Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη ενέκριναν κείμενο υποστήριξης προς την Ουκρανία χωρίς την υποστήριξη της Ουγγαρίας. Σύμφωνα με το Politico, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν αρνήθηκε να υπογράψει τα συμπεράσματα της ΕΕ σχετικά με την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι 26 από τους 27 ηγέτες ενέκριναν το κείμενο.

Παράλληλα, το Συμβούλιο χαιρέτισε την πρόταση της Επιτροπής για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ως άμεσο μέτρο για τη διευκόλυνση σημαντικών αμυντικών δαπανών σε εθνικό επίπεδο «σε όλα τα κράτη-μέλη».

Παρέμβαση Μητσοτάκη στη Σύνοδο Κορυφής: Η ασφάλεια δεν μπορεί να περιορίζεται στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης

Η Σύνοδος ενέκρινε την πρόταση της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ισπανίας και της Ιταλίας, για την ανάγκη συνολικής εξέτασης της ασφάλειας της Ευρώπης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την παρέμβασή του στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπογράμμισε ότι η έννοια της ασφάλειας δεν μπορεί να περιορίζεται στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, καθώς υπάρχουν, όπως είπε, απειλές ασφάλειας και στα Δυτικά Βαλκάνια, τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Η παρέμβαση Κύπρου, Ελλάδας, Ισπανίας και Ιταλίας

Την εξέλιξη αυτή επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης: «Πετύχαμε με παρέμβαση της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ιταλίας, αλλά και της Ισπανίας η συμπερίληψη συγκεκριμένης αναφοράς, ότι οι απειλές σε σχέση με την ασφάλεια της Ευρώπης δεν περιορίζονται στη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι απειλές σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση εκτείνονται και σε άλλες περιοχές. Και χαίρομαι γιατί υπήρξε από ένα σημαντικό αριθμό κρατών μελών, τοποθέτηση για την ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη σημασία ευρύτερα και στην Μέση Ανατολή, και στις δικές μας παρεμβάσεις με τον Έλληνα Πρωθυπουργό στην Ανατολική Μεσόγειο».

Μελόνι: «Δεκτή η πρόταση της Ιταλίας να μην υπολογιστούν οι αμυντικές δαπάνες στον λόγο του δημόσιου ελλείμματος προς το ΑΕΠ»

Μετά την ολοκλήρωση της συνόδου κορυφής της ΕΕ, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «έγινε δεκτή η πρόταση της χώρας της, να μην υπολογιστούν οι αμυντικές δαπάνες στον λόγο του δημόσιου ελλείμματος προς το ΑΕΠ». «Σε ό,τι αφορά το δημόσιο χρέος υπάρχει κάποιος κίνδυνος, σκεφτόμαστε να υιοθετήσουμε εργαλεία προς εγγύηση των ιδιωτικών επενδύσεων, με πρότυπο το InvestEU», πρόσθεσε η Ιταλίδα πρωθυπουργός.

Η Μελόνι επανέλαβε πως «σε ό,τι αφορά την αποστολή ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία, διατηρεί πολλές επιφυλάξεις και είναι κάτι το οποίο δεν θεωρεί αποτελεσματικό». «Αποκλείω ότι μπορεί να αποσταλούν Ιταλοί στρατιώτες, καλύτερα να σκεφθούμε μονιμότερες λύσεις. Η διεύρυνση του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ θα ήταν μια μονιμότερη λύση», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Σε σχέση με το πρόγραμμα αμυντικής θωράκισης της Ευρώπης, η Ιταλίδα πρωθυπουργός τόνισε ότι «ο εξοπλισμός δεν είναι η κατάλληλη λέξη», διότι «το θέμα της άμυνας αφορά πρώτες ύλες και πολλούς άλλους τομείς». «Δεν στέλνουμε ξεκάθαρα μηνύματα στους πολίτες», ολοκλήρωσε η επικεφαλής της κυβέρνησης της Ρώμης.

Τα συμπεράσματα της συνόδου των Βρυξελλών

Στα συμπεράσματα επισημαίνεται ότι η ΕΕ θα επιταχύνει την κινητοποίηση των απαραίτητων μέσων και της χρηματοδότησης προκειμένου να ενισχύσει την ασφάλεια της ΕΕ και την προστασία των πολιτών της.

Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι «η ΕΕ θα ενισχύσει τη συνολική αμυντική της ετοιμότητα, θα μειώσει τις στρατηγικές της εξαρτήσεις, θα αντιμετωπίσει τα κρίσιμα κενά όσον αφορά τις δυνατότητές της και θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση ανάλογα σε ολόκληρη την Ένωση, ώστε να είναι σε θέση να προμηθεύει καλύτερα εξοπλισμό στις απαιτούμενες ποσότητες και στον απαιτούμενο ρυθμό. Αυτό θα συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής ανταγωνιστικότητας».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει την ανάγκη να συνεχιστεί η ουσιαστική αύξηση των δαπανών για την ασφάλεια και την άμυνα της Ευρώπης και, μεταξύ άλλων: «Χαιρετίζει την πρόθεση της Επιτροπής να προτείνει στο Συμβούλιο την ενεργοποίηση, με συντονισμένο τρόπο, της εθνικής ρήτρας διαφυγής στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ως άμεσο μέτρο, και καλεί την Επιτροπή να διερευνήσει περαιτέρω μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις του Συμβουλίου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους, για τη διευκόλυνση σημαντικών αμυντικών δαπανών σε εθνικό επίπεδο σε όλα τα κράτη μέλη».

Καλωσορίζεται, επίσης, η πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλει πρόταση για ένα νέο μέσο της ΕΕ που θα παρέχει στα κράτη μέλη δάνεια που υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους έως 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, και καλεί το Συμβούλιο να εξετάσει την πρόταση αυτή επειγόντως.

Ομοίως, καλωσορίζεται η πρόσφατη επιστολή της προέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και τα σχέδια για ενίσχυση της υποστήριξης της Τράπεζας προς την ευρωπαϊκή βιομηχανία ασφάλειας και άμυνας, διαφυλάσσοντας παράλληλα τις λειτουργίες και την ικανότητα χρηματοδότησής της, και καλεί το Συμβούλιο των Διοικητών της ΕΤΕπ να συνεχίσει επειγόντως να προσαρμόζει τις πρακτικές της ΕΤΕπ για δανεισμό στην αμυντική βιομηχανία, στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Παράλληλα, υπογραμμίζεται η σημασία της κινητοποίησης ιδιωτικής χρηματοδότησης για την αμυντική βιομηχανία και η Επιτροπή καλείται να εξετάσει σχετικά μέτρα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσδιορίζει τον κατάλογο τομέων προτεραιότητας για δράση σε επίπεδο ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με το έργο που έχει ήδη γίνει στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας και σε πλήρη συνοχή με το ΝΑΤΟ: αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων δυνατοτήτων ακριβείας βαθιάς κρούσης· πυραύλους και πυρομαχικά, drones και συστήματα anti-drone, στρατηγικούς παράγοντες διευκόλυνσης, μεταξύ άλλων σε σχέση με την προστασία του Διαστήματος και των υποδομών ζωτικής σημασίας, στρατιωτική κινητικότητα, κυβερνοχώρος, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος.

Υπογραμμίζεται, επίσης, ότι η προστασία και η άμυνα όλων των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ συμβάλλει στην ασφάλεια της Ευρώπης στο σύνολό της, ιδίως όσον αφορά τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις απειλές που θέτουν η Ρωσία και η Λευκορωσία.

Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη τις απειλές στα υπόλοιπα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τονίζει τη σημασία της άμυνάς τους.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι μια ισχυρότερη και πιο ικανή ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας θα συμβάλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και θα είναι συμπληρωματική του ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει, για τα κράτη που είναι μέλη του, το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας. Καλεί, επίσης, τα κράτη-μέλη της ΕΕ που είναι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να συντονιστούν πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2025.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με ομοϊδεάτες εταίρους εκτός ΕΕ.

Επισημαίνεται ότι τα παραπάνω δεν θίγουν τον ειδικό χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών και λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών-μελών, σύμφωνα με τις Συνθήκες.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει ότι «προσβλέπει στη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας», που θα παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περί τα μέσα Μαρτίου, και σημειώνει ότι θα επανέλθει στο θέμα της Άμυνας στις Συνόδους του Μαρτίου και του Ιουνίου.

Αναλυτικά το κείμενο συμπερασμάτων για την Ουκρανία:

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε ανταλλαγή απόψεων με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στάθηκε από την αρχή στο πλευρό της Ουκρανίας, καθώς ασκεί το εγγενές δικαίωμά της στην αυτοάμυνα έναντι του επιθετικού πολέμου πλήρους κλίμακας της Ρωσίας, και θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας και του λαού της. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει τη συνεχή και ακλόνητη υποστήριξή του στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της.

Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια. Από την έναρξη του πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της, μαζί με τους εταίρους και συμμάχους τους, υπογράμμισαν την ανάγκη να δοθεί τέλος σε αυτόν μέσω μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης που θα βασίζεται στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει όλες τις προσπάθειες για την επίτευξη μιας τέτοιας ειρήνης.

Ενόψει της νέας δυναμικής των διαπραγματεύσεων που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια τέτοια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία των ακόλουθων αρχών:

α) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία,

β) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης, η διατλαντική και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες,

γ) οποιαδήποτε εκεχειρία ή κατάπαυση του πυρός μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως μέρος της διαδικασίας που οδηγεί σε μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία,

δ) οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία που θα συμβάλλουν στην αποτροπή μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας,

ε) η ειρήνη πρέπει να σέβεται την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.

Η επίτευξη της «ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες της Ουκρανίας να αποτελούν βασικό συστατικό στοιχείο. Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου.

Για τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει προσηλωμένη, σε συντονισμό με ομοϊδεάτες εταίρους και συμμάχους, στην παροχή ενισχυμένης πολιτικής, χρηματοδοτικής, οικονομικής, ανθρωπιστικής, στρατιωτικής και διπλωματικής στήριξης στην Ουκρανία και τον λαό της, καθώς και στην αύξηση της πίεσης προς τη Ρωσία, μεταξύ άλλων μέσω περαιτέρω κυρώσεων και με την ενίσχυση της επιβολής των υφιστάμενων μέτρων, προκειμένου να αποδυναμωθεί η ικανότητά της να συνεχίσει να διεξάγει τον επιθετικό της πόλεμο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτική οικονομική στήριξη. Το 2025, θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισ. ευρώ, με τις εκταμιεύσεις από τη στήριξη για την Ουκρανία να αναμένεται να φθάσουν τα 12,5 δισ. ευρώ και 18,1 δισ. ευρώ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας G7 ERA που αποπληρώνεται από τα έκτακτα κέρδη που απορρέουν από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Κομισιόν να λάβει ταχέως όλα τα αναγκαία μέτρα για την εμπροσθοβαρή χρηματοδότηση στο πλαίσιο των ανωτέρω μέσων. Προτρέπει επίσης την Κομισιόν και τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν όλες τις επιλογές στο πλαίσιο της διευκόλυνσης για την Ουκρανία για να αυξήσουν τη χρηματοδοτική στήριξη προς την Ουκρανία.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέτασε τις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία. Εκτός από τα κονδύλια που έχουν ήδη δεσμευθεί για την Ουκρανία για το τρέχον έτος, χαιρετίζει την ετοιμότητα των κρατών μελών να εντείνουν επειγόντως τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των πιεστικών στρατιωτικών και αμυντικών αναγκών της Ουκρανίας, ιδίως την παράδοση συστημάτων αεράμυνας, πυρομαχικών και πυραύλων, την παροχή της αναγκαίας εκπαίδευσης και εξοπλισμού για τις ουκρανικές ταξιαρχίες, καθώς και άλλων αναγκών που μπορεί να έχει η Ουκρανία. Επισημαίνει εν προκειμένω τον σημαντικό ρόλο της European Union Military Assistance Mission in support of Ukraine (EUMAM Ukraine)..

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο να προωθήσει ταχέως τις εργασίες σχετικά με τις πρωτοβουλίες, ιδίως της Ύπατης Εκπροσώπου, για τον συντονισμό της αυξημένης στρατιωτικής στήριξης της ΕΕ προς την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της συνιστώσας των στρατιωτικών αναγκών της πρωτοβουλίας G7 ERA.
Μια Ουκρανία ικανή να αμυνθεί αποτελεσματικά αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας.

Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη δεσμεύονται να συμβάλουν στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και να εντείνουν τις εργασίες για την περαιτέρω στήριξη και ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας και την εμβάθυνση της συνεργασίας της με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.

Υπό το πρίσμα των διαπραγματεύσεων για μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν περαιτέρω στις εγγυήσεις ασφάλειας με βάση τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και ικανότητές τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μεταξύ άλλων με τη διερεύνηση της πιθανής χρήσης μέσων κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (CSDP). Οι εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να αναληφθούν από κοινού με την Ουκρανία, καθώς και με εταίρους του ΝΑΤΟ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι όλη η στρατιωτική στήριξη καθώς και οι εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία θα παρασχεθούν με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει το δικαίωμα της Ουκρανίας να επιλέξει τη μοίρα της, βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εντείνει τη στήριξη των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών της Ουκρανίας στην πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή, τη Σλοβακία και την Ουκρανία να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την εξεύρεση λειτουργικών λύσεων στο ζήτημα της διαμετακόμισης φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασε η Σλοβακία.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο θέμα αυτό κατά την επόμενη σύνοδό του.