Προερχόμενος από τα βάθη της θάλασσας, το βάθος της ιστορίας και κοιτάζοντας στο βάθος του ουρανού, ο Μηχανισμός λειτούργησε ως έμπνευση για ένα πρωτότυπο φεστιβάλ. Προορισμοί, άνθρωποι, παραδόσεις, τόπος, ιστορία και δράσεις συνθέτουν και ενεργοποιούν τα γρανάζια ενός σύγχρονου μηχανισμού, εξερευνώντας τα κρυμμένα μυστικά των Κυθήρων και των Αντικυθήρων.

Μέσα από τις ενημερωτικές εκδηλώσεις και τις υπόλοιπες δράσεις του φεστιβάλ φωτίστηκαν πτυχές του Μηχανισμού από σημαντικούς επιστήμονες, ερευνητές και αστρονόμους, ενώ διερευνήθηκε το πώς μπορεί ο μηχανισμός να ενταχθεί αρμονικά στην επιστημονική, πολιτιστική και περιβαλλοντική ταυτότητα των Κυθήρων και Αντικυθήρων. Το “Ταξίδι στα Κύθηρα”, πέρα από διαχρονικός συμβολισμός του πόθου για μια επιστροφή σε έναν τόπο ομορφιάς, έρωτα και ουτοπικής ηρεμίας, μπορεί να εξελιχθεί σε ένα νέο ταξίδι στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, συμπεριλαμβάνοντας την πολυπλοκότητα του Μηχανισμού και της ανθρώπινης ψυχής, τη μαγεία του τόπου και του σύμπαντος.

Εκδηλώσεις και δράσεις

Κατά την ημερίδα “Μηχανισμοί ανάπτυξης” την πρώτη ημέρα, στην αίθουσα του Κυθηραϊκού Συνδέσμου Χώρας Κυθήρων, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις όσον αφορά τόσο την ιστορία όσο και το μέλλον του μοναδικού αυτού αρχαιολογικού ευρήματος. Προλόγισε και συντόνισε η κ. Χριστίνα Καλαθά (Διευθύντρια Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, Συντονίστρια Τοπικού Προγράμματος LEADER του Δικτύου Συνεργασίας Δήμων Π.Ε. Νήσων Αττικής), ενώ σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε εκ μέρους του Δήμου Κυθήρων ο Αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Κομηνός. Εν συνεχεία, ο κ. Σωτήρης Μπόλης (στέλεχος του Δικτύου και εμπνευστής του φεστιβάλ) παρουσίασε τη διαδικασία σχεδιασμού και την στόχευση του φεστιβάλ, από τη σύλληψη της ιδέας έως και τη δημιουργία του.

Στο δεύτερο μέρος προτάθηκαν τρόποι αξιοποίησης της μοναδικότητας του Μηχανισμού για την περαιτέρω ανάδειξη της περιοχής Κυθήρων – Αντικυθήρων. Η κ. Κική Μαύρου (εκπαιδευτικός, μέλος ΔΣ ΚΙΠΑ, Γενική Γραμματέας Κυθηραϊκού Συνδέσμου Χώρας Κυθήρων) αναφέρθηκε στον “Τουρισμό εναλλακτικών δραστηριοτήτων ως κύριο στοιχείο της τουριστικής ταυτότητας των Κυθήρων”, ενώ ο κ. Ανδρέας Παπαλάμπρου (ερασιτέχνης αστρονόμος, Πρόεδρος Αστρονομικής Εταιρείας Πάτρας “Ωρίων, υπεύθυνος του Darksky Greece”) παρουσίασε την προοπτική “Darsky Αντικύθηρα – πιστοποίηση και οφέλη”. Στη συνέχεια ο κ. Αντώνης Φαρμακόπουλος (ερασιτέχνης αστρονόμος, αστροφωτογράφος, Πρόεδρος Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης “ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ” – ιδρυτικό μέλος Ελληνικής Ομάδας Αστροφωτογραφίας ΑVAT) μίλησε με θέμα “Αστροφωτογραφία στα Αντικύθηρα” και ο κ. Νίκος Τρεμούλης (φιλόλογος, ερασιτέχνης αστρονόμος, μέλος ΔΣ Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης “ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ”) παρουσίασε τα “20 χρόνια και κάτι στις ολικές εκλείψεις ηλίου με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων”.

Στην αίθουσα των εκδηλώσεων φιλοξενήθηκε έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και την ιστορία του, με ενημερωτικά poster, video και αντίγραφο του μηχανισμού, την οποία παραχώρησε ο καθηγητής κ. Ξενοφών Μουσάς. Το απόγευμα πραγματοποιήθηκε εργαστήριο αστροφωτογραφίας για ερασιτέχνες -και μη- φωτογράφους από τον κ. Αντώνη Φαρμακόπουλο.

Το βράδυ επεφύλασσε μαγικές στιγμές στον ξάστερο ουρανό των Κυθήρων, μέσα από την ανοιχτή στο κοινό αστροπαρατήρηση και ουρανογραφία στον προαύλιο χώρο της Ιεράς Μονής Αγίας Μόνης, υπό την καθοδήγηση ερασιτεχνών αστρονόμων από την Αστρονομική Εταιρεία Πάτρας ”ΩΡΙΩΝ” και την Αστρονομική Ένωση Σπάρτης ”ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ”. Κατά τη διάρκεια της αστροπαρατήρησης οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν μέσω τηλεσκοπίων αστερισμούς και πλανήτες, ακούγοντας παράλληλα τους αστρονόμους να επεξηγούν ζητήματα που αφορούν τον ουρανό και το σύμπαν, από την μυθολογία, την αστρονομία και την επιστήμη.

Η δεύτερη ημέρα του φεστιβάλ ξεκίνησε με την επίσκεψη στο Σηματόρειο Κυθήρων, κοντά στον φάρο Μουδαρίου, και την γνωριμία με τον “άλλον μηχανισμό” των Κυθήρων, τον σηματοτηλέγραφο. Συζητήθηκε η ιστορία του, το πώς αντάλλασσε μηνύματα με τα διερχόμενα πλοία από τα στενά μεταξύ Κυθήρων και Πελοποννήσου κατά τον 19ο αιώνα, αλλά και το πιθανό μέλλον του ερειπωμένου κτηρίου, με βάση την μελέτη αποκατάστασης (ιστορική και αρχιτεκτονική μελέτη / σχεδιαστική καταγραφή) που έχει εκπονήσει ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές, Δρ. Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Ακολούθησε επίσκεψη στο ΚΕΠ Ποταμού Κυθήρων για την ξενάγηση στη μόνιμη έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων από τον κ. Παναγιώτη Αντωνόπουλο (φυσικός, σύμβουλος πληροφορικής, ερασιτέχνης αστρονόμος).

Συμπεράσματα και προοπτικές

Τα συμπεράσματα από τις εκδηλώσεις και την απήχησή τους ήταν ότι υπάρχει μεγάλη ευκαιρία ένταξης του Μηχανισμού στην ταυτότητα των Κυθήρων και Αντικυθήρων. Συζητήθηκε η ανάπτυξη του αστροτουρισμού μέσα από συνεργασίες με αντίστοιχες περιοχές της Ευρώπης και αξιοποίηση σχετικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, η αξιοποίηση υπαρχουσών διεθνών πιστοποιήσεων όπως πεζοπορικές διαδρομές των Κυθήρων – Μονοπάτια με Πράσινη Σημαία (Green Flag Trails) και η ζώνη Natura 2000 για το φυσικό περιβάλλον των νησιών, η ύπαρξη και λειτουργία της ΠΑΓΓΑΙΑ (Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής Αντικυθήρων) – ένα ευρωπαϊκών προδιαγραφών βιώσιμο παρατηρητήριο κλίματος στα Αντικύθηρα, η συνέχιση των αρχαιολογικών ερευνών στον ναυάγιο των Αντικυθήρων με διεθνή συμμετοχή και χρηματοδότηση, η λειτουργία του Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων και πολλά άλλα.

Σημαντική είναι η επιδίωξη επίτευξης νέων στόχων, όπως η απόκτηση πιστοποίησης Darksky place για τον ουρανό των Αντικυθήρων, η αποκατάσταση του Σηματορείου Μουδαρίου και του παλαιού Μετεωρολογικού Σταθμού Χώρας Κυθήρων και, φυσικά, η θεσμοθέτηση και ο εμπλουτισμός του The Mechanism Festival με στοχευμένες ενημερωτικές, πολιτιστικές, καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δράσεις και προγράμματα στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, που μπορούν να διευρύνουν το ενδιαφέρον και την εξωστρέφεια των δύο νησιών.

Το “Ταξίδι στα Κύθηρα”, ένας λογοτεχνικός και καλλιτεχνικός συμβολισμός του πόθου για μια επιστροφή σε έναν τόπο ομορφιάς, έρωτα και ουτοπικής ηρεμίας, συνδέει τα Κύθηρα με τη θεά Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα και της ομορφιάς, και έτσι η επιστροφή εκεί συμβολίζει την αναζήτηση της (χαμένης) ευτυχίας, της αγάπης, της αθωότητας και των αισθησιακών απολαύσεων. Η φράση, είτε ως «επιστροφή» είτε ως «ταξίδι» στα Κύθηρα, χρησιμοποιείται στη λογοτεχνία, τη μουσική και την τέχνη (Jean-Antoine Watteau, Nicolas Regnier, Jacques Offenbach, Claude Debussy, Florent Carton Dancourt, Victor Hugo, Θόδωρος Αγγελόπουλος κ.ά.). Το νέο μας ταξίδι στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα θα συμπεριλάβει την πολυπλοκότητα του Μηχανισμού και της ανθρώπινης ψυχής, την μαγεία του τόπου και του σύμπαντος.

Το φεστιβάλ The Mechanism αποτελεί ένα ακόμη έργο που υλοποιεί στα Κύθηρα το Δίκτυο Νήσων Αττικής, με σκοπό την ανάδειξη της τοπικής ιστορίας αλλά και της δυναμικής της περιοχής. Η διοργάνωση χρηματοδοτήθηκε από το τοπικό πρόγραμμα LEADER/CLLD του ΠΑΑ 2014-2020 του Δικτύου Δήμων Π.Ε. Νήσων Αττικής και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Κυθήρων, υπό την αιγίδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και με την υποστήριξη αστρονομικών οργανισμών και τοπικών φορέων.