ΗΤΑΝ στις αρχές των Μνημονίων όταν ο Ολι Ρεν ευχόταν στην Ελλάδα «καλό κουράγιο». Μόλις είχαμε χρεοκοπήσει. Αλλά πού να βρούμε το κουράγιο να αντιμετωπίσουμε όσα θα έρχονταν; Δραματικές μειώσεις μισθών και συντάξεων. Υπέρμετρη αύξηση της φορολογίας. Χιλιάδες λουκέτα. Εκτίναξη της ανεργίας στο 27%. Βίαιη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου. Μετανάστευση 400.000 -στην πλειοψηφία νέων- Ελλήνων στο εξωτερικό.

ΚΑΙ δεν ήταν μόνο τα επώδυνα οικονομικά μέτρα.

ΒΙΩΣΑΜΕ έναν ανεπανάληπτο κοινωνικό διχασμό. Ανατράπηκε το πολιτικό σκηνικό. Ο λαϊκισμός θριάμβευσε. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχτηκε από το 4% στο 36%, υποσχόμενος φαντασιακές λύσεις για σκίσιμο των Μνημονίων. Οι ΑΝ.ΕΛ. έφτασαν μέχρι και το 10%. Το ΠΑΣΟΚ, ύστερα από χρόνια και χρόνια στη διακυβέρνηση της χώρας, έπεσε μέχρι το 4%. Εμφανίστηκε η -μετέπειτα καταδικασθείσα ως εγκληματική οργάνωση- Χρυσή Αυγή, που έπιασε έως και 9%.

ΖΗΣΑΜΕ και απίστευτα τραγικές στιγμές. Φτάσαμε να είμαστε με το ένα πόδι εκτός ευρωζώνης ύστερα από την καταστροφική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Εκλεισαν οι τράπεζες. Επιβλήθηκαν capital controls. Οι πολίτες χωρίστηκαν σε μενουμευρωπαίους «προδότες» και αντιμνημονιακούς «πατριώτες». Εγινε το δημοψήφισμα στο οποίο το 61% ψήφισε «όχι», αλλά τελικά εφαρμόστηκε η χειρότερη εκδοχή του «ναι». Ο Αλέξης Τσίπρας έβαλε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του στο τρίτο Μνημόνιο. Και, τελικά, εφάρμοσε τα ακριβώς αντίθετα από όσα δεσμευόταν.

ΤΑ συμπεράσματα είναι τόσο πολλά, που χρειάζονται χιλιάδες σελίδες για να αποτυπωθούν. Αλλά ας δούμε κάποια από αυτά.

ΟΠΟΙΑ χώρα χρεοκοπεί είναι βέβαιο πως καταστρέφεται οικονομικά και κοινωνικά. Το ΔΝΤ εφαρμόζει παντού την ίδια παράλογα επώδυνη συνταγή. Πολλές φορές, μάλιστα, με «λάθος πολλαπλασιαστές», οι οποίοι με τη σειρά τους επιβάλλουν άδικα και αχρείαστα μέτρα. Ο Τόμσεν ζητούσε «αίμα» σε κάθε διαπραγμάτευση. Οι Ευρωπαίοι εταίροι με προεξάρχοντες τον Σόιμπλε και τη Γερμανία φέρθηκαν με απαράδεκτο και τιμωρητικό τρόπο στη χώρα μας. Και ήταν αυτές οι πολιτικές που φούντωσαν το λαϊκισμό και έδωσαν την ευκαιρία στα πολιτικά άκρα να εκμεταλλευτούν τον καταταλαιπωρημένο ελληνικό λαό.

ΥΠΑΡΧΕΙ, όμως, και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Επρεπε να χρεοκοπήσουμε και να μπούμε σε Μνημόνια για να κατανοήσουμε ότι το κράτος πέταγε λεφτά από το παράθυρο χωρίς να σκέφτεται το αύριο; Οτι τα κόμματα πάντοτε φοβούνταν το πολιτικό κόστος και δεν προχωρούσαν σε αναγκαίες μεταρρυθμίσεις; Οτι το συνταξιοδοτικό σύστημα ήταν χρεοκοπημένο; Οτι το Δημόσιο έπρεπε, επιτέλους, να αξιοποιήσει την περιουσία του; Οτι υπάρχουν επιχειρήσεις-ζόμπι με πλούσιους επιχειρηματίες; Οτι πρέπει να αλλάξουμε ή, μάλλον, ότι δεν είχαμε καν παραγωγικό μοντέλο; Οτι επιβάλλεται να υπάρξει αξιολόγηση στο Δημόσιο; Οτι εδώ και δεκαετίες, μεγαλοσυμφέροντα και μικροσυντεχνίες δεν αφήνουν τη χώρα να κάνει βήματα προς τα εμπρός;

ΤΙ έχει μείνει από όλα αυτά; Τα παθήματα έγιναν μαθήματα ή μήπως όχι; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα. Ιδιαίτερα τώρα, που βιώνουμε μια εποχή νέας αβεβαιότητας…