Γράφει ο Πάνος Αμυράς*

Από την περίοδο που ήταν φοιτητής ο Θέιλερ ασχολήθηκε με αυτό που αποκαλείται «οικονομία της συμπεριφοράς».

Γρήγορα διαπίστωσε ότι η λήψη αποφάσεων δεν είναι μία διαδικασία που βασίζεται σε ορθολογικά δεδομένα, αλλά πολλές φορές είναι αποτέλεσμα συστηματικών λαθών. Και τα παραδείγματα είναι πολλά, από κρίσιμες αποφάσεις για πολιτικές εκστρατείες και στρατιωτικές επιχειρήσεις μέχρι το «διάβασμα» ενός αθλητικού αγώνα από τον προπονητή της ομάδας.

Οι άνθρωποι, σύμφωνα με τη θεωρία του Θέιλερ, δεν είναι περιστασιακά παράλογοι, αλλά συστηματικά. Αυτό φαίνεται πιο έντονα όταν περιγράφονται ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένας ασθενής είναι πιθανότερο να αποφασίσει να κάνει μία δύσκολη εγχείρηση εάν οι γιατροί πουν ότι έχει 95% πιθανότητες να επιβιώσει από το εάν έλεγαν ότι έχει 5% πιθανότητες να πεθάνει.

Στο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου του Σικάγου όπου διδάσκει, ο νομπελίστας πλέον οικονομολόγος έκανε ένα πείραμα στους φοιτητές. Τους κάλεσε να φανταστούν ότι παρακολουθώντας τη διάλεξη είχαν εκτεθεί σε μία σπάνια θανατηφόρα ασθένεια και υπήρχε πιθανότητα μία στις 1.000 να έχουν προσβληθεί από αυτή. Διαθέσιμη ήταν μόνο μία δόση του αντιδότου και οι φοιτητές θα έπρεπε να απαντήσουν πόσα χρήματα θα ήταν διατεθειμένοι να δώσουν για να αγοράσουν τη μοναδική δόση του αντίδοτου. Αμέσως μετά έθεσε την ίδια ερώτηση με διαφορετικό τρόπο. Τι αμοιβή θα ζητούσαν να εισπράξουν προκειμένου να παρακολουθήσουν μία διάλεξη στην οποία υπήρχε μία στις 1.000 πιθανότητες να συμβεί μία σπάνια θανατηφόρα ασθένεια, για την οποία δεν υπήρχε αντίδοτο.

Οι απαντήσεις των φοιτητών στα δύο φαινομενικά ίδια ερωτήματα ήταν εντελώς διαφορετικές. Οι σπουδαστές απάντησαν ότι θα πλήρωναν 2.000 δολάρια για να πάρουν το αντίδοτο, αλλά ήθελαν αμοιβή 500.000 δολαρίων για να εκτεθούν στην πιθανότητα να προσβληθούν από τον ιό.

Με άλλα λόγια η οικονομική θεωρία, και κατ’ επέκταση και η πολιτική, είναι γεμάτη από ανορθολογικές επιλογές.

Είμαστε βέβαιοι ότι ο Θέιλερ θα προσέθετε στα παραδείγματα της ανορθολογικής συμπεριφοράς τις αποφάσεις που έλαβε ο Τσίπρας στην αρχή της διακυβέρνησής του.

Ενώ, για παράδειγμα, γνώριζε ότι μόνο με το άκουσμα της λέξης «δημοψήφισμα» το πιστωτικό σύστημα της χώρας θα κατέρρεε, ωστόσο ο πρωθυπουργός προχώρησε σε αυτό, για να υποχωρήσει σε όλες τις απαιτήσεις των δανειστών λίγες ημέρες αργότερα.

Ομως και από την πλευρά του ο Τσίπρας έχει «διαβάσει» καλά, όχι φανταζόμαστε τον Θέιλερ, αλλά την ανθρώπινη συμπεριφορά, γιατί λειτουργεί πολλές φορές χρησιμοποιώντας ασύμμετρα μέσα. Με αυτό τον τρόπο κέρδισε την εξουσία, με αυτόν διατηρήθηκε και το καλοκαίρι του 2015 όταν μετέτρεψε το «όχι» σε «ναι» μέσα σε λίγα 24ωρα. Γιατί γνωρίζει ότι οι άνθρωποι, ακόμη και οι πιο έξυπνοι, κάνουν μεγάλα και συστηματικά λάθη.

«Γερό στομάχι» και παραγωγικές ιδέες

Οι αλλαγές στην επικοινωνιακή ομάδα της Νέας Δημοκρατίας αποτελούν το πρώτο βήμα ανανέωσης στα κομματικά όργανα στην ευθεία προς τις εκλογές. Τα πρόσωπα που έχουν επιλεγεί για τις σχέσεις της ΝΔ με τον Τύπο γνωρίζουν από πρώτο χέρι τα μέσα ενημέρωσης και έχουν δοκιμαστεί σε δύσκολες καταστάσεις. Η Μαρία Σπυράκη ξέρει τη ΝΔ και ως παλαιότερη ρεπόρτερ αλλά και ως πολιτικός που κέρδισε δυναμικά την εκλογή της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο «ρούκι» της πολιτικής ομάδας Κωνσταντίνος Ζούλας διακρίνεται για τη μετριοπάθεια και μαχητικότητά του. Από την εμπειρία τους στον τύπο θα γνωρίζουν ότι οι επιτυχημένοι εκπρόσωποι Τύπου πρέπει να έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά. «Δυνατό στομάχι» για να αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία τις επιθέσεις που είναι βέβαιο ότι θα δεχθούν και ικανότητες παραγωγής προτάσεων σε πρώτο χρόνο. Η θέση τους είναι απαιτητική, αλλά έχουν όλα τα φόντα να επιτύχουν.

*O Πάνος Αμυράς είναι ο διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου