Από χθες τα ξημερώματα, το ίδιο σύνθημα μοιάζει να ψάχνει την επόμενη εκδοχή του, διότι, από ό,τι αποφάσισε η ίδια η Δημοκρατία στην Αμερική, το «σκοτάδι» δεν είναι -στην παρούσα φάση- αυτό που παραδοσιακά γνωρίζουμε με τα συνήθη ερμηνευτικά εργαλεία. Και δεν ήταν αυτό καθαυτό που απασχολούσε την αμερικανική κοινή γνώμη.

Στην ισχυρότερη χώρα του κόσμου, λευκοί άνδρες χωρίς πτυχίο, κυρίως ισπανόφωνοι μετανάστες οι ίδιοι, επέλεξαν αυτόν που έλεγε δημοσίως ότι οι μετανάστες «τρώνε τους σκύλους και τις γάτες μας». Σύμφωνα με τα exit polls: «Ισπανόφωνοι άνδρες ψηφοφόροι: Τραμπ 54%- Χάρις 45%». Τις τελευταίες ημέρες, μάλιστα, χαρακτήριζε συνολικά τους μετανάστες «εγκληματίες και κακοποιούς». Κυρίως είναι η οικονομία, λένε, και τίποτα περισσότερο αυτή που οδήγησε στον θρίαμβο τον Τραμπ. Αυτός, όμως, είναι και ο κυρίαρχος σύγχρονος πόλεμος, το σημαντικότερο δίλημμα της Ιστορίας, στη φάση που διανύουν οι παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες;

Υπάρχουν φωνές που λένε ότι η αιτία είναι πολύ πιο βαθιά από την ίδια την οικονομία. Αν ο φόβος για το μέλλον των επόμενων γενεών ήταν αυτός που γέννησε τον «θρίαμβο Τραμπ», ο τρόμος για την έλξη που ασκεί η κατάργηση της ίδιας της φιλελεύθερης Δημοκρατίας είναι ισχυρότερος. Η οποία, βεβαίως, ισχυροποιείται όταν πατάει πάνω στον θυμό που βγαίνει από την τσέπη και την αγωνία για το μέλλον. Τότε ο εύκολος στόχος, όπως οι μετανάστες, γίνεται ευκολότερος.

Τα κράτη δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν την ιστορική επιβεβαίωση. Και αυτή είναι μία από τις αδυναμίες της ίδιας της Ευρώπης. Καθυστερεί να απαντήσει στα σημαντικότερα ζητήματα. Και όταν το κάνει, το κάνει με λάθος τρόπο, εθνικιστικά εγωπαθή. Η Αμερική και ο κόσμος θα τραβήξουν τον δρόμο τους, ούτως ή άλλως. Η Ε.Ε. είναι αυτή που πρέπει να τρέξει και να επανεφεύρει τον εαυτό της βάσει του τίτλου της και μόνο: Πιο ενωμένη και πιο Ευρώπη…