BREXIT

Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συχνά γνωστή και ως Brexit (συντομογραφία του British exit, αγγλ. Βρετανική έξοδος, κατ’ αναλογία με το Grexit) είναι ένας πολιτικός στόχος κομμάτων, ομάδων και μεμονωμένων ατόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο, προκειμένου η χώρα να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Tο θέμα έγινε αντικείμενο δύο δημοψηφισμάτων, το 1975 (με κυριαρχία της παραμονής με 67%) και το 2016 (με αποτέλεσμα υπέρ της εξόδου με 52%.

Ιστορία του Brexit

Το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), γνωστή και ως Κοινή Αγορά στο ΗΒ, την 1η Ιανουαρίου του 1973.

Επρόκειτο για μία κίνηση της τότε συντηρητικής κυβέρνησης του Έντουαρντ Χιθ. Το τότε αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα, με αρχηγό τον Χάρολντ Ουίλσον, προσήλθε στις γενικές εκλογές του Οκτωβρίου του 1974, δεσμευόμενο την επαναδιαπραγμάτευση των όρων συμμετοχής της Βρετανίας στην ΕΟΚ και την διεξαγωγή δημοψηφίσματος περί της παραμονής της υπό νέους όρους.

Δημοψήφισμα του 1975 για το Brexit

Το 1975 στο ΗΒ διεξάχθηκε δημοψήφισμα, στο οποίο το εκλογικό σώμα ρωτήθηκε εάν το ΗΒ θα έπρεπε να παραμείνει στην ΕΟΚ.

Όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα και ο τύπος εν γένει υποστήριξαν την παραμονή στην ΕΟΚ, ωστόσο υπήρξαν σχίσματα στο Εργατικό Κόμμα, τα στελέχη του οποίου είχαν ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης, κατά το ημερήσιο συνέδριό του στις 26 Απριλίου 1975 (με αναλογία 2 υπέρ αποχώρησης, 1 υπέρ παραμονής).

Από την στιγμή που το υπουργικό συμβούλιο ήταν χωρισμένο μεταξύ σκληρών φιλοευρωπαίων και αντιευρωπαίων, ο Χάρολντ Ουίλσον ανέστειλε τη συνταγματική υποχρέωση της Συλλογικής Ευθύνης του Υπουργικού Συμβουλίου και επέτρεψε στους υπουργούς του να στηρίξουν προεκλογικά όποια πλευρά ήθελαν. Συνολικά, επτά από τους είκοσι τρεις υπουργούς του υποστήριξαν την αποχώρηση.

Την 5η Ιουνίου 1975, το εκλογικό σώμα είχε το δικαίωμα να ψηφίσει «ναι» ή «όχι» στην ερώτηση: «Πιστεύετε πως το ΗΒ θα έπρεπε να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Κοινή Αγορά);». Όλες οι διοικητικές περιφέρειες εξέλεξαν κατά πλειοψηφία το «Ναι», εκτός από τα Νησιά Σέτλαντ και τις Εξωτερικές Εβρίδες. Σε συμφωνία με το αποτέλεσμα, το ΗΒ παρέμεινε στην ΕΟΚ.

Επιπρόσθετες εξελίξεις

Το αντιπολιτευόμενο (αργότερα) Εργατικό Κόμμα κατέβηκε στις γενικές εκλογές του 1983 με τη δέσμευση πως η χώρα θα αποχωρήσει από την ΕΟΚ.

Ηττήθηκε με μεγάλη διαφορά από τη συντηρητική κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία επανεξελέγη. Συνεπώς, το Εργατικό Κόμμα άλλαξε πολιτική στάση επί του θέματος.

Μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η ΕΟΚ εξελίχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Το «Κόμμα του Δημοψηφίσματος» σχηματίστηκε το 1994 από τον Σερ Τζέιμς Γκόλντσμιθ για να συμμετάσχει στις γενικές εκλογές του 1997, με μία πλατφόρμα που υποσχόταν εκ νέου δημοψήφισμα για την παραμονή της χώρας στην ΕΕ.

Είχε υποψηφίους σε 547 περιφέρειες και μέτρησε 810.860 ψήφους. Δεν κατάφερε να εκλέξει εκπρόσωπο στο Κοινοβούλιο σε 505 περιφέρειες, επειδή οι ψήφοι του ήταν διασκορπισμένες, και έτσι έχασε τα χρήματα που είχε ως κεφάλαιο σε αυτές (τα οποία προέρχονταν από τον ίδιο τον Γκόλντσμιθ).

Το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) σχηματίστηκε επίσης νωρίς τη δεκαετία του 1990. Ήρθε τρίτο στις Ευρωεκλογές του 2004 στο ΗΒ και δεύτερο στις Ευρωεκλογές του 2009.

Υπόσχεση για δημοψήφισμα για Brexit

Το 2012, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον απέρριψε τις εισηγήσεις για δημοψήφισμα περί της παραμονής του ΗΒ στην ΕΕ, αλλά πρότεινε ένα μελλοντικό, «για να διασφαλιστεί ότι η θέση του ΗΒ σε μία εξελισσόμενη ΕΕ τυγχάνει της πλήρους υποστήριξης του Βρετανικού λαού».

Τον Ιανουάριο του 2013, ο Κάμερον ανακοίνωσε πως το Συντηρητικό Κόμμα θα διεξάγει ένα δημοψήφισμα (ναι-όχι) περί συμμετοχής στην ΕΕ με ανανεωμένο πακέτο όρων, μέχρι το τέλος του 2017, με την προϋπόθεση ότι θα επανεκλεγόταν στις εκλογές του 2015 (όπως και έγινε).

Το UKIP ήρθε πρώτο στις Ευρωεκλογές του 2014 και κέρδισε την πρώτη κοινοβουλευτική του έδρα τον Οκτώβριο του 2014, όταν ο Ντάγκλας Κάρνσγουελ αποχώρησε από τους Συντηρητικούς.

Ο Μαρκ Ρέκλες, ένας άλλος αποσχίσας των Συντηρητικών, κέρδισε άλλη μία έδρα για το UKIP το φθινόπωρο του 2014. Στις γενικές εκλογές του 2015, το UKIP κέρδισε μία έδρα (την οποία πήρε ο Κάρνσγουελ), παρόλο που ήρθε τρίτο στις ψήφους.

Το Συντηρητικό Κόμμα του Ντέιβιντ Κάμερον κέρδισε τις γενικές εκλογές του 2015. Λίγο καιρό μετά, το Νομοσχέδιο Δημοψηφίσματος περί της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2015-2016 ήρθε προς συζήτηση στο κοινοβούλιο.

Δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit

Την 20η Φεβρουαρίου 2016 ανακοινώθηκε πως θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016 δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μία εβδομάδα πριν την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος, στις 16 Ιουνίου, δολοφονήθηκε η Τζο Κοξ, βουλευτής του Εργατικού Κόμματος. Για την δολοφονία κατηγορείται ο 52χρονος Τόμας Μέιρ, ο οποίος φέρεται να φώναξε προτού το συμβάν Britain First (Πρώτα η Βρετανία).

Το ερώτημα που τέθηκε στους Βρετανούς πολίτες ήταν: Να παραμείνει το Ηνωμένο Βασίλειο ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος ήταν: 51,89% να αποχωρήσει και 48,11% να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την επόμενη ημέρα ο πρωθυπουργός της χώρας Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε την παραίτησή του μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.

Όμως, η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία αντέδρασαν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, καθώς η μεγάλη τους πλειοψηφία ψήφισαν την παραμονή του ΗΒ στην Ευρωπαϊκή Ένωση.