Η εκστρατεία του Brexit διεξήχθη πάνω σε δυο κεντρικά ζητήματα: Πρώτον, στο ζήτημα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων στο εσωτερικό της Ε.Ε., με έμφαση στις επιπτώσεις της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής και στις ενδεχόμενες συνέπειες μιας ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και, δεύτερον, στο ζήτημα των περιορισμών της κυριαρχίας μιας χώρας που συμμετέχει στην Ε.Ε.

Του Παναγιώτη Γκλαβίνη, αν. καθηγητή Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ

Οι λόγοι αυτοί ίσχυαν πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση χρέους στην Ευρώπη που ανέδειξε τις ατέλειες της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Ατέλειες για τις οποίες το Ηνωμένο Βασίλειο όχι μόνο δεν έκανε τίποτε για να συμβάλει στη διόρθωσή τους, αφού ούτε καν συνυπέγραψε τη Συνθήκη για την Οικονομική Διακυβέρνηση του 2012, αλλά επιπλέον το ισχυρό οικονομικό της κέντρο υπονόμευε συστηματικά το ευρώ, διαβάλλοντάς το.

Η Βρετανία ήταν ο μεγαλύτερος εχθρός της ευρωζώνης. Δεν το έκρυβε, άλλωστε. Οπως και η σημερινή της κίνηση είναι μια κίνηση εχθρική προς την Ε.Ε. Η δε Ε.Ε. θα πρέπει να απαντήσει όπως αρμόζει σε μια τέτοια κίνηση. Ενας εταίρος αποχωρεί χτυπώντας με δύναμη την πόρτα, σε σημείο που να κινδυνεύει να την γκρεμίσει. Θα πρέπει να λάβει ανάλογη απάντηση από την Ε.Ε. Οποιο κι αν είναι το (προσωρινό) κόστος για την ίδια.
Είναι λάθος αυτό που λένε ορισμένοι, αφελείς και μη, ότι η ψήφος των Βρετανών θα πρέπει να μας αφυπνίσει για να κάνουμε την Ευρώπη καλύτερη. Καμιά Ευρώπη δεν θέλανε οι Βρετανοί. Και πάντως, δεν αποφάσισαν να φύγουν για κάποιον από τους λόγους που προβάλλουν συνήθως όσοι κατηγορούν την Ε.Ε. ότι δεν αντιμετωπίζει αποφασιστικά την κρίση, ανακαλύπτοντας στο πρόσωπό της τον αποδιοπομπαίο τράγο της δικής τους πολιτικής ανεπάρκειας.

Εάν το Η.Β. αποχωρούσε από την Ε.Ε. πριν ξεσπάσει η κρίση το 2008-9, όταν ίσχυαν και τότε οι λόγοι για τους οποίους αποχωρεί σήμερα, δεν θα γινόταν είδηση άξια ν’ ανέβει στις στήλες μιας επαρχιακής εφημερίδας πριν από τις ανακοινώσεις γάμων και κηδειών. Εν όψει της συστηματικής αντικοινοτικής συμπεριφοράς της Βρετανίας, η οποία λειτουργούσε παγίως ως τροχοπέδη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δεν θα υπήρχε πιο φυσική πράξη από την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε.

Τη στιγμή, όμως, που αποχωρεί, η Ευρώπη αναζητά το βηματισμό της για να ολοκληρώσει την οικονομική της ένωση. Και γι’ αυτό χρειάζεται πολιτικά στοιχεία που οδηγούν στο φεντεραλισμό. Πάνω σ’ αυτή τη δύσκολη καμπή, η Βρετανία αποφάσισε να τραυματίσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Δεν θα τα καταφέρει.

Η Ε.Ε. είναι ισχυρή διότι τα υλικά πάνω στα οποία δομήθηκε είναι γερά. Τα νεκροταφεία όλου του κόσμου είναι γεμάτα με ανθρώπους που δεν κουράζονταν να προαναγγέλλουν το τέλος της. Η Ε.Ε. θα επιβιώσει και χωρίς τη Βρετανία. Το αντίθετο δεν είναι βέβαιο