Εννιά γρίφοι γίνονται η αφορμή για ένα συναρπαστικό ταξίδι στον χρόνο… Η λύση τους οδηγεί στην αποκάλυψη οστράκων, θραυσμάτων πήλινων αγγείων, στο καθένα από τα οποία υπάρχει και ένα γράμμα. Αν βρεθούν όλα τα όστρακα που είναι κρυμμένα σε αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας και σε άλλα σημεία του ιστορικού κέντρου, τότε θα σχηματιστεί μία φράση…

Το νέο βιβλίο «Γρίφοι για την Αθήνα» της συγγραφέως, ιστορικού, εκπαιδευτικού και ξεναγού Τόνιας Καφετζάκη από τις εκδόσεις του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς μπορεί να απευθύνεται, κυρίως, σε έφηβους αναγνώστες, ωστόσο, χωρίς αμφιβολία, γοητεύει και τους απαιτητικούς αναγνώστες μεγαλύτερων ηλικιών.

Το σίγουρο είναι ότι είναι χρήσιμο και σε εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να εφαρμόσουν την πρόταση ή απλώς να αντλήσουν ιδέες για παρόμοιες εκπαιδευτικές δράσεις.

Εξάλλου, η εξοικείωση των νεαρών αναγνωστών- επισκεπτών με την Ιστορία και τους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς, που αποτελούν ζωτικά στοιχεία της εξέλιξης, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο, διευρύνει γνώσεις και βλέμματα.

Το παρελθόν συναντάει το παρόν και αδιάρρηκτα δεμένα δημιουργούν σελίδα σελίδα την ελπίδα για το μέλλον. Με αφορμή το βιβλίο, ο «Ε.Τ.» της Κυριακής συνομιλεί με τη συγγραφέα Τόνια Καφετζάκη για την Ιστορία, που ξεπηδά σε κάθε σελίδα, δοσμένη όμως με πρωτότυπο εύληπτο τρόπο. Ο ταλαντούχος Παναγιώτης Πανταζής ανέλαβε την εξαιρετική εικονογράφηση, δημιουργώντας εμπνευσμένα σκίτσα, τα οποία συμπληρώνουν την Ιστορία και τη ρέουσα παραστατική αφήγηση βοηθώντας στον στόχο του εγχειρήματος.

Τι σας ενέπνευσε για το βιβλίο «Γρίφοι για την Αθήνα»;

Οι «Γρίφοι για την Αθήνα» είναι, κυρίως, μια εκπαιδευτική πρόταση. Η «έμπνευση» του βιβλίου σχετίζεται με τον Ομιλο Ιστορίας «Αθηναϊκοί περίπατοι», που είχα αναλάβει επί πέντε σχολικά έτη στο Πρότυπο Γυμνάσιο της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης. Στο πλαίσιο αυτό, γεννήθηκε η ιδέα του βιβλίου. Εκκινώντας από τη διδακτική εμπειρία του ομίλου και αναζητώντας έναν βιωματικό και παιγνιώδη τρόπο να γνωρίσουν έφηβοι μαθητές την Αθήνα, σκέφτηκα να συγκεντρώσω εκπαιδευτικό υλικό και να το αποδώσω με τρόπο εναλλακτικό, με μορφή αφηγηματική και, κυρίως, μέσα από τη δημιουργία γρίφων, που θυμίζουν, ας πούμε, «κυνήγι θησαυρού», δραστηριότητα οικεία και αγαπητή σε αυτές τις ηλικίες.

Κάθε γρίφος και μια αποκάλυψη. Πού αρχίζει η Ιστορία και πού ολοκληρώνεται η μυθοπλασία;

Οι «Γρίφοι για την Αθήνα» μπορούν να θεωρηθούν βιβλίο Τοπικής Ιστορίας. Η Ιστορία κυριαρχεί, αλλά δοσμένη εναλλακτικά. Αφορμή είναι ο χώρος στον οποίο ξεδιπλώνεται ο χρόνος. Η πόλη και οι χώροι της γίνονται αντιληπτοί ως παλίμψηστο. Παράλληλα το βιβλίο προσπαθεί να δείξει στους μαθητές και στις μαθήτριες τις διαφορετικές στρώσεις της Ιστορίας γύρω μας. Επίσης, εναλλακτικές σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και οι «ματιές» στους χώρους, οι εστιάσεις, όπως φαίνονται από τα ζητούμενα των γρίφων-αφορμές για ανασύσταση της ιστορίας των χώρων.

Η κ. Κλειώ Σχοινά, μία από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου σας, θα λέγαμε ότι είναι το alter ego σας;

Οπως αναφέρω και στον πρόλογο του βιβλίου, θέλησα να αξιοποιήσω τις γνώσεις μου για την Αθήνα, καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με την πόλη και την Ιστορία της, με τη διδακτική πράξη. Με αυτήν την έννοια συναντώνται οι ιδιότητες. Οσο για την κ. Κλειώ Σχοινά, είναι μια εκπαιδευτικός που προσπαθεί να κάνει τους μαθητές και τις μαθήτριες να ενδιαφερθούν για την Ιστορία και την πόλη τους. Να τους/τις βοηθήσει να εμπεδώσουν ιστορικές γνώσεις που αποκόμισαν στην τάξη, να τους/τις οδηγήσει να ανακαλύψουν οι ίδιοι/ες στοιχεία, να τους/τις εμπνεύσει σεβασμό για την πολιτιστική κληρονομιά, να τους/τις ωθήσει να αποκτήσουν ιστορική ενσυναίσθηση, αλλά και να τους/τις εντάξει στην Ιστορία της Αθήνας, να τους/τις κάνει μέρος της, συνέχειά της, κληρονόμους του παρελθόντος της, προστάτες του παρόντος και του μέλλοντός της, εν τέλει συνειδητούς «Αθηναίους» και συνειδητούς πολίτες.

Πιστεύετε πως σήμερα οι έφηβοι αγαπούν την Ιστορία;

Οι έφηβοι φοβούνται το μάθημα της Ιστορίας, το έχουν συνδέσει με κοπιαστική απομνημόνευση. Γι’ αυτό και το στοίχημα είναι να διδάσκονται την Ιστορία με τρόπους βιωματικούς, ανακαλυπτικούς, διερευνητικούς, με τους ίδιους σε ρόλο ενεργητικό, συνεργατικά, όχι μόνο αποκομίζοντας ιστορικές γνώσεις, αλλά και αποκτώντας κοινωνικές αξίες και διαμορφώνοντας στάσεις ζωής.

Να μάθουμε να «κοιτάμε»

Υπάρχει ιδανική «συνταγή» για να γεφυρώσουμε την αρχαία μνήμη με τις νεότερες γενιές;

Σε μια πόλη σαν την Αθήνα η αρχαία μνήμη είναι πανταχού παρούσα. Τα αρχαία κατάλοιπα είναι ενσωματωμένα στην πόλη. Ισως, πιο δύσκολο είναι να ανακαλυφθούν τα ίχνη των ενδιάμεσων περιόδων και, βέβαια, του πιο πρόσφατου παρελθόντος, του 19ου αι. και των αρχών του 20ού αι., που χάθηκε με τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση. Χρειάζεται σε κάθε περίπτωση να μάθουμε να «κοιτάμε». Είναι άσκηση η ανακάλυψη της Αθήνας, ο εντοπισμός του παρελθόντος στο παρόν. Δεν είναι τυχαίο ότι και τα περισσότερα σκίτσα του Παναγιώτη Πανταζή -όπως χαρακτηριστικά το εξώφυλλο- αναδεικνύουν τα μνημεία -αρχαία, μεσαιωνικά, νεότερα- μέσα στη σύγχρονη πόλη, με τα φανάρια, τα αυτοκίνητα, τα καταστήματα, τους βιαστικούς πεζούς και όσα άλλα αποτελούν την καθημερινότητα του παρόντος της.

Μπορείτε να μας προτείνετε βόλτες με τα παιδιά μας στο άστυ,

Νομίζω ότι, όπως και στο βιβλίο, οι πρώτες βόλτες είναι οι αρχαιολογικοί χώροι της Ακρόπολης και του Περιπάτου, της Νότιας Κλιτύος, της Αρχαίας Αγοράς και του Κεραμεικού. Από τη λίστα, επίσης, δεν μπορεί να λείψουν η Πλάκα, το Μοναστηράκι και το παλαιό ιστορικό κέντρο. Το ζητούμενο είναι τα παιδιά να νιώθουν ευχάριστα και οικεία στην πόλη, να μάθουν να παρατηρούν, να εξοικειώνονται με τον χρόνο, τις συνέχειες και τις ασυνέχειές του, να αναζητούν τα ίχνη του παρελθόντος. Και στη συνέχεια πολλοί ακόμη περίπατοι. Αρκεί να γίνει αγαπητή ενασχόληση η περιήγηση στην Αθήνα, να μάθουν να τους αρέσει να την περπατούν!

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr