Αυτή τη φορά ο αεικίνητος δημιουργός κυκλοφορεί δύο νέα διαφορετικά βιβλία που κυκλοφορούν επίσημα στις 7 Απριλίου από τις εκδόσεις «Διόπτρα» και σκιαγραφούν τα πολυπρισματικά ενδιαφέροντά του.

Πιο συγκεκριμένα, δίνει τις συντεταγμένες της μοντέρνας τέχνης, στο βιβλίο του με τίτλο «Μικρή Ιστορία της Μοντέρνας Τέχνης», ενώ μας εκπλήσσει ευχάριστα με το άλλο του βιβλίο που ασχολείται με τη μόδα, τιτλοφορείται «Μικρή Ιστορία της Μόδας» και είναι το πρώτο σχετικό που κυκλοφορεί στην Ελλάδα. Δύο περιεκτικά, απόλυτα κατανοητά βιβλία, που παρέχουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, ώστε ο αναγνώστης να προσεγγίσει με πληρότητα και τα δύο θέματα.

Μικρή Ιστορία της Μοντέρνας Τέχνης» και δισέλιδο για το έργο του Μαρσέλ Ντισάν.

Τι ήταν όμως αυτό που έκανε έναν καθηγητή Φιλοσοφίας της Τέχνης να προσεγγίσει το θέμα της μόδας;

Πάντοτε ενδιαφερόμουν για τη μόδα, ως έκφραση ομορφιάς, στιλ, συμπεριφοράς, προσωπικότητας. Ο Μιτεράν έλεγε ότι χώρα που δεν ενδιαφέρεται για τη μόδα έχει χαρακτηριστικά στρατιωτικής κοινωνίας. Ο τρόπος που ντυνόμαστε, η επιλογή των ρούχων που φοράμε στις εκάστοτε περιπτώσεις, δείχνει την ιδέα που έχουμε ή θα θέλαμε να έχουμε για τον εαυτό μας. Το ρούχο που φοράμε δείχνει επίσης τη σχέση μας με την εποχή μας. Κάθε κομμάτι ρούχου που επιλέγουμε για μας είναι ένας τρόπος να γράψουμε κάτι ή να μιλήσουμε για μας.

Αυτές όλες οι σκέψεις μου, αλλά κι οι φιλικές σχέσεις που είχα για 30 χρόνια με τον κορυφαίο σχεδιαστή Αζεντίν Αλαϊά, με ώθησαν να γράψω τη «Μικρή Ιστορία της Μόδας», έτσι ώστε να δείξω την αξία και τη σημασία της, αλλά και τη στενή σχέση της με την τέχνη στους συμπατριώτες μας. Δεν υπάρχει κανένα βιβλίο ή βιβλιογραφία για τη μόδα στην Ελλάδα. Είναι το πρώτο βιβλίο με αυτό το θέμα.

Ποια είναι η σχέση μόδας και τέχνης;

Η μόδα είναι εφαρμοσμένη τέχνη. Οι πρώτοι σχεδιαστές μόδας ιστορικά ήταν καλλιτέχνες ή ονειρεύονταν να γίνουν. Ο Πολ Πουρέ στην Μπελ Επόκ ήταν ζωγράφος και είχε σχέσεις συνεργασίας με τον Πικάσο, τον Κοκτό κ.ά. Ο Ντιόρ το ίδιο, όπως κι ο Μπαλενθιάγα, o Αλαϊά. Τέχνη και μόδα ήταν πάντα σε διάλογο. Ο Ιβ Σεν Λοράν όχι μόνο σχεδίαζε πανέμορφα, αλλά συνεργάστηκε με τον Αντι Γουόρχολ ή έκανε συλλογές επηρεασμένες από τον Μοντριάν, τον Μπρακ, τον Πικάσο. Μόδα και τέχνη συμπορεύονται. Η μόδα δίδαξε την τέχνη πώς να είναι κοντά στην καθημερινότητα κι η τέχνη δίδαξε τη μόδα πώς να είναι δημιουργική, με έμπνευση κι απαιτήσεις έργου τέχνης.

Το εξώφυλλο του βιβλίου «Μικρή Ιστορία της Μόδας» και δισέλιδο αφιερωμένο στον Ιβ Σεν Λοράν.

Οι σημερινοί άνθρωποι πόσο μπορεί να γίνονται δέσμιοι των τάσεων της μόδας;

Η μόδα μάς μαθαίνει να είμαστε επιλεκτικοί και να γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Aλλο η μόδα σαν έκφραση κι άλλο το εμπόριο που θέλει να κυριαρχήσει πάνω μας αγοραστικά. Αν ακολουθήσουμε μόνο την αγορά και τις τάσεις της, τότε είμαστε εξαρτημένοι. Αν μάθουμε να επιλέγουμε ό,τι αφορά τη μόδα με αυτογνωσία, τότε μπορούμε να χαρούμε τις ομορφιές της. Η μόδα θέλει να μας κάνει ελεύθερους κι όχι σκλάβους της αγοράς. Είναι υπόθεση αισθητικής κι όχι τυφλής κατανάλωσης.

Γράφετε στο βιβλίο σας: «Ο Ντοστογιέφσκι είναι πάντα στη μόδα». Πότε η μόδα ξεπερνά το εφήμερο και περνά στη σφαίρα του κλασικού;

Ο Μποντλέρ έλεγε ότι «στο εφήμερο βρίσκεται το αιώνιο». Κάτι που αγγίζει τη μοναδικότητα της στιγμής και την εκφράζει γίνεται διαχρονικό. Αυτό ισχύει σε όλα τα επίπεδα ζωής, την τέχνη, το ένδυμα, την πολιτική, την οικονομία. Oταν έχεις εκφράσει την εποχή σου, μένεις για πάντα επίκαιρος. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα με τα ρούχα του Ντιόρ ή του Υβ Σεν Λοράν, με τα βιβλία του Ντοστογιέφσκι, με τη φιλοσοφία των Ελλήνων.

Η σημερινή μόδα υπηρετεί την αισθητική ή τις εμπορικές ανάγκες της αγοράς;

Η μόδα εξ αρχής βρέθηκε αντιμέτωπη με τους δυο εαυτούς της, τον δημιουργικό και τον εμπορικό. Η μεταξύ τους ισορροπία είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Κι αυτό γιατί οι αγορές έχουν πάρει τα ηνία κι ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για το εμπορικό μόνο κομμάτι. Χρειάζεται προσοχή, γιατί αλλιώς θα χαθεί το γούστο, όπως έλεγε ο Καντ. Απειλείται η αισθητική ως δημιουργία, κινδυνεύει να γίνει μόνο αγοραστικό μέγεθος.

Δοκίμιο κατανοητό σε όλους;

Εχουν γραφτεί πολλά για τη μοντέρνα τέχνη. Τα περισσότερα στην Ελλάδα είναι μεταφράσεις από ξένες γλώσσες, συχνά δυσνόητα, όπως και τα ανάλογα επιστημονικά εγχειρίδια των αρμόδιων καθηγητών της ιστορίας της τέχνης, που απευθύνονται στους εξοικειωμένους με την ορολογία φοιτητές. Αποτέλεσμα, η μοντέρνα τέχνη να είναι προσβάσιμη μόνο στους ειδικούς και να παραμένει απρόσιτη στους μη μυημένους αναγνώστες. Αυτό είναι άδικο για τη μοντέρνα τέχνη που είναι επαναστατική και από το ξεκίνημά της ήθελε να διευρύνει την κλασική τέχνη και τη συμμετοχή των πολιτών στην τέχνη της καινοτομίας.

Eτσι αποφάσισα να παίξω τον ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στην επιστημονική γνώση και το πλατύ κοινό. Φρόντισα να γράψω ένα δοκίμιο που δεν θα έχανε σε επιστημονική αλήθεια αλλά ταυτόχρονα θα ήταν κατανοητό σε όλους. Ηθελα κι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας να μπορεί να το καταλάβει. Γι’ αυτό χρησιμοποίησα την τέχνη της αφήγησης. Είναι σαν να έγραψα ένα μικρό μυθιστόρημα ως προς το ύφος γραφής.

Πολλοί θεωρούν λανθασμένα ότι μοντέρνα τέχνη είναι οτιδήποτε νέο. Πώς ορίζεται η μοντέρνα τέχνη;

Κάθε τι νέο δεν είναι μοντέρνα τέχνη, η οποία έχει συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Ξεκίνησε λίγο μετά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα με τη βιομηχανική επανάσταση, δηλαδή τότε πήρε τις διαστάσεις μιας ορολογίας. Ο Ντιντερό και κυρίως ο Μποντλέρ τής έδωσαν αυτή τη διάσταση. Ειδικά ο δεύτερος έγραψε πολλά θεωρητικά και κριτικά κείμενα εισάγοντας τον όρο. Ηταν ο πρωτοπόρος και βαθιά υποστηρικτής αυτής της αντίληψης που έβαζε τις βάσεις της προόδου, της εξέλιξης και της καινοτομίας. Ειδικά στη μοντέρνα τέχνη, όπως αναφέρομαι και στο βιβλίο, ο Μποντλέρ υποστήριξε επίσης τη μόδα, τη φωτογραφία, τις καρικατούρες, τα σκίτσα γελοιογραφίας και την κριτική τέχνης ως νέα στοιχεία που εμπλούτιζαν την παραδοσιακή τέχνη κι έβαζαν τις βάσεις της μοντέρνας έκφρασης.

Τι θα βρει ο αναγνώστης στη «Μικρή Ιστορία της Μοντέρνας Τέχνης»;

Θα βρει στοιχεία για να κατανοήσει ποια είναι η μοντέρνα τέχνη και ποια η πορεία κι η προσφορά της. Και κυρίως θα μάθει με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο το ποιος ήταν ο Πικάσο, ο Ματίς, ο Ντισάμπ, ο Μπέικον, ο Τζάκσον Πόλοκ, ο Αντρέ Μασόν, οι κυβιστές ζωγράφοι, οι φοβιστές, ο ντανταϊσμός, η πρωτοπορία, το ready made σαν καινούργια τεχνική έκφρασης, μεταξύ τόσων άλλων στοιχείων. Γενικώς θα μάθει σίγουρα τις βασικές έννοιες και χαρακτηριστικά της μοντέρνας τέχνης. Κάτι που είναι χρήσιμο για όλους κι όχι μόνο για τους ειδικούς.

Η μοντέρνα τέχνη απελευθέρωσε την έκφραση

«Η μοντέρνα τέχνη πέτυχε ν’ απελευθερώσει και να διευρύνει την εικαστική έκφραση από τα περιοριστικά πλαίσια που έβαζαν οι πρακτικές και λογικές των καλών τεχνών», λέει ο Δημοσθένης Δαββέτας.

«Αυτή η απελευθέρωση από τις παραδοσιακές συμβάσεις εικαστικής έκφρασης επέτρεψε στους μοντέρνους καλλιτέχνες να γίνουν ευρηματικοί, καινοτόμοι και να δώσουν τη δυνατότητα σε πολλούς ανειδίκευτους καλλιτέχνες να εκφραστούν με τελείως αντισυμβατικό και μη παραδοσιακά μέσα έκφρασης. Το κολάζ για παράδειγμα που σήμερα είναι τόσο αγαπητό κι επιτρέπει σε όσους δεν έχουν μάθει τεχνική σε σχολές να εκφραστούν, είναι γέννημα της μοντέρνας τέχνης. Οπως οι σουρεαλιστικές δράσεις, η χρήση έτοιμων βιομηχανικών υλικών και τόσα άλλα που θα δείτε στο βιβλίο. Χωρίς τη μοντέρνα τέχνη δεν θα υπήρχε η σημερινή ελεύθερη κανόνων έκφραση καλλιτεχνών».

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr