Ωστόσο, μια γρήγορη αναδρομή στο παρελθόν είναι αρκετή ώστε να καταλάβει κανείς γιατί οι Ουκρανοί είναι τόσο προσεκτικοί με τα  διάφορα μνημόνια και συμφωνίες.

Κύκλος αίματος

Η πιο πρόσφατη ιστορία της Ουκρανίας είναι βουτηγμένη σε… κύκλο αίματος. Το 1941, όταν η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στη Σοβιετική Ενωση, ο Χίτλερ αρνήθηκε κατηγορηματικά να αποδεχθεί τη διακήρυξη της ανανέωσης της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας που έγινε στο Λβιβ στις 30 Ιουνίου και προχώρησε στα σχέδιά του: να εξοντώσει τον ευρωπαϊκό Εβραϊσμό και να υποτάξει τους Ουκρανούς και τους άλλους ανατολικούς Σλάβους.

Κατά το Ολοκαύτωμα περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο Εβραίοι εκτελέστηκαν στα δάση και στις πόλεις της Ουκρανίας ενώ υπερδιπλάσιος από αυτόν αριθμός μη Εβραίων Ουκρανών δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της κατοχής. Επίσης, το Babyn Yar, η χαράδρα στην άκρη του Κιέβου, όπου δολοφονήθηκαν περισσότεροι από 100.000, κυρίως Εβραίοι Ουκρανοί, έγινε μαρτυρία του τι συμβαίνει όταν οι ξένοι έρχονται να εκμεταλλευτούν τους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας.

Ομοίως, μία δεκαετία πριν, όταν οι μπολσεβίκοι κολεκτιβοποίησαν τον αγροτικό πλούτο της Ουκρανίας, αποφάσισαν παράλληλα να συντρίψουν κάθε πυρήνα αντίστασης. Δηλαδή την ουκρανική διανόηση και αγροτιά. Τον χειμώνα του 1932-33 περίπου 4 εκατ. Ουκρανοί έχασαν τη ζωή τους από τον κατασκευασμένο λιμό του Στάλιν. Ωστόσο, στα τέλη του 1933, οι ΗΠΑ σύναψαν διπλωματικές σχέσεις με την τότε ΕΣΣΔ. Αποτέλεσμα αυτού ήταν το επόμενο έτος η ΕΣΣΔ να γίνει δεκτή ως μέλος της Κοινωνίας των Εθνών.

Μνημόνιο Βουδαπέστης

Οι περισσότεροι από τους σημερινούς Αμερικανούς διαπραγματευτές του Τραμπ καλούνται να θυμηθούν το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, του 1994, με το οποίο η τότε πρόσφατα ανεξάρτητη Ουκρανία παραιτήθηκε από το τεράστιο πυρηνικό της οπλοστάσιο με αντάλλαγμα δεσμεύσεις εδαφικής ακεραιότητας. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο (και οι δύο υπογράφοντες μαζί με τη Ρωσία) αγνόησαν το μνημόνιο το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία. Τώρα, η κυβέρνηση Ζελένσκι κατάφερε να συμπεριλάβει μια σύνδεση στο τρέχον σχέδιο της συμφωνίας για τα ορυκτά.

Αλλά λίγοι μη Ουκρανοί θυμούνται ότι το 1918, όταν η Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόβσκ υπογράφηκε και ενώ ο τσαρικός στρατός κατάρρεε, οι Γερμανοί, οι Ουκρανοί και οι μπολσεβίκοι αγωνίστηκαν για την κατοχή του Κιέβου και άλλων ουκρανικών εδαφών. Η τότε νεοσύστατη κυβέρνηση της Ουκρανίας συμφώνησε απρόθυμα να προμηθεύσει με τρόφιμα τις Κεντρικές Δυνάμεις με αντάλλαγμα τη στρατιωτική τους βοήθεια. Ηταν ουσιαστικά μια εκβιαστική συμφωνία. Η Ουκρανία δεν ήταν σε θέση να προμηθεύσει την απαιτούμενη ποσότητα σιτηρών και ένας συνδυασμός παραγόντων οδήγησε σε χρόνια χάους και εμφύλιο πόλεμο.

Οι Αμερικανοί διαπραγματευτές δεν έχουν αντιληφθεί την πολυπλοκότητα της ουκρανικής πολιτικής στον απόηχο του Α’ Π.Π., αλλά οι Ουκρανοί σίγουρα θυμούνται. Σίγουρα, οι πονηροί Ρώσοι διαπραγματευτές έχουν επίσης μελετήσει τις δικές τους ερμηνείες αυτών των γεγονότων, προκειμένου να κεφαλαιοποιήσουν τις ιστορικές αδυναμίες της Ουκρανίας.

Ομοιότητες

Ενώ η Ιστορία μπορεί να μην επαναλαμβάνεται ακριβώς, σίγουρα έχει ομοιότητες. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Συνθήκη του Αντρούσοβο, του 1667, όταν ό,τι απέμεινε από το κοζακικό Χετμανάτε, ύστερα από σχεδόν δύο δεκαετίες πολέμου, χωρίστηκε μεταξύ του Τσάρντομου της Ρωσίας και της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας. Τα πάντα στην ανατολική όχθη του Ντνίπρο, μαζί με το Κίεβο στη δυτική όχθη, πήγαν στη Μόσχα. Τα πάντα στη δυτική όχθη (εξαιρουμένου του Κιέβου) πήγαν στην Πολωνία. Τα αραιοκατοικημένα τμήματα γης γύρω από τη Ζαπορίζια, όπου οι Κοζάκοι εξακολουθούσαν να ζουν μάλλον ελεύθερα, ήταν υπό τη συγκυριαρχία Μόσχας και Βαρσοβίας. Τα εδάφη αυτά χρησίμευσαν ως ουδέτερη ζώνη για να κρατήσουν σε απόσταση τους Τατάρους και τους Τούρκους. Τα πρώτα χρόνια μετά τη Συνθήκη του Αντρούσοβο χαρακτηρίζονται από τους Ουκρανούς ιστορικούς ως «Η καταστροφή».

Ιδιο μοτίβο

Οσο πιο μακριά στην Ιστορία πηγαίνουμε τόσο περισσότερο βλέπουμε να επαναλαμβάνεται το ίδιο πικρό μοτίβο για τους Ουκρανούς. Οι Μογγόλοι εισέβαλαν το 1240 και κατέλαβαν το Κίεβο. Αλλά ακόμη και πριν από τους Μογγόλους, το Κίεβο δεν είχε ακόμη ανακάμψει από την καταστροφή του 1169 από τον «αδελφό γείτονα» Αντρέι Μπογκολιούμπσκι (η Μόσχα δεν ήταν παρά ένα χωριό εκείνη την εποχή).

Οι μορφωμένοι Ουκρανοί γνωρίζουν αυτές τις λεπτομέρειες. Αλλά όλοι οι Ουκρανοί έχουν αισθανθεί -και συχνά υποφέρουν- τις επιπτώσεις της γεωγραφικής τους θέσης ως θεματοφύλακες μιας πλούσιας γης εύκολα προσβάσιμης απ’ όλες τις κατευθύνσεις.

ΨΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Πόλεμος προπαγάνδας από το Κρεμλίνο

Η ισορροπία του Κρεμλίνου μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας έχει γίνει ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία του στον πόλεμο με την Ουκρανία. Το Κρεμλίνο βασίζεται στην προπαγάνδα και στην εξαπάτηση προκειμένου να υποστηρίξει το αφήγημα ότι η Ρωσία είναι αήττητη.

Από την ημέρα που εισέβαλε στην Ουκρανία, το Κρεμλίνο σταθερά παρουσιάζει τη δική του εικόνα για την πραγματικότητα στο πεδίο της μάχης, αποκρύπτοντας τις στρατιωτικές αποτυχίες. Αντιθέτως, παρουσιάζει μια εικόνα γρήγορων νικών και ελάχιστων απωλειών. Τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης υποβαθμίζουν συστηματικά την ουκρανική αντίσταση και υπερβάλλουν για τις ρωσικές στρατιωτικές επιτυχίες, δημιουργώντας μία παράλληλη πραγματικότητα για την εγχώρια κατανάλωση και τον διεθνή εκφοβισμό.

Διαστρέβλωση

Ενα εντυπωσιακό παράδειγμα για τη στρατηγική διαστρέβλωσης από το Κρεμλίνο είναι η μάχη του Κιέβου, στην πρώτη φάση του πολέμου. Η αποτυχία κατάληψης της ουκρανικής πρωτεύουσας παρουσιάστηκε ως απόσυρση σε ένδειξη «καλής θέλησης».

Η Βρετανική Υπηρεσία Στρατιωτικών Πληροφοριών εκτιμά ότι από την έναρξη του πολέμου, τον Φεβρουάριο του 2022, περισσότεροι από 700.000 Ρώσοι έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί.

Η εικόνα του ρωσικού στρατού ως τρομερής και ανίκητης δύναμης είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους μύθους προπαγάνδας που διαιωνίζεται από το Κρεμλίνο. Αυτό χρησιμεύει όχι μόνο για να ενισχύσει το ηθικό των πολιτών αλλά και για να εκφοβίζει τους αντιπάλους της Ρωσίας. Επιτρέπει στον Πούτιν να δικαιολογήσει τον πόλεμο με τρόπους που έχουν απήχηση σε ιστορικές ρωσικές αφηγήσεις και «τυλίγουν» την εγχώρια υποστήριξη. Για παράδειγμα, ισχυριζόμενος ότι προστατεύει τους ρωσόφωνους μειονοτικούς πληθυσμούς πέρα από τα σύνορα ή εκμεταλλευόμενος τον αντισημιτισμό και επικαλούμενος «αποναζιστικοποίηση». Το 2014, ο πρόεδρος Πούτιν παρουσίασε την προσάρτηση της Κριμαίας ως «ειρηνική επανένωση», συσκοτίζοντας τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.

Παράδοση

Η Μόσχα έχει… παράδοση στη στρατιωτική προπαγάνδα από τους σοβιετικούς χρόνους. Κατά τη διάρκεια του χειμερινού πολέμου εναντίον της Φινλανδίας (1939-1940), η σοβιετική προπαγάνδα διαστρέβλωσε την πραγματικότητα της σύγκρουσης, φτιάχνοντας μια εικόνα αναπόφευκτης νίκης εναντίον ενός αδύναμου αντιπάλου. Οι λιγότεροι και ξεπερασμένοι Φινλανδοί, όμως, αντιστάθηκαν σθεναρά. Οι σοβιετικές απώλειες ήταν τόσο μεγάλες που εξέθεσαν τις κραυγαλέες αδυναμίες του Κόκκινου Στρατού στον κόσμο.

Πιο πρόσφατα, η κοινή εικόνα του ρωσικού στρατιωτικού αήττητου καταστράφηκε το 2018, όταν οι ρωσικές δυνάμεις αντιμετώπισαν Αμερικανούς στρατιώτες σε άμεση μάχη για πρώτη φορά εδώ και έναν αιώνα. Στη μάχη του Χασάμ 30 Αμερικανοί κομάντος αποδεκάτισαν δύναμη 500 Ρώσων μισθοφόρων και φιλοσυριακών κυβερνητικών στρατευμάτων.

Οι δραστηριότητες του Κρεμλίνου πέρα από την Ουκρανία αντικατοπτρίζουν όλο και περισσότερο μια ψυχολογική στρατηγική συνεχούς εκφοβισμού. Οι αεροπορικές εισβολές στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ, ειδικά πάνω από τις σκανδιναβικές χώρες, αποτελούν το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Οταν αυτές οι μέθοδοι εκφοβισμού αποτυγχάνουν, τότε το Κρεμλίνο παίζει πάντα το χαρτί της πυρηνικής απειλής σαν ένα διαταραγμένο άτομο που απειλεί να τραβήξει την περόνη της χειροβομβίδας μέσα σε ένα ασανσέρ.