Γράφει η Δέσποινα Κονταράκη*

Οπως, για παράδειγμα, συμβαίνει σε όσους από εμάς δεν είμαστε οικονομολόγοι με το Νόμπελ Οικονομίας που απονεμήθηκε φέτος στον Αμερικανό Ρίτσαρντ Θέιλερ για τη συνεισφορά του στον τομέα της Συμπεριφορικής Οικονομίας. Σύμφωνα με τη Σουηδική Ακαδημία, ο βραβευμένος οικονομολόγος «έχει οικοδομήσει μια γέφυρα μεταξύ της οικονομικής και της ψυχολογικής ανάλυσης για την ατομική λήψη αποφάσεων». Ο Θέιλερ έφερε στο προσκήνιο την ιδέα των λεγόμενων οικονομικών «nudge», σύμφωνα με τα οποία ο άνθρωπος καθοδηγείται ήπια προς ευεργετικές συμπεριφορές χωρίς βίαιους καταναγκασμούς. Μια ήπια παρέμβαση, για παράδειγμα, απλή και με χαμηλό κόστος είναι η τοποθέτηση φρούτων σε ένα κατάστημα στο ύψος του ματιού του καταναλωτή. Χωρίς να είναι δηλαδή διαταγή ή σύσταση, επηρεάζει υποσυνείδητα την απόφασή μας να αγοράσουμε τα φρούτα.

Την εξήγηση αυτή, όπως και πολλά άλλα, γύρω από τη σχετικά νέα αυτή οικονομική επιστήμη ανακαλύψαμε στην ιστοσελίδα «nudgeunitgreece», όπου μια ομάδα νέων Ελλήνων οικονομολόγων ασχολείται με τα Συμπεριφορικά Οικονομικά (Behavioural Economics), που συνδυάζουν την Οικονομική Επιστήμη με την Ψυχολογία. Τα Συμπεριφορικά Οικονομικά, σημειώνουν, είναι ουσιαστικά η επιστήμη που μελετά τις γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές επιρροές στη συμπεριφορά των ανθρώπων, κυρίως όσον αφορά στην οικονομική τους συμπεριφορά αλλά και γενικότερα σε ό,τι οδηγεί στη λήψη αποφάσεων.

«Ερευνες και πολύπλευρα πειράματα οδήγησαν στη δημιουργία μιας μεγάλης λίστας με προκαταλήψεις (biases) ή αλλιώς “λόξες”, στις οποίες οι άνθρωποι υποκύπτουν καθημερινά και επηρεάζουν την κρίση και τις αποφάσεις τους. Τα πορίσματα που προκύπτουν από τις έρευνες αυτές οδηγούν τους συμπεριφορικούς οικονομολόγους στην ανακάλυψη νέων θεωριών, οι οποίες έρχονται σε σύγκρουση (ρήξη) με την Κλασική-Νεοκλασική Οικονομική Θεωρία», συνεχίζουν, φθάνοντας στα περίφημα nudge για τα οποία βραβεύθηκε ο Θέιλερ.

Τα Συμπεριφορικά Οικονομικά, υποστηρίζουν οι υπέρμαχοί τους, θα μπορούσαν να δώσου απαντήσεις εκεί όπου απέτυχε να δώσει η παραδοσιακή Οικονομική Θεωρία, θεωρώντας δεδομένο ότι οι άνθρωποι δεν είναι ορθολογικοί καταναλωτές, καθώς παρεκκλίνουν από τη λήψη των λογικών αποφάσεων και μάλιστα το κάνουν συστηματικά και προβλέψιμα. Προφανώς αυτό ισχύει και για τους πολιτικούς.

*Η Δέσποινα Κονταράκη είναι αρχισυντάκτρια του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου