Γράφει ο Λυκούργος Χατζάκος

Οι μάχες κατά του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους συνεχίζονται και οι δυνάμεις που μάχονται την τρομοκρατία των παραφρόνων φανατικών να έχουν απελευθερώσει σχεδόν τα εντός του Ιράκ εδάφη –και ιδιαιτέρως τις περιοχές της Μοσούλης- και να βρίσκονται πλησίον της Ράκα.

Η λύση στην Συριακή κρίση εμφανίζεται να αυτοϋπονομεύεται από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές και συνεχίζει να δημιουργεί δυστυχείς και απελπισμένους ανθρώπους που παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς προς την Ευρωπαϊκή ήπειρο.

Σε αυτό, προστίθεται πλέον και η κρίση που προεκλήθη από την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στο Κιρκούκ, με πρωτοβουλία της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβερνήσεως (Kurdistan Regional Government)του Βορείου Ιράκ. Η απόφαση της ηγεσίας του Arbyl να υλοποιήσει αυτή τη στιγμή την επιταγή του Ιρακινού Συντάγματος, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Βαγδάτης και την οργή της Αγκύρας.

Ταυτοχρόνως, ερέθισε τις ευαισθησίες της Ιρανικής πλευράς, αφ’ ενός διότι από θέση αρχής στέκεται αλληλέγγυα με την ομόδοξη Ιρακινή, Σιϊτική Κυβέρνηση και αφ’ ετέρου διότι η έγερση διεκδικήσεων αυτονομίας από τους Κούρδους που ζουν στην επικράτειά της, αυτονοήτως δεν συγκαταλέγεται στις επιθυμίες της Τεχεράνης. Συνεπώς, δεν πρέπει να ξενίζει η ανακωχή της Ιρανο-Τουρκικής αντιπαραθέσεως για την Περιφερειακή πρωτοκαθεδρία στην Μεσοποταμία και της Μέσης Ανατολής, εν γένει.

Γιατί, όμως, το Κιρκούκ ενδιαφέρει τόσους πολλούς και γιατί νομιμοποιείται η Τουρκία και ο κος Erdogan να χρησιμοποιούν τόσο σκληρή γλώσσα για το ζήτημα αυτό; Κατ’ αρχάς, να επισημάνουμε ότι η ονομασία δεν αφορά μόνο στην πόλη, αλλά πρόκειται για ολόκληρη επαρχία. Επίσης, ας επιτραπεί η υπενθύμιση ότι, η διενέργεια δημοψηφίσματος για την περιέλευση και υπαγωγή του Κιρκούκ είτε υπό Κουρδική διοίκηση είτε υπό την εξουσία της Κυβερνήσεως Βαγδάτης, είναι κάτι που προβλέπει το νέο Ιρακινό Σύνταγμα, το οποίο συνετάχθη από την Ιρακινή Εθνοσυνέλευση η οποία προέκυψε μετά την πτώση του καθεστώτος Σαντάμ.

Μάλιστα, είχε προβλεφθεί και συγκεκριμένη χρονική περίοδος εντός της οποίας το δημοψήφισμα αυτό έπρεπε να έχει διεξαχθεί. Λόγοι, συναφείς με τις ευαίσθητες ισορροπίες της Ιρακινής πολιτικής σκηνής δεν είχαν επιτρέψει την διεξαγωγή του μέχρι σήμερα.

Πρέπει, ωστόσο να αναγνωρίσουμε ότι το θέμα του Κιρκούκ ούτε απλό ούτε εύκολο είναι. Η παρουσία, σχεδόν, ισοδυνάμων Κουρδικών, Τουρκομανικών και Αραβικών πληθυσμών κάνει την διευθέτηση του ζητήματος υπαγωγής της επαρχίας έναν ακόμη κρίκο στην άλυσο των επιπεπλεγμένων και δυσεπίλυτων γρίφων της περιοχής, γεγονός που επιβαρύνει η ύπαρξη πλουσίων κοιτασμάτων πετρελαίου, του οποίου η ποιότητα θεωρείται άριστη η περιεκτικότητα σε θείο είναι η μικρότερη.

Η παρουσία των Τουρκομανικών πληθυσμών –ο αριθμός τους ανέρχεται περίπου στο 30%, ισοδύναμος των Κούρδων και Αράβων-, είναι η πρόφαση που η Τουρκία αντλεί την νομιμοποίηση και αξιώνει να λογίζεται μεταξύ των παραγόντων που μετέχουν στην διαπραγμάτευση επίλυσης του ζητήματος.

Από την άλλη πλευρά, η Ιρακινή Κυβέρνηση του κ. Abadi, πέραν των συμφερόντων που είναι αυτονόητα, δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να είναι η Κυβέρνηση εκείνη που θα απολέσει Ιρακινό έδαφος, κάτι που απέφυγε, έστω και υποβοηθούμενη από τις ευνοϊκές συγκυρίες, η προηγουμένη κυβέρνηση του κ. Nuri Al-Maliki. Σε αυτό και για λόγους που προανεφέρθησαν, έχει συμπαραστάτη την Ιρανική ηγεσία.

Βέβαια, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι η ισοδυναμία των τριών πληθυσμιακών ομάδων στο Κιρκούκ, είναι τεχνητή καθώς η Κουρδική πλειοψηφούσα κοινότητα υπέστη διωγμούς και εξαναγκαστικές μετοικεσίες από το προηγούμενο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν. Δεν είναι, επομένως άδικες και αβάσιμες οι Κουρδικές αξιώσεις περιελεύσεως της περιοχής υπό την διοίκηση της KRG. Ιδιαίτερη σημασία λαμβάνει η υπόθεση, αυτή του Κιρκούκ, όταν συνυπολογισθεί η προοπτική δημιουργίας Κουρδικής Κρατικής οντότητας μετά την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων και την τελική ήττα των παραφρόνων του ISIS. Η δημιουργία Κουρδικής Κρατικής οντότητας, η οποία θα περιλαμβάνει –τουλάχιστον κατά πρώτη φάση-, το σημερινό Ιρακινό Κουρδιστάν και τις Κουρδικές περιοχές που σήμερα βρίσκονται εντός της επικρατείας του Συριακού κράτους, φαίνεται να αποτελεί μία ορατή προοπτική εξέλιξη.

Οι Κούρδοι έχουν αποδείξει ότι και αξιόπιστοι και σοβαροί και συνεπείς συνομιλητές είναι στην διεθνή σκηνή. Απέδειξαν ότι έχουν μεγάλη απόσταση από τα ισλαμιστικά στοιχεία της περιοχής –καίτοι στην πλειοψηφία τους μουσουλμάνοι-, σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς τόσο οι Χριστιανικοί πληθυσμοί όσο και οι θρησκευτικές μειονότητες (Μανδαϊστές, Γιεζίντι κ.ά.) στο Β. Ιράκ, που ζουν εντός του Αυτόνομου Ιρακινού Κουρδιστάν, απολαμβάνουν πλήρη δικαιώματα και διαβιούν δίχως να παρεμποδίζεται η άσκηση των λατρευτικών τους υποχρεώσεων ή γενικώς να οχλούνται από αλλόδοξα στοιχεία και τις επίσημες αρχές.

Δεν απέχει πολύ από το να θεωρήσει κανείς το Κουρδιστάν του Β. Ιράκ ως ένα πραγματικά ανεξίθρησκο Κράτος. Επιπροσθέτως, δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι στήριξαν με συνέπεια και αποτελεσματικά τις προσπάθειες της Δύσης στην μάχη κατά της τρομοκρατίας και της προωθήσεως των αξιών του Δυτικού πολιτισμού. Εξ όλου συνειρμού και δεδομένων, για το ενδεχόμενο δημιουργίας κουρδικής κρατικής οντότητας η συγκυρία όχι μόνον, είναι ευνοϊκή αλλά συνηγορεί στο μέγιστο.

Βέβαια, θα απαιτηθεί εργώδης προσπάθεια και χρόνος, προκειμένου να καταλήξουν αισίως οι Κουρδικές προσπάθειες και να υλοποιηθεί ένα όραμα ετών για την συνένωση των Κούρδων της περιοχής –που σήμερα ζουν στο Ιράκ, την Τουρκία, την Συρία και το Ιράν- και να αποκτήσουν το δικό τους κράτος. Πέραν των Τουρκικών, Ιρανικών και Συριακών αντιστάσεων πρέπει να καμφεί και η Ρωσική δυσανεξία σε μια τέτοια προοπτική, εφ’ όσον η Ρωσικές βάσεις στην Ταρτούς ενδέχεται να γειτονεύουν με Κουρδικό φιλοδυτικό μόρφωμα και βέβαια δεν θα ήθελαν να ενοχληθεί η Δαμασκός από την δημιουργία εντός των Συριακών εδαφών αυτόνομης Κουρδικής περιφέρειας.

Και ενώ, η κατάσταση στα ανατολικά της Μεσογείου περιπλέκεται και οι εντάσεις οξύνονται, στην Ευρώπη ανακύπτουν νέα ζητήματα και κινήματα αυτονόμησης περιοχών εντός των ορίων των Ευρωπαϊκών κρατών. Θέματα που θεωρούντο λυμένα και που η Ενωμένη Ευρώπη προοιώνιζε την εξάλειψή τους, αναβιώνουν και πάλι, αυτή τη φορά στα δυτικά της ηπείρου, στην Ιβηρική. Η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας και τα όσα παρακολουθήσαμε να συμβαίνουν στην Βαρκελώνη, την Κυριακή, πρώτη ημέρα του μηνός Οκτωβρίου, ανακάλεσαν στην μνήμη την εποχή όπου η País Vasco (η χώρα των Βάσκων), ήταν σχεδόν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ισπανική Κυβέρνηση και η καθημερινή ειδησεογραφία από την χώρα των Ιβήρων περιελάμβανε και την ανακοίνωση κάποιας βομβιστικής ενέργειας ή ένοπλης δράσης της ΕΤΑ (της Βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης).

Ο κος Ραχόϊ, περιήλθε σε δυσχερή θέση καθώς βρέθηκε μεταξύ των εθνικιστών της Βαρκελώνης και των άλλων Ισπανών παραγόντων που τον κατηγορούσαν για επίδειξη ανοχής και αδυναμία να επιβάλει την τάξη. Εξ αυτού, η αντίδραση της Ισπανικής Κυβέρνησης. Όσο και αν ξενίζει ή θεωρείται αδικαιολόγητη για τα ευρωπαϊκά ήθη, η ακραίως βίαιη αντίδραση της Μαδρίτης, πρέπει να αναγνωρισθεί στην Ισπανική Κυβέρνηση ότι την περίοδο αυτή διεξάγει μία σοβαρή και επίπονη προσπάθεια εξόδου από την κρίση και την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας και ακόμη,. Επομένως, το τελευταίο που θα ήθελε να αντιμετωπίσει είναι η ανατροπή του status quo –το οποίο υφίσταται από τον 17ο αιώνα- και συνεπώς, δικαιολογούνται φόβοι πως η ανοχή ή –ακόμη χειρότερα, αποδοχή-, στις Καταλανικές αποσχιστικές αιτιάσεις, ενδεχομένως να προκαλέσουν έναν κύκλο συναφών κινημάτων στις Βασκικές ή τις περιοχές της Las Palmas και άλλες.

Εν πάση περιπτώσει, παρά τον θόρυβο που ξεσηκώθηκε από τους Καταλανούς εθνικιστές, τις αποσχιστικές θέσεις δεν διαφαίνεται να συμμερίζεται μία αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία, τέτοια που μπορεί να υποστηρίξει επαρκώς την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής. Η σπασμωδική αντίδραση της Ισπανικής Κυβέρνησης, όμως, τροφοδότησε και συσπείρωσε το στρατόπεδο εκείνων που επιθυμούν την ανατροπή της κατάστασης. Η κοινή διαπίστωση ότι τώρα αρχίζουν όλα, είναι περισσότερο από βάσιμη.

Οπωσδήποτε, και η λοιπή Ευρωπαϊκή ζώνη δεν θα παραμείνει ανεπηρέαστη –Καταλανικοί πληθυσμοί υπάρχουν και στην Γαλλική επικράτεια-, με ιδιαιτέρως αυξημένη επικινδυνότητα ταραχών στην Νοτιοανατολική περιφέρεια της ηπείρου. Αυτό ίσως εξηγεί και την αμηχανία την οποία επιδεικνύει αυτές, τις πρώτες στιγμές.
Η περιοδεία Νταβούντογλου σε χώρες της Βαλκανικής και οι κινήσεις του Πρωθυπουργού της Αλβανίας στο Κοσυφοπέδιο εγείρουν ερωτηματικά και προκαλούν ανησυχίες. Η αντίδραση, βεβαίως, δεν πρέπει να είναι σπασμωδική και φοβική, αλλά οι διαχειριστές των διεθνών υποθέσεων της Ελλάδας σε ολόκληρο το θεσμικό φάσμα, πρέπει να βρίσκονται εν εγρηγόρσει.

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στην διεθνή πολιτική σκηνή προοιωνίζουν ένα άκρως ενδιαφέρον φθινόπωρο. …