; Συνεπώς, οι άνεργοι μέσης και κάτι, ηλικίας είναι καταδικασμένοι για το υπόλοιπο της ζωής τους να σιτίζονται από τους Δήμους ή την Εκκλησία;

Δεν είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό, το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα που συνεπάγεται η διαιώνιση αυτής της κατάστασης. Υπάρχει, όμως, κάποια παρέμβαση που θα έδινε την δυνατότητα βελτίωσης; Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα μέχρι σήμερα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ουδέν το ουσιώδες έχουν αποδώσει.

Επίσης, τα διάφορα προγράμματα επιχειρηματικότητας, π.χ. εκείνα των 10.000 ευρώ –κυρίως από τον ΟΑΕΔ- και αυτά δεν μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα, διότι δεν πρόκειται για ποσό ικανό να στηρίξει την δημιουργία μιας σοβαρής, παραγωγικής επιχειρήσεως αλλά μόλις και μετά βίας επαρκούν για καταναλωτικού ή γραφειοκρατικού τύπου δραστηριότητες και έχουν σοβαρά δομικά προβλήματα στον σχεδιασμό τους. Θα έλεγε κανείς, ότι απλώς δημιουργούνται για να «ρίξουν» στην αγορά 10χίλιαρα προκειμένου να σχηματίζεται μια εικόνα ρευστότητας, που όμως είναι πλασματική και έχει πολύ σύντομη ημερομηνία λήξεως.

Είναι εσφαλμένη και ατελέσφορη η κατασπατάληση πόρων και δυνατοτήτων των ΕΣΠΑ για τέτοιου είδους δράσεις. Θα μπορούσε να σχεδιασθούν προγράμματα τα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, θα υποστήριζαν και την άκρως αναγκαία στρατηγική μείωσης του πληθυσμού της Αθήνας –δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο λειτουργική χώρα, στην οποία ο πληθυσμός της, σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% είναι συγκεντρωμένος στην πρωτεύουσά της-, με παροχή φορολογικών και άλλων κινήτρων (π.χ., 2ετές επίδομα διαβίωσης σε κάθε χρηματοδοτούμενη από πρόγραμμα επιχειρηματική-επαγγελματική δραστηριότητα, της οποίας ο δικαιούχος επιλεγεί να μετακινηθεί και να πραγματοποιήσει στην περιφέρεια), κινήτρων μετεγκατάστασης και να παρέχει δυνατότητες δημιουργίας βιώσιμων και κυρίως, παραγωγικών επιχειρήσεων, καλύπτοντας και δαπάνες εξοπλισμού τους. Αυτό, απαιτεί πολύ σοβαρό και στρατηγικό σχεδιασμό.

Σε κάθε περίπτωση, θα είναι χρήσιμη η συγκρότηση εξειδικευμένου φορέα, μεικτής συνθέσεως, ο οποίος θα δίνει κατευθύνσεις, θα εγκρίνει, θα ελέγχει, αλλά και ταυτόχρονα θα υποστηρίζει και θα καθοδηγεί τους νέους επιχειρηματίες στην νέα αυτή, χρηματοδοτούμενη δραστηριότητα.

Στην κατεύθυνση αναβάθμισης του επιπέδου εκπαίδευσης και κατάρτισης ανέργων –ζήτημα απολύτως αναγκαίο-, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί το Ε.Α.Π. (Ανοικτό Πανεπιστήμιο). Με την συνεργασία φορέων χρηματοδότησης είναι εφικτό να δημιουργηθούν σε αυτό τμήματα, τα οποία με χρηματοδότηση των διδάκτρων από τον ΟΑΕΔ και απόδοση προτεραιότητας εισαγωγής σε εντεταγμένους σε κάποιο κατάλληλα σχεδιασμένο πρόγραμμα του Οργανισμού, θα παρείχαν δυνατότητες αποκτήσεως τίτλου 3βάθμιας εκπαίδευσης σε ανέργους, βελτιώνοντας έτσι την θέση τους στον ανταγωνισμό για την εξεύρεση εργασίας.

Και πάλι στοιχεία, από την ίδια υπηρεσία του ΟΑΕΔ, μας βοηθούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Καταγεγραμμένοι μακροχρόνια άνεργοι με:

• Πτυχίο 3βάθμιας εκπαίδευσης και Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών: 3012 (2098 άνδρες, 914 γυναίκες).
• Τίτλο 2βάθμιας Εκπαίδευσης: 9434 (6155 άνδρες, 3269 γυναίκες).
• Βασικής Εκπαίδευσης: 5143 (2376 άνδρες, 2773 γυναίκες).
• Άνευ εκπαιδεύσεως: 314 (194 άνδρες, 120 γυναίκες).

Ιδιαιτέρως και καθ’ όσον αφορά στο ΕΑΠ, θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή συζήτηση σχετικά με τις εκπαιδευτικές ενότητες και το κόστος των διδάκτρων, αλλά και τα γνωστικά αντικείμενα σπουδών –γιατί, όπως έχει το πρόγραμμα του ΕΑΠ, μοιάζει σαν να έχει δημιουργηθεί ώστε να παίρνουν ένα-κάποιο πτυχίο οι δημόσιοι υπάλληλοι, προκειμένου να εξελίσσονται στην ιεραρχία-, αλλά και να ληφθεί πρόνοια για όσους φοιτητές του έμειναν άνεργοι και αδυνατούν στην καταβολή διδάκτρων, με συνέπεια την διαγραφή τους από το Πανεπιστήμιο.

Στην περίπτωση αυτή, χάνουν όσα δίδακτρα έχουν ήδη καταβάλει, ενώ βρεθεί η οικονομική δυνατότητα, πρέπει να μπουν και πάλι σε διαδικασία κλήρωσης προκειμένου να συνεχίσουν τις σπουδές. Δηλαδή: έχουν καταβάλει ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό (η κάθε ενότητα στοιχίζει 550 Ευρώ και απαιτούνται τουλάχιστον 12 θεματικές ενότητες για την απόκτηση του πτυχίου) και ούτε τα χρήματά τους μπορούν να σπουδές.