«Οι αγορές θα ανθίσουν, οι μετοχές θα ανέβουν, η χώρα θα ευημερήσει… Η πτώση στα χρηματιστήρια ήταν αναμενόμενη, η κίνησή μου αναγκαία… Από όλες τις χώρες μάς τηλεφώνησαν για διαπραγματεύσεις. Είμαστε ανοιχτοί, αν προσφέρουν εκπληκτικά ανταλλάγματα», δήλωσε χθες, εν μέσω χάους.

Στην πραγματικότητα, η επιλογή του Αμερικανού προέδρου έχει τροφοδοτήσει φόβους για ύφεση, έχει προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και έχει πυροδοτήσει «χορό» αντιποίνων…

Ντόμινο

Επειτα από τη «Μαύρη Πέμπτη», όπου η Γουόλ Στριτ κατέγραψε τη μεγαλύτερη πτώση μετοχών από τον Ιούνιο του 2020, εν μέσω πανδημίας, χθες συνεχίστηκε η «βουτιά» στα χρηματιστήρια από τις ΗΠΑ μέχρι την Ασία, που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπέρασε το 7%. Παράλληλα, οι τιμές του πετρελαίου κατακρημνίστηκαν, με το βαρέλι μπρεντ να υποχωρεί στα 65 δολάρια περίπου, ναδίρ τετραετίας.

Σε αυτά που πέτυχε ο πλανητάρχης μέχρι στιγμής προστίθεται και η ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου σε ζενίθ εξαμήνου και η χθεσινή ανακοίνωση της Κίνας για επιβολή δασμών 34% στις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων από τις 10 Απριλίου, στην πιο σοβαρή κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου. «Η Κίνα έκανε λάθος, πανικοβλήθηκαν, έκαναν αυτό που δεν έπρεπε να κάνουν», απάντησε ο Τραμπ μέσω ανάρτησής στην πλατφόρμα Truth Social.

1 Τι είναι οι δασμοί και πώς λειτουργούν;

Οι δασμοί είναι φόροι που επιβάλλονται στα αγαθά που εισάγονται από άλλες χώρες. Συνήθως, αποτελούν ποσοστό της αξίας ενός προϊόντος. Για παράδειγμα, δασμός 25% σε ένα προϊόν αξίας 10 ευρώ σημαίνει επιπλέον χρέωση 2,5 ευρώ. Οι εταιρίες που εισάγουν τα αγαθά στη χώρα πρέπει να πληρώσουν τον φόρο στο Δημόσιο. Μπορούν να επιλέξουν να μετακυλίσουν μέρος ή όλο το κόστος στους καταναλωτές ή να εισαγάγουν λιγότερα ξένα προϊόντα. Ο Τραμπ επανειλημμένα έχει δηλώσει ψευδώς ότι οι δασμοί που επέβαλε θα πληρώνονται από το Πεκίνο ή την Ε.Ε. και θα αποφέρουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ.

2 Τι είδους δασμούς επέβαλε ο Τραμπ;

Με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ ξεκίνησε ένα «γαϊτανάκι» δασμών στις εισαγωγές σχεδόν κάθε αγαθού που εισάγεται στις ΗΠΑ από κάθε γωνιά του πλανήτη. Την ιστορική, όπως αποκάλεσε, «Ημέρα Απελευθέρωσης» των ΗΠΑ, στις 2 Απριλίου, ανακοίνωσε πως από σήμερα τίθεται σε ισχύ ελάχιστος δασμός 10% σε όλες τις εισαγωγές προϊόντων από τις περισσότερες χώρες. Από τις 9 Απριλίου τίθενται σε εφαρμογή «αμοιβαίοι» δασμοί με συντελεστές έως 50% σε περίπου 60 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών-μελών της Ε.Ε., τα οποία θεωρεί ωε «τους πιο κακούς εμπορικούς εταίρους». Στην Κίνα επέβαλε δασμούς 34%, που σε συνδυασμό με το 20% το οποίο είχε επιβάλει πριν από δύο μήνες φτάνουν στο 54%. Στην Ε.Ε. 20%. Είχαν προηγηθεί ανακοινώσεις για δασμούς 25% στις εισαγωγές αυτοκινήτων από όλον τον κόσμο, 25% στις εισαγωγές αλουμινίου και χάλυβα από όλες τις χώρες, καθώς και 25% στις εισαγωγές προϊόντων από Καναδά και Μεξικό.

3 Γιατί έχει προκύψει ο πόλεμος δασμών;

Ο Τραμπ λέει ότι η λέξη «δασμοί» είναι η αγαπημένη του και το μέσο για να τονωθεί η αμερικανική οικονομία και «να μπει τέλος στην εκμετάλλευση των ΗΠΑ από φίλους που επί δεκαετίες την καταληστεύουν». Στόχος είναι, όπως λέει, να εξισωθούν οι όροι ανταγωνισμού με τους εμπορικούς εταίρους, να αυξηθούν τα κρατικά έσοδα από τους δασμούς κατά 600 δισ. δολάρια ετησίως, να μειωθεί η εξάρτηση από ξένα προϊόντα, να αναζωογονηθεί η εγχώρια παραγωγή, να αυξηθούν οι επενδύσεις στις ΗΠΑ. Χθες δήλωσε πως αναμένει να εισρεύσουν επενδύσεις ύψους 7 τρισ. δολαρίων μέσα στα επόμενα χρόνια.

4 Ποια είναι η επίδραση στη διεθνή οικονομία;

Χρηματοπιστωτικοί οίκοι και διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν πως οι δασμοί θα γίνουν μπούμερανγκ και για την αμερικανική οικονομία, που θα μπει σε υφεσιακή τροχιά, με το ποσοστό να αυξάνεται στο 60% για φέτος. «Σημαντικός κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία οι δασμοί», επισημαίνει και το ΔΝΤ. Στο 0,25%- 0,50% προβλέπεται η ανάπτυξη στην ευρωζώνη το 2025, μειωμένη σε σχέση με τις προ δασμών προβλέψεις. Το κόστος του παγκόσμιου πολέμου δασμών μπορεί να φτάσει το 1,4 τρισ. δολάρια σε αρχική φάση, εκτιμούν οικονομολόγοι του Aston Business School.

5 Πώς αντέδρασαν οι Ευρωπαίοι; Αμύνονται;

Στην κεφαλή της ευρωπαϊκής αντεπίθεσης, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, απηύθυνε έκκληση σε όλες τις γαλλικές και ευρωπαϊκές εταιρίες να μπλοκάρουν τα επενδυτικά προγράμματά τους στις ΗΠΑ ωσότου ξεκαθαρίσει το τοπίο. Μέχρι τις 9 Απριλίου η Ε.Ε. αναμένεται να ανακοινώσει ανταποδοτικούς δασμούς σε αμερικανικά καταναλωτικά και βιομηχανικά αγαθά, που πιθανότατα θα περιλαμβάνουν εμβληματικά προϊόντα, όπως ο χυμός πορτοκαλιού, τα blue jeans και οι μοτοσικλέτες Harley Davidson. Ωστόσο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κάλεσε τον Τραμπ «να περάσει από την αντιπαράθεση στη διαπραγμάτευση».

6 Πώς απαντούν άλλες χώρες στον πλανήτη;

Αντίμετρα δασμών ύψους 25% στις εισαγωγές αμερικανικών αυτοκινήτων ανακοίνωσε πρώτος απ’ όλους, μετά την «Ημέρα Απελευθέρωσης», το βράδυ της Πέμπτης, όπως είχε προαναγγείλει, ο Καναδάς. Παράλληλα, η Ιαπωνία τόνισε πως οι δασμοί παραβιάζουν τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και ότι θα καταθέσει προσφυγή. Η Βρετανία θα επιδιώξει μια συμφωνία με τις ΗΠΑ, αλλά δεν αποκλείει αντίποινα, εφόσον δεν ευδοκιμήσουν οι συνομιλίες. Διαπραγμάτευση προσδοκούν Νότια Κορέα, Σιγκαπούρη, Τουρκία και Αυστραλία. Σύμφωνα με αναλυτές, στον ορίζοντα διαφαίνονται πιθανές συμμαχίες μεταξύ χωρών και δημιουργίες μπλοκ (π.χ. Ε.Ε. με Καναδά και Καναδάς με Μεξικό, προσέγγιση Ευρώπης και Κίνας, άξονας Κίνας – Νότιας Κορέας – Ιαπωνίας) εναντίον του Τραμπ.

7 Είναι πιθανό να αποκομίσει οφέλη η Κίνα;

Εκτός από τα αντίποινα με δασμούς 34% κατά των ΗΠΑ, η Κίνα ποντάρει σε μαζικές φθηνές εξαγωγές προϊόντων της στην Ευρώπη. Αυτό αποτελεί εφιάλτη για την Ε.Ε., η οποία εξετάζει την επιβολή δασμών στο Πεκίνο, όπως αποκάλυψαν χθες οι «Financial Times». Παράλληλα, οι αμερικανικοί δασμοί θα μπορούσαν να ευνοήσουν παραδόξως τις κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες, που έχουν αποκοπεί από την αμερικανική αγορά, καθώς θα πληγούν λιγότερο σε σχέση με τους Ευρωπαίους, Ιάπωνες και Νοτιοκορεάτες ανταγωνιστές τους.

8 Γιατί εξαιρείται η Ρωσία από τις κυρώσεις;

Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπένετ, δήλωσε στο Fox News ότι η Ρωσία εξαιρέθηκε από τη λίστα των δασμών, επειδή οι ΗΠΑ πρακτικά δεν διατηρούν εμπορικές σχέσεις μαζί της έπειτα από την επιβολή βαρύτατων κυρώσεων το 2022. Ωστόσο, αυτό δεν αληθεύει, καθώς το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εμπορίου υπολόγισε το 2024 τον όγκο των διμερών εμπορικών συναλλαγών σε 3,5 δισ. δολάρια. Πάντως, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, διαβεβαίωσε ότι η Μόσχα θα υποστεί βαριές πετρελαϊκές κυρώσεις, αν σαμποτάρει τις συνομιλίες στο ουκρανικό ζήτημα.