Η ετυμηγορία των Βρετανών στο δημοψήφισμα αναδεικνύει χρονίζοντα, τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία, προβλήματα της Ε.Ε. Το πρώτο αφορά στην αποδοχή του ευρωπαϊκού μοντέλου διακυβέρνησης και την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της Ε.Ε. ως μίας διττής ένωσης λαών και κρατών. Η έλλειψη προσδοκιών από πλευράς λαών προκαλεί καταστατική αμφισβήτηση της οντολογίας της ευρωπαϊκής διαδικασίας. Αμφισβητείται επί της ουσίας ο ορθολογισμός της συμμετοχής στην Ενωση. Είναι πλέον σαφές ότι η λογική της συμπόρευσης με βάση τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή αποδοκιμάστηκε από τους Βρετανούς, οι οποίοι μάλιστα είχαν πετύχει σημαντικές εξαιρέσεις από κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της Ενωσης.

Γράφει ο Γιώργος Βοσκόπουλος
Αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών

Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος δεν φαίνεται να αποτελεί ψήφο διαμαρτυρίας αλλά ψήφο στρατηγικής επιλογής. Μία επιλογή που διαμορφώθηκε υπό το βάρος συσσωρευμένων οργανωτικών και διαχειριστικών ανεπαρκειών που αποδυνάμωσαν τη θελκτικότητα της Ε.Ε. Το διογκούμενο χάσμα μεταξύ πολιτικών ελίτ και συλλογικοτήτων οδήγησε σε μία σύγκρουση επιλογών αποξενώνοντας τον πολίτη από μία διαδικασία που αφορά στο μέλλον του.

Ιστορικά η στάση των Βρετανών έναντι της ενοποιητικής διαδικασίας αποτέλεσε κριτήριο αξιολόγησης της διαδικασίας ολοκλήρωσης. Για πρώτη φορά ένα κράτος-μέλος της Ενωσης αποφασίζει να αποχωρήσει. Αυτό έχει ιδιαίτερη πολιτική σημασία καθώς αφορά σε μία από τις χώρες-πυλώνες της Ε.Ε. (Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο). Ουσιαστικά δημιουργείται ένα σημαντικό κενό σε επίπεδο ενδοευρωπαϊκών ισορροπιών. Με το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός και τη Γαλλία εγκλωβισμένη στη θεσμική της δέσμευση να προσαρμοστεί δημοσιονομικά ανατρέποντας κεκτημένα ετών, η Γερμανία εμφανίζεται ως ο απόλυτος κυρίαρχος της Ενωσης. Μία χώρα που καλείται να λειτουργήσει ως ηγέτιδα δύναμη και όχι ως επίδοξος ηγεμόνας.

Το βρετανικό δημοψήφισμα συνιστά έναν πολιτικό σεισμό, μια κοσμογονία για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Εκτός απροόπτου θα ενεργοποιήσει παράλληλα αιτήματα για διεξαγωγή δημοψηφισμάτων και σε άλλες χώρες. Παράλληλα αναμένεται να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό όπλο από την κ. Λεπέν στη Γαλλία στις εκλογές του 2017 υπό το βάρος των διαρθρωτικών αλλαγών που δημιουργούν δυσφορία και αναταράξεις στη γαλλική κοινωνία.

Το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί από την ικανότητα των ηγεσιών να εκλάβουν το βρετανικό μήνυμα ως την τελευταία ευκαιρία επαναπροσδιορισμού του ευρωπαϊκού οράματος. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η ιδέα της κοινής πορείας και κοινού μέλλοντος χάνει τον πλέον ένθερμο υποστηρικτή της, τη μεσαία τάξη, τον πυλώνα της αστικής, φιλελεύθερης δημοκρατίας που οικοδομήθηκε με άξονα τις ανθρώπινες ανάγκες, τον ουμανισμό, την απόδοση ευθυνών, τη δημοκρατία. Το όχι των Βρετανών στην Ε.Ε. κινδυνεύει να εξελιχθεί σε σημαία των ευρωσκεπτικιστών και να ενεργοποιήσει απροσδιόριστες επί του παρόντος αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής