Διεθνώς παρατηρείται συνεχής αύξηση του αριθμού των φοιτητών (256 εκατ. το 2022) αλλά και του αριθμού των φοιτητών που επιλέγουν να σπουδάσουν εκτός της χώρας τους (6,9 εκατ. το 2022), οδηγώντας στην αύξηση της προσφοράς προγραμμάτων σπουδών με παγκόσμιο προσανατολισμό. Πολλές χώρες ανάμεσα στις οποίες το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, η Ολλανδία, η Βουλγαρία και η Κύπρος προσελκύουν σημαντικό αριθμό αλλοδαπών φοιτητών έχοντας αναγάγει την τριτοβάθμια εκπαίδευση σε «όχημα» οικονομικής ανάπτυξης.

Σημαντικό είναι και το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες καταφεύγουν στο εξωτερικό για την επιδίωξη των ακαδημαϊκών τους φιλοδοξιών, καθώς το 2021 υπολογίζονταν σε περισσότερους από 40.000.

Η θέσπιση του Ν. 5094/24 θέτει το ρυθμιστικό πλαίσιο εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα Παραρτημάτων αλλοδαπών Πανεπιστημίων (ΝΠΠΕ) και έως τις 31/3/2025 (καταληκτική ημερομηνία που είχε οριστεί) κατατέθηκαν 12 αιτήσεις για την ίδρυση ΝΠΠΕ για το ακαδημαϊκό έτος 2025/26 και μία αίτηση για το 2026/2027.

Σε βάθος 5ετίας εκτιμήθηκε ότι θα λειτουργούν 18 ΝΠΠΕ με τον αριθμό των φοιτητών να εκτιμάται ότι θα αγγίξει τους ~58.800 εκ των οποίων οι ~16.400 θα προέρχονται από το εξωτερικό (28% του φοιτητικού πληθυσμού στη βάση και παραδειγμάτων του εξωτερικού). Ιδιαίτερα όσον αφορά στους διεθνείς φοιτητές, μόνο η εγγύς αγορά χωρών προέλευσης διεθνών φοιτητών εντός μίας ακτίνας πτήσης τριών ωρών από την Ελλάδα αριθμεί ~700.000 φοιτητές.

Η μελέτη επιπτώσεων στόχευσε στην εκτίμηση των άμεσων, έμμεσων και επαγόμενων επιπτώσεων στην οικονομία των ΝΠΠΕ μέσα από 4 διακριτά «κύματα» / διαστάσεις, ήτοι «Κύμα 1»: Επιπτώσεις εγκατάστασης και λειτουργίας ΝΠΠΕ (από τις κεφαλαιουχικές & λειτουργικές δαπάνες των ΝΠΠΕ), «Κύμα 2»: Επιπτώσεις από την κατανάλωση φοιτητών & επισκεπτών των διεθνών φοιτητών, «Κύμα 3»: Δυνητικές επιπτώσεις επενδύσεων τρίτων (για την κατασκευή εστιών), «Κύμα 4»: Επιπλέον αναπτυξιακά οφέλη.

Σε βάθος 5ετίας, η εγκατάσταση και λειτουργία των ΝΠΠΕ στην Ελλάδα σωρευτικά αναμένεται να οδηγήσει σε €10,2 δισ. σε όρους παραγόμενου προϊόντος, €1,9 δισ. εισροές σε κρατικά έσοδα και σε ~73.500 θέσεις εργασίας (FTEs).

Στην 5ετία, η ετήσια συνεισφορά στο ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει στο 0,7% (€2.1 δισ.), ενώ στη 10ετία και εφόσον το σύνολο των φοιτητών ανέλθει στις 100.000, η συνεισφορά στο ΑΕΠ δύναται να αγγίξει σταδιακά το 1,5% (€5,1 δισ.).

Όσον αφορά στα επιπλέον αναπτυξιακά οφέλη, αναμένεται:

• σημαντική βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από την αποτροπή εκροής Ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό και την προσέλκυση διεθνών φοιτητών καθώς εκτιμάται:
  • δυνητική αποτροπή εκροής έως €1,2 δισ. ανά έτος από τους 40.000 Έλληνες που σπουδάζουν στο εξωτερικό
  • δυνητική εισροή έως €286 εκατ. το 5ο έτος από την προσέλκυση 16.400 αλλοδαπών φοιτητών και των επισκεπτών τους
• ανάσχεση της διαρροής επιστημονικού δυναμικού (brain drain), ευκαιρία επαναπατρισμού ακαδημαϊκών και συμβολή στην ενίσχυση ανθρωπίνου δυναμικού στο οποίο η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικά κενά προσφοράς / ζήτησης.
• συμβολή στην προώθηση της πολυ-πολιτισμικότητας, στην ανάπτυξη «ευγενούς άμιλλας» με δημόσια πανεπιστήμια, οδηγώντας στη βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων πανεπιστημίων, καθώς και στην ενίσχυση των επενδύσεων σε έρευνα και καινοτομία, δημιουργώντας ένα πιο δυναμικό και ανταγωνιστικό ακαδημαϊκό και ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Ο κος Τάσος Αβραντίνης, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών – ΙΔΟΜ, δήλωσε: «Με την ψήφιση του νόμου 5094/2024 η Κυβέρνηση περιόρισε το κρατικό μονοπώλιο στην ανώτατη εκπαίδευση επιτρέποντας την εγκατάσταση στην Ελλάδα παραρτημάτων αλλοδαπών Πανεπιστημίων. Ο νόμος 5094/2024 είναι μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στο τομέα της εκπαίδευσης που ανοίγει το δρόμο της ισότιμης και ανταγωνιστικής συμμετοχής της χώρας μας στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ακαδημαϊκό Χάρτη.

Σήμερα το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών και Οικονομικών Μελετών και η Deloitte παρουσιάζουμε τη μελέτη που εκπονήσαμε σχετικά με τα πολλαπλά οφέλη που θα υπάρξουν για την ελληνική οικονομία από την εγκατάσταση των παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων (δημοσίων και ιδιωτικών). Εν κατακλείδι η εν λόγω ιστορική μεταρρύθμιση, δημιουργεί στην οικονομία έναν καινούργιο δυναμικό κλάδο που σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση της χώρας, την ιστορία της, το περιβάλλον της και τον πολιτισμό της μπορεί να αποτελέσει το σημαντικότερο πυλώνα ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας».

Ο κος Σωτήρης Μπατζιάς, Partner του Τμήματος Strategy & Transactions της Deloitte Ελλάδος δήλωσε: «Η εκπόνηση αυτής της μελέτης αποτελεί για εμάς μια εξαιρετική ευκαιρία να συμβάλλουμε τεκμηριωμένα στο δημόσιο διάλογο για την εγκατάσταση και λειτουργία των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ) στην Ελλάδα που θεσπίζει ο Ν. 5094/2024. Οι διεθνείς πρακτικές δείχνουν ότι χώρες που επένδυσαν έγκαιρα στη μη κρατική εκπαίδευση κατάφεραν να δημιουργήσουν έναν ισχυρό πόλο καινοτομίας και αναπτυξιακής προοπτικής.

Η Ελλάδα έχει πλέον την ευκαιρία να δημιουργήσει έναν επιπλέον αναπτυξιακό πόλο, αναγνωρίζοντας και στηρίζοντας το ευρύ οικοσύστημα γύρω από την εκπαίδευση, περιορίζοντας τη διαρροή ταλέντου, επανεντάσσοντας ακαδημαϊκούς στην εγχώρια εκπαιδευτική κοινότητα και ενισχύοντας εν γένει την απασχόληση υψηλής εξειδίκευσης σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας. Η εκπαίδευση αναμένεται να συμπληρώσει / διαφοροποιήσει επιπλέον το εγχώριο παραγωγικό μοντέλο, δημιουργώντας ισχυρές προϋποθέσεις για ένα ιδιαίτερα σημαντικό αναπτυξιακό αποτύπωμα».