Το 52% ήταν μια οριακή νίκη. Τη νίκη αυτή κανείς δεν την περίμενε. Ποιος κέρδισε; Αυτοί που στοιχημάτισαν στο Brexit θα πενταπλασιάσουν τα λεφτά τους. Ο Boris Johnson θα βλέπει πιο άσπρες μέρες. Το ίδιο και ο Donald Trump και ο Πούτιν, ως οι μόνοι διεθνείς ηγέτες που έδειξαν προτίμηση για έξοδο. Στην Ευρώπη πανηγυρίζει η άκρα Δεξιά, ενώ η καθ’ ημάς Αριστερά θα λέει ότι ηττήθηκε η Ε.Ε. των μονοπωλίων για να αναδειχθεί η Ευρώπη των λαών – ή κάτι τέτοιο.

Γράφει ο Πλάτων Τήνιος
Οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς

Ολοι οι υπόλοιποι δεν ξέρουμε τι μέρα μάς ξημέρωσε. Η επιλογή «παραμονή» ήταν γνώριμη. Αντιθέτως, η «φυγή» ήταν εξαρχής ασαφής. Το 52% που τη διάλεξε, επέλεξε να φύγει από κάπου, χωρίς όμως να ξεκαθαρίσει πού θα ήθελε να πάει και με ποιον.

Το 52% περιελάμβανε μερικούς που ήθελαν οικονομικό άνοιγμα εκτός Ευρώπης. Οι περισσότεροι, όμως, ήθελαν το αντίθετο: Ο μεγαλύτερος δημοκρατικός έλεγχος μεταφράζεται σε προστασία της χαλυβουργίας από εισαγωγές. Ομως, το δημοψήφισμα δεν ξεκαθάρισε αν χρειάζεται ή όχι προστατευτισμός.

Το 52% περιελάμβανε λίγους που ήθελαν να μην περιορίζεται η μετανάστευση σε κοινοτικούς, προκειμένου να έλθουν άλλοι από την Ινδία. Οι περισσότεροι, όμως, έβλεπαν τη μετανάστευση αμιγώς ως απειλή. Δεν τους ένοιαζε η λειτουργία των νοσοκομείων χωρίς Ελληνίδες γιατρούς και Πολωνούς νοσοκόμους. Ομως, το δημοψήφισμα δεν ξεκαθάρισε αν η Βρετανία θα δεχτεί μικρότερη ή μεγαλύτερη συνολική μετανάστευση.

Το 52% περιελάμβανε μερικούς κοσμοπολίτες που ανησυχούσαν για την άνοδο των εθνικιστών στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι, όμως, ήθελαν την αναβίωση μιας Αγγλίας (και όχι Βρετανίας) που αναπολεί την αυτοκρατορία ή έστω την ειδική σχέση με τις ΗΠΑ. Ομως, το δημοψήφισμα δεν ξεκαθάρισε αν το Brexit θα πορευτεί στον κοσμοπολιτισμό του Boris Johnson ή στη Μικρά Αγγλία του Nigel Farage.

To 52% δεν θα υπήρχε αν δεν έβρεχε καταρρακτωδώς την Πέμπτη. Αν είχε αποκλειστεί η Αγγλία στο Euro. Αν στην αντιπολίτευση δεν υπολόγιζαν ότι το Brexit θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα στους αντιπάλους τους.

Ολα αυτά ισχύουν. Ομως, δεν αλλάζουν το κεντρικό συμπέρασμα ότι ο κόσμος -για τη Βρετανία, την Ευρώπη, την Ελλάδα, τον κόσμο- στις 24/6 άλλαξε ριζικά.

Ομως, το να αλλάζει ένας λαός την τύχη του δεν είναι η μεγάλη αρετή της δημοκρατίας; Γιατί να είναι προβληματικό σε αυτό το δημοψήφισμα, όταν το επιδιώκουμε στις εκλογές;

Η απάντηση έγκειται στη διαφορά μεταξύ εκλογών και δημοψηφισμάτων. Οι εκλογές αλλάζουν τη ροή της Ιστορίας αλλά, ταυτόχρονα, εγκρίνουν εναλλακτικό σχέδιο και προκρίνουν ποιος θα το υλοποιήσει.

Ο κίνδυνος με αυτό το δημοψήφισμα είναι ότι εγκατέλειψε κάτι χωρίς να βάλει κάτι στη θέση του. Αφαίρεσε πολιτική νομιμοποίηση, χωρίς να την αναθέσει σε κάποιον άλλο. Η πλειοψηφία του Brexit είναι ένα πολιτικό γεγονός που δημιουργεί ιστορικής σημασία πρόβλημα, χωρίς όμως να προδιαγράφει ούτε πώς αυτό θα λυθεί ούτε ποιος θα το λύσει.

Το 52% είναι μια κοινωνική πλειοψηφία, αλλά μια πλειοψηφία χωρίς πρόγραμμα και χωρίς ηγεσία. Το πώς και ποιος θα γεμίσει το κενό θα παιχτεί στους επόμενους μήνες. Η διαπάλη για αυτό θα εντείνει την αβεβαιότητα για όλους – και από τις δυο πλευρές της Μάγχης.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής