Γράφει η Σοφία Βαλσάμη

Ολες οι προσπάθειες είχαν πέσει στο κενό, καθώς υπήρχαν πολλές αντιδράσεις. Στις 17 Φεβρουαρίου 1982, όμως, ψηφίστηκε στη χώρα μας ο νόμος 1250 που ουσιαστικά καθιέρωσε τον πολιτικό γάμο ισόκυρο με τον θρησκευτικό.

Στο νέο τεύχος του ΕΤ Magazine στο Eleftherostypos.gr επιχειρούμε μια ιστορική αναδρομή του πολιτικού γάμου και πως φτάσαμε ώστε να γίνει νόμος του κράτους.

Πριν από ακριβώς 36 χρόνια ο πολιτικός γάμος κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα και 200 χρόνια μετά την καθιέρωσή του από τη Γαλλική Επανάσταση. Ως τότε η μόνη μορφή γάμου που ήταν νόμιμη ήταν ο θρησκευτικός  που είχε καθιερωθεί με Νεαρά του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού το 893 μ.Χ. («Μη ερρώσθαι τα συνοικέσια άνευ της ιεράς ευλογίας»).

Ο πολιτικός γάμος στην Ελλάδα έχει μακρά ιστορία και παίχτηκαν διάφορα επεισόδια μέχρι την καθιέρωσή του. Η πρώτη απόπειρα έγινε στις 10 Μαρτίου του 1926 από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Ιωσήφ Κούνδουρο, ωστόσο η συγκεκριμένη πρόταση απορρίφθηκε από τον τότε δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο. Ακολούθως επιχειρήθηκε να συζητηθεί και στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του Αστικού Κώδικα τη δεκαετία του ’30, χωρίς τελικά να υιοθετηθεί.

Ουσιαστικά με την απόφασή του να μην αναγνωρίζει τον πολιτικό γάμο το ελληνικό κράτος παραβίαζε τη θεμελιώδη αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας και δημιουργούσε μία σειρά από προσωπικά αδιέξοδα σε αλλόθρησκους, άθεους και όσους ήθελαν να συνάψουν τέταρτο γάμο.

Το νόμο για τον πολιτικό γάμο έφερε στη Βουλή η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου και μάλιστα ήταν μια από τις πρώτες μεταρρυθμίσεις της αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Για την ιστορία το συγκεκριμένο νομοσχέδιο εισήχθη για συζήτηση στη Βουλή στις 17 Φεβρουαρίου 1982. Εγινε νόμος του κράτους στις 22 Μαρτίου με τη Νέα Δημοκρατία να ψηφίζει κατά. Παράλληλα με το Προεδρικό Διάταγμα 391 (ΦΕΚ Α 73/18.06.1982) καθορίστηκαν και οι λεπτομέρειες για την τέλεση του. Να σημειωθεί ότι η αντίδραση από την Εκκλησία ήταν μεγάλη, αλλά κάμφθηκε από τη διάθεση συνδιαλλαγής από τον τότε αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ.

Μπορεί ο πολιτικός γάμος στην Ελλάδα να ψηφίστηκε το 1982, αλλά για περίπου δύο δεκαετίες ήταν ταμπού και λίγοι ήταν εκείνοι τον επέλεξαν. Και αυτό γιατί η Εκκλησία αρνούνταν σε όσους είχαν κάνει πολιτικό γάμο να βαπτίσουν κάποιο παιδί ή να παντρέψουν άλλα ζευγάρια. Επίσης υπήρξαν και περιπτώσεις όπου ιερείς είχαν αρνηθεί να κηδέψουν κάποιον με την αιτιολογία ότι είχε κάνει πολιτικό γάμο.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στις 18 Ιουλίου του 1982 έγινε ο πρώτος πολιτικός γάμος στην Ελλάδα στο χωριό Φραντάτο της Ικαρίας, μεταξύ της ντόπιας Σταματούλας Πλακίδα και του Δημήτρη Μαύρου από τη Νάξο.
Στα πρώτα χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, ο πολιτικός γάμος στην Ελλάδα δεν ήταν και ιδιαίτερα δημοφιλής. Μάλιστα ο θρησκευτικός κυριαρχούσε κατά 90% στο σύνολο των γάμων. Και η εξήγηση ήταν πολύ απλή… Οι Ελληνες είναι ένας λαός με μεγάλη θρησκευτικότητα και δεν ήθελε σε καμιά περίπτωση το γεγονός αυτό να αλλάξει, ενώ παράλληλα η θρησκευτική τελετή έδινε άλλη αίγλη στο γάμο. Από την άλλη,  οι δημοτικές αρχές, που είχαν αναλάβει την τέλεση των πολιτικών γάμων, τον αντιμετώπιζαν μάλλον ως μία απλή διεκπεραιωτική πράξη, όπως η έκδοση ενός πιστοποιητικού.

Η κατάσταση διαφοροποιήθηκε ριζικά στις αρχές του 21ου αιώνα… Ο πολιτικός γάμος άρχισε να «κερδίζει» ολοένα και περισσότερα ζευγάρια και σε αυτό βοήθησε και η οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει για τα καλά τα τελευταία χρόνια τους Έλληνες. Όπως αναφέρουν και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και που είχαν γίνει γνωστά τον Αύγουστο του 2013, οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά τους θρησκευτικούς (51,8% έναντι 48,2%).