Μεταφέροντας τον μουσικό όρο και χρησιμοποιώντας τις ανεξάντλητες εκφραστικές δυνατότητες των λέξεων, η ζωγράφος αναδεικνύει έναν ποιητικό και συνάμα σκληρό συμβολισμό, που αφορά τα βιώματα, που, ακόμη και σήμερα, οδηγούν γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας να κραυγάζουν, αλλά η φωνή τους να μην ακούγεται… Πρόκειται για τη νέα έκθεση με τίτλο «Bouche fermée» της εικαστικού Ελενας Παπαδημητρίου στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, που ξεκινάει σήμερα Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου.

Κάθε γράμμα της αλφαβήτου αντιστοιχεί σε ένα λουλούδι… Οι 24 γυναικείες φιγούρες τοποθετούνται αλφαβητικά, ενώ τα ενδυματολογικά τους μοτίβα εξελίσσονται διαδοχικά. Τα άνθη που καλύπτουν το στόμα, αποτυπώνοντας τον περιορισμό της φωνής, λειτουργούν ως φίμωτρα, αλλά ταυτόχρονα γίνονται σύμβολα της ηχηρής σιωπής τους.

«Η πραγματικότητα είναι η αφετηρία μου. Ζωγραφίζω σημαίνει γράφω τη ζωή, και καθώς ζω μέσα σε μια εποχή είναι αδύνατον να μην επηρεάζομαι από την επικαιρότητά της» περιγράφει στον «Ε.Τ.» η Ελενα Παπαδημητρίου και σημειώνει πως «αν και θεσμικά η ισότητα των φύλων έχει κατακτηθεί, το Me Too και η αύξηση των γυναικοκτονιών υπενθυμίζουν διαρκώς το χάσμα μεταξύ νομοθεσίας και πραγματικότητας – ένα χάσμα που γίνεται ακόμη πιο βαθύ αν συμπεριλάβουμε τον μη δυτικό κόσμο. Ο κόσμος στον οποίο υπάρχω δεν είναι ισότιμος. Ποτέ δεν ήταν. Η δική μου εμπειρία σε αυτόν τον κόσμο διαφέρει ουσιαστικά από την εμπειρία του αδελφού ή του φίλου μου, λ.χ., και ποτέ δεν κατάλαβα το γιατί. Μάλλον επειδή είμαι γυναίκα… Ετσι, η αφετηρία αυτής της ενότητας είναι η δική μου βιωμένη πραγματικότητα ως γυναίκα – όχι μόνο μέσα από ακραία ή δραματικά γεγονότα, αλλά μέσα από τις αδιόρατες, καθημερινές ανισότητες που διαμορφώνουν τον κόσμο μου».

Το Bouche fermée ως μουσικός όρος, όπου η φωνή υπάρχει αλλά δεν εκφράζεται πλήρως, είναι μια μεταφορά για τη γυναικεία καταπίεση. «Η σιωπή που επιβάλλεται, η φωνή που πνίγεται, αλλά παραμένει παρούσα -έστω και ως μουρμουρητό- είναι μια μορφή βουβής αντίστασης. Το “σώπα” είναι η μεγαλύτερη καταπίεση, γιατί αφαιρεί από το άτομο το δικαίωμα να διεκδικήσει, να πει την αλήθεια του, να υπάρξει ελεύθερα. Μια γυναίκα που υποφέρει σιωπηλά, που δεν της επιτρέπεται να φωνάξει, να ακουστεί, μετατρέπεται σε μια ύπαρξη που μόνο υπαινίσσεται τον πόνο της, χωρίς να μπορεί να τον εκφράσει. Αυτό το μουρμουρητό είναι η καταπιεσμένη κραυγή της», σημειώνει η εικαστικός.

Στο αλφαβητάριο-ανθολόγιό της, η εικαστικός έγραψε -όπως η ίδια μας λέει- «σε ελεύθερη απόδοση, αν όχι όλους τους λόγους, σίγουρα τους περισσότερους που με έχουν καταπιέσει και συνεχίζουν να με καταπιέζουν. Πιστεύω όχι μόνο εμένα». Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (στα ελληνικά και στα αγγλικά) με κείμενα της Λουίζας Καραπιδάκη και της Αγγέλικας Ψαρρά. Κλείνοντας τη συζήτησή μας με την κ. Παπαδημητρίου σχετικά με τον διάλογο των επίκαιρων ζητημάτων της εποχής μας με την Τέχνη, η εικαστικός μάς υπενθυμίζει:
«Ζωγραφίζω σημαίνει γράφω τη ζωή και η ζωή είναι η επικαιρότητα. Είναι λογικό να επηρεάζει αυτά που γράφουμε. Ισως και όχι πάντα με εμφανείς τρόπους. Αλλά είναι αδύνατον να μην επηρεάζει η πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε την καλλιτεχνική δημιουργία».

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ

Οπως αναφέρει η ιστορικός Τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη, η οποία υπογράφει την επιμέλεια της έκθεσης, «η Παπαδημητρίου καταφέρνει να οπτικοποιήσει την έννοια της σιωπής όχι ως απουσία ήχου, αλλά ως κραυγή που παραμένει ανεπίλυτη. Τα έργα της ισορροπούν ανάμεσα στη βυζαντινή παράδοση και τη σύγχρονη εικαστική γλώσσα, δημιουργώντας έναν εικαστικό χώρο όπου η σιωπή γίνεται φωνή».

ΙΝFO

«Bouche fermée»

21/2-23/3

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Σάββατο 11:00-19:00 | Κυριακή 10:00-16:00

Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, Λεωνίδου & Μυλλέρου, πλ. Αυδή, Μεταξουργείο, Είσοδος ελεύθερη . Πληροφορίες: 210 5202420