«Η Επιλογή του Κάρλα», τοποθετημένο χρονολογικά ανάμεσα σε δύο εμβληματικά έργα του Τζον λε Καρέ, αναζωογονεί τον κόσμο του Τζορτζ Σμάιλι και του Σέρκους. Πώς προέκυψε η ιδέα;
Η έμπνευση προήλθε από τις ιστορίες που συνήθιζε να λέει ο πατέρας μου -αληθινές ιστορίες, ή τουλάχιστον ιστορίες για πράγματα που πραγματικά συνέβησαν στον κόσμο της κατασκοπείας- τις οποίες λάτρεψε αλλά δεν τις έβαλε ποτέ σε μυθιστόρημα. Υπήρχε ένας τρελός αρχειοφύλακας, ένας αποστάτης δολοφόνος, ένας αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών που είχε μια βλάβη και απλώς κράτησε όλα τα αρχεία του, έτσι νόμιζαν ότι τα έκλεβε… πολλά πιθανά σημεία εκκίνησης. Και φυσικά προήλθε από τον κόσμο του Σμάιλι, και τα πρωτότυπα μυθιστορήματα. Ηταν χαρά να ξαναγυρίσω σε αυτό – και αυτός είναι ο βασικός σκοπός. Η συγγραφή ενός νέου μυθιστορήματος ακολουθεί μια κλινική λογική. Φροντίζουμε να παραμείνουν τα βιβλία του γνωστά και αγαπητά στο κοινό, και αυτός είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να το πετύχουμε – να παραμείνει το έργο του μια απόλαυση. Ισως σκοτεινή, μελαγχολική αλλά απόλαυση.
Πώς επηρεάστηκε η γραφή σας από τον Τζον λε Καρέ, και ποια στοιχεία από το έργο του θεωρείτε ότι διαμόρφωσαν τη συγγραφική σας προσέγγιση;
Δεν μπορώ να το απαντήσω αυτό! Δεν ξέρω ποιος θα ήμουν χωρίς τον πατέρα μου. Ποιος το ξέρει;
Η επιλογή της χρονικής στιγμής του 1963 για την ιστορία του βιβλίου δημιουργεί μια πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, μέσα σε μια περίοδο αναταραχών και αλλαγών. Ποια ήταν τα στοιχεία της μεταπολεμικής Ευρώπης και του Ψυχρού Πολέμου που θέλατε να αναδείξετε και πώς αυτά ενσωματώνονται στην πλοκή του βιβλίου σας;
Δημήτρης Ήμελλος: Σήμερα η κηδεία του αγαπημένου ηθοποιού – Αυτή είναι η τελευταία επιθυμία του γιου του
Ενα από τα ενδιαφέροντα πράγματα για το σύμπαν του Σμάιλι είναι ότι, αν και στηρίζεται στην πραγματική ιστορία, είναι κάπως αποκομμένο από αυτήν. Οι σταθμοί της ιστορίας μας -η Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα, η Μυστική Ομιλία, ο Κόλπος των Χοίρων, η Δολοφονία Κένεντι- αναφέρονται ελάχιστα στα βιβλία του πατέρα μου, έτσι έχετε μια αδιαφοροποίητη έκταση παράνοιας: ένα ελιξίριο του Ψυχρού Πολέμου που πηγάζει από τη δεκαετία του ’50 ως τη δεκαετία του ’80 – σκιές, αμφιβολία, προδοσία, ηθικά ερωτήματα και μια γενικευμένη απειλή για τελική απώλεια. Είναι μια ισχυρή ατμόσφαιρα, αλλά είναι επίσης το σύμπαν του Σέρκους και όχι του πραγματικού 1963. Εν τω μεταξύ, φυσικά, η πραγματικότητα των σκληρών συνόρων στην Ευρώπη είναι ξανά μπροστά μας. Κατά κάποιον τρόπο έχουμε επιστρέψει, σε τοπικό επίπεδο, στον Ψυχρό Πόλεμο, ακόμα κι αν παγκόσμια η εικόνα είναι πιο πολυμερής. Αλλά και πάλι, παρά το γεγονός ότι η σύγκρουση των υπερδυνάμεων φαινόταν να περιορίζει τις τοπικές εντάσεις, στην πραγματικότητα δεν το κατάφερε ποτέ, οπότε στην πραγματικότητα ολόκληρο το σύμπαν του λε Καρέ φαίνεται εξαιρετικά επίκαιρο – δυστυχώς. Θα το ευχόταν να μην είναι έτσι.
Ο Τζορτζ Σμάιλι είναι ένας από τους πιο αγαπημένους και αντιφατικούς χαρακτήρες στην κατασκοπική λογοτεχνία. Πώς καταφέρατε να διατηρήσετε την αυθεντικότητα του Σμάιλι στο έργο σας, ενώ προσφέρατε και τη δική σας προσωπική ματιά;
Ο χαρακτήρας, η φωνή, η ατμόσφαιρα – αυτά είναι τα πάντα. Η βάση της ιστορίας. Ολα προέρχονται από τον Σμάιλι και τον κόσμο του, που φυσικά είναι πλήρως αλληλένδετοι. Γεννήθηκα το 1972 και ο πατέρας μου έγραφε τα βιβλία του Σμάιλι τη δεκαετία του ’70. Τα διάβαζε στη μητέρα μου καθώς προχωρούσε -υπήρχε μια αλληλεπίδραση μεταξύ τους, που γινόταν όλο και πιο βαθιά με τα χρόνια- και έτσι, ενώ προσπαθούσα να μάθω να μιλάω, άκουγα καθημερινά πάνω από ενενήντα λεπτά Σμάιλι. Ετσι, όταν αναζήτησα τον χαρακτήρα του Σμάιλι υπήρχε ήδη μέσα μου γραμμένος, περιμένοντας να βγει στην επιφάνεια.