Σημαίνει όμως επίσης ότι έχω καθήκον να διασφαλίσω πως σε αυτήν την προσπάθεια οι συλλογές αυτές θα είναι επίσης διαθέσιμες σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό», σημείωσε μεταξύ άλλων κατά το χαιρετισμό του ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στα εγκαίνια της έκθεσης με τίτλο «Cycladic Art: The Leonard N. Stern Collection on Loan from the Hellenic Republic», η οποία περιλαμβάνει τα 161 κυκλαδικά ειδώλια της Συλλογής Στερν, τα οποία δάνεισε το ελληνικό κράτος στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Στο χαιρετισμό που απηύθυνε ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος δεν κατάφερε να παραστεί όπως ήταν προγραμματισμένο λόγω της ανάρρωσής του, τόνισε με νόημα πως τα εγκαίνια αυτής της έκθεσης «αποδεικνύουν ότι η προώθηση της αρχαιότητας μέσω σύμπραξης -μεταξύ μουσείων και μεταξύ κρατών- μπορεί πραγματικά να λειτουργήσει», ενώ έκανε εκτενή αναφορά στην επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Την ίδια ώρα η είδηση ότι το Βρετανικό Μουσείο επιστρέφει περισσότερα από 30 χρυσά αντικείμενα στην Γκάνα σε μια «ιστορική συμφωνία δανείου» κάνει το γύρο του κόσμου, με τα ξένα δημοσιεύματα να θέτουν ξανά το εθνικό μας αίτημα στη διεθνή ειδησιογραφία, σχολιάζοντας πως αυτή η εξέλιξη «θα μπορούσε να αποτελεί ένα μοντέλο για τον επαναπατρισμό διαφόρων αρχαιοτήτων, όπως η διαμάχη για τα Γλυπτά του Παρθενώνα».

Στην ομιλία του ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στην παραδειγματική συμφωνία μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης και του νεοσύστατου Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντέλαγουερ, η οποία κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2022, καθιστώντας το ελληνικό κράτος αποκλειστικό ιδιοκτήτη των 161 κυκλαδικών ειδωλίων και υπογράμμισε πως «η συμφωνία αυτή σηματοδοτεί την έναρξη μιας 50ετούς συνεργασίας που αναγνωρίζει την κυριότητα της έκθεσης στην Ελλάδα χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια». Οπως σημειώνεται μάλιστα στην ιστοσελίδα του ΜΕΤ, ενός από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου, η εν λόγω έκθεση «αποτελεί μέρος μιας καινοτόμου λύσης για τον επαναπατρισμό των έργων στην Ελλάδα», ενώ παράλληλα συστήνει στο παγκόσμιο κοινό του το σύνολο της συλλογής στην πρώτη δημόσια παρουσία της με την επιγραφή «Ελληνική Δημοκρατία – Υπουργείο Πολιτισμού – Δάνειο Κυκλαδικής Τέχνης στο ΜΕΤ».

Οπως μάλιστα τόνισε ο πρωθυπουργός, η συνεργασία αυτή θέτει νέα πρότυπα στην ευρύτερη συζήτηση για το πώς αντιμετωπίζουμε το ζήτημα του επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων μας και αναφέρθηκε στο εθνικό αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα. «Εδώ και δύο χρόνια, έχουμε εποικοδομητικές συζητήσεις με τον πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου για μια πιθανή νέα συνεργασία που θα φέρει τα δύο μέρη των Γλυπτών μαζί, ως ένα, στην Αθήνα», είπε ο κ. Μητσοτάκης και με σαφήνεια ισχυρίστηκε: «Θα επιμείνουμε στην επανένωσή τους για πολλούς λόγους, αλλά ένας, κατά τη γνώμη μου, είναι ο πιο σημαντικός: Διότι μόνο αν τα δούμε μαζί, in situ, στη σκιά της Ακρόπολης, μπορούμε να εκτιμήσουμε πραγματικά την τεράστια πολιτιστική τους σημασία για τον δυτικό πολιτισμό. Πιστεύω ότι και οι δύο πλευρές το καταλαβαίνουν αυτό. Και πιστεύω ότι και οι δύο πλευρές έχουν το όραμα να δουν πέρα από τις διαφωνίες του παρελθόντος και να αγκαλιάσουν μια νέα εποχή συνεργασίας που θα είναι επωφελής για όλους».

Σύμφωνα πάντως με χθεσινό δημοσίευμα της «Telegraph» με αφορμή τη συμφωνία να επιστρέψουν έργα τέχνης στην Γκάνα υπό μορφή δανείου, ανώτερη πηγή του Βρετανικού Μουσείου είπε ότι το ίδρυμα «εργάζεται για να ενισχύσει τη σχέση μας με τους συναδέλφους μας στην Ελλάδα» και να αντιγράψει με τις ελληνικές Αρχές το «επίπεδο δέσμευσης που έχουμε με μουσεία σε άλλες χώρες, όπως δείχνει αυτή η ανακοίνωση». Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Οσμπορν, πιέζει για μια συνεργασία με την Ελλάδα που θα μπορούσε να επιτρέψει την επιστροφή των Γλυπτών στην Αθήνα. Σημειώνουμε ωστόσο την πάγια θέση της χώρας μας ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν προϊόν κλοπής. Αλλωστε αυτό είχε σημειώσει και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στην πολυσυζητημένη διεθνώς συνέντευξή του στο BBC One, η οποία οδήγησε όπως φάνηκε και στην ακύρωση της συνάντησής τους από τον Βρετανό ομόλογό του, Ρίσι Σούνακ: «Δεν είναι ζήτημα επιστροφής, τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα και εκλάπησαν».

Τα 161 κυκλαδικά ειδώλια της Συλλογής Στερν στη Νέα Υόρκη

Τα 161 κυκλαδικά ειδώλια της Συλλογής Στερν τα οποία δάνεισε το ελληνικό κράτος στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αφηγούνται υπερατλαντικά την ιστορία τους από τότε που δημιουργήθηκαν, κατά την πρωτοκυκλαδική περίοδο, την 3η χιλιετία π.Χ. Για πρώτη φορά μία έκθεση τεχνουργημάτων μιας άλλης χώρας παρουσιάζεται μαζί με τη μόνιμη συλλογή του ΜΕΤ, ενός από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου. «Ο επαναπατρισμός αρχαιοτήτων που ανήκουν στην Ελλάδα αλλά βρίσκονται σήμερα στο εξωτερικό αποτελεί ζήτημα εθνικής σημασίας και υψηλής πολιτικής προτεραιότητας για το υπουργείο Πολιτισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας», σημείωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στην ομιλία της κατά τα εγκαίνια της έκθεσης και εξήγησε πως «κάθε περίπτωση επαναπατρισμού είναι μοναδική».

Περνώντας την πιο εμβληματική πύλη της 5ης Λεωφόρου στο Μανχάταν και λίγα βήματα πριν την πτέρυγα του ελληνορωμαϊκού κόσμου στην πρώτη μεγάλη αίθουσα του Μουσείου, η έκθεση περιλαμβάνει τα 161 τεχνουργήματα του κυκλαδικού πολιτισμού που είχαν παρανόμως εξαχθεί και επιστρέφουν στη χώρα που τα δημιούργησε, με τη Συμφωνία η οποία κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο το 2022, καθιστώντας το ελληνικό κράτος αποκλειστικό ιδιοκτήτη τους. Το πρώτο βήμα της Συμφωνίας είχε γίνει με τα δεκαπέντε θαυμαστά αριστουργήματα της Συλλογής Στερν που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης τον Νοέμβριο του 2022. Η διάρκεια της έκθεσης στο ΜΕΤ είναι 25ετής και έπειτα θα επιστρέφουν σταδιακά στην Ελλάδα.

Η Βρετανία επιστρέφει με δανεισμό θησαυρούς στην Γκάνα

Υστερα από 150 χρόνια το Ηνωμένο Βασίλειο επιστρέφει με τη μορφή δανεισμού στην Γκάνα τα χρυσά αντικείμενα του βασιλιά Ασάντε που της ανήκουν, ανοίγοντας έτσι το δρόμο, όπως σημειώνει σχετικά η «Telegraph», για την επιστροφή του Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Τα 32 χρυσά κοσμήματα, σπαθιά, διάσημα και άλλα, που μέχρι στιγμής βρίσκονται στο Victoria & Albert Museum και στο Βρετανικό Μουσείο, θα επιστραφούν με δανεισμό για τρία χρόνια, με δυνατότητα παράτασης τριών ακόμα.

Αρκετά κρατικά μουσεία στη Βρετανία απαγορεύεται να επιστρέφουν μόνιμα αντικείμενα των συλλογών τους για τα οποία εγείρονται διεκδικήσεις ιδιοκτησίας. Τέτοιου είδους δάνεια θεωρούνται ο μόνος τρόπος ώστε αρχαιότητες και θησαυροί να επιστρέψουν στις χώρες προέλευσής τους. Τα υπό δανεισμό αντικείμενα βρέθηκαν στην κατοχή της Βρετανίας έπειτα από τον πόλεμό της τον 19ο αιώνα εναντίον βασιλείου του Ασάντε.

Ο Τρίστραμ Χαντ, διευθυντής του V&M, δήλωσε μάλιστα ότι, όταν τα μουσεία κατέχουν «αντικείμενα που προέρχονται από τον πόλεμο και τη λεηλασία σε στρατιωτικές εκστρατείες, έχουμε ευθύνη απέναντι στις χώρες προέλευσης να σκεφτούμε πώς μπορούμε να τα μοιραστούμε πιο δίκαια σήμερα». Συμπλήρωσε πως δεν πιστεύει ότι τα βρετανικά μουσεία «θα καταρρεύσουν αν δημιουργήσουμε τέτοιου είδους συνεργασίες και ανταλλαγές». Ξεκαθάρισε πάντως πως τέτοιες πολιτιστικές συνεργασίες δεν σηματοδοτούν την επιστροφή των αντικειμένων «από την πίσω πόρτα» και την αναγνώριση της ιδιοκτησίας τους από την Γκάνα.

Η συμφωνία συνάφθηκε μεταξύ των μουσείων και του σημερινού «βασιλιά του Ασάντε» (και όχι της κυβέρνησης της Γκάνα), ο οποίος παρέστη στην ενθρόνιση του Καρόλου. Τα αντικείμενα θα εκτεθούν στο Μουσείο του Παλατιού Manhyia στο Κουμάσι, την πρωτεύουσα της περιοχή Ασάντε. Οπως σημειώνει το BBC, τέτοιου είδους συμφωνίες παρακάμπτουν τη βρετανική νομοθεσία, ωστόσο ο δανεισμός αρχαιοτήτων δεν είναι αποδεκτός για χώρες που θέλουν τον επαναπατρισμό των αντικειμένων που υποστηρίζουν ότι κλάπηκαν.