Όταν τον Φεβρουάριο του 2004 ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ έβγαζε στο διαδίκτυο την πλατφόρμα του «Τhe Facebook» όπως λεγόταν τότε, σίγουρα δεν θα φανταζόταν όλα όσα θα συνέβαιναν μόλις λίγα χρόνια μετά. Εδώ βέβαια δεν είναι μια από τις κλασικές περιπτώσεις ενός ανθρώπου που έπιασε το κλίμα μιας εποχής πριν καν ακόμα έρθει. Δεν είναι ούτε το success story ενός ανθρώπου που πλούτισε απότομα. O Μαρκ Ζούκερμπεργκ φυσικά και πλούτισε. Aυτή τη στιγμή βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις στη λίστα των δισεκατομμυριούχων του περιοδικού Forbes.

Mιλάμε για τον ιδιοκτήτη μιας εταιρείας στην οποία έχουμε εναποθέσει όλοι μας -όλοι όσοι έχουμε λογαριασμό τουλάχιστον- οικειοθελώς (όχι πάντα) προσωπικά δεδομένα τα οποία σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση δεν υπήρχε περίπτωση να τα δώσουμε.

Aυτή τη στιγμή, λοιπόν, o ιδρυτής και ιδιοκτήτης του Facebook κατέχει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να χρησιμοποιούνται, αν το καλοσκεφτείτε, όχι μόνο τώρα αλλά για πολλά-πολλά ακόμα χρόνια και για οποιονδήποτε σκοπό. Η αποτύπωση ενός ολόκληρου πολιτισμού βρίσκεται στα αρχεία μιας και μόνο εταιρείας.

Ταυτόχρονα, το Facebook είναι τόσο ισχυρό, ώστε η αλλαγή ενός μόνο μικρού στοιχείου στην κεντρική σελίδα του site μπορεί να φέρει ένα παγκόσμιο trend, ο τρόπος που λειτουργεί προφανώς επηρέασε και επηρεάζει κρισιμότατες εκλογές, ενώ και μόνο μια βλάβη στον server γίνεται άμεσα θέμα σε όλο τον κόσμο.

Τα σκάνδαλα και το μέλλον του facebook

Cambridge Analytica (Μάρτιος 2018)

Στις αρχές του 2018, ο πλανήτης κλονίστηκε με το σκάνδαλο που έγινε γνωστό ως «Cambridge Analytica», όταν αποκαλύφθηκε ότι τα προσωπικά δεδομένα εκατομμυρίων χρηστών παρέχονταν -χωρίς τη συγκατάθεσή τους- για σκοπούς πολιτικών διαφημίσεων.  Το όνομα του σκανδάλου προήλθε από την ομώνυμη εταιρεία που είχε ως κύριο σκοπό το data mining.

Η λογική με την οποία κινούνταν η εταιρεία ήταν απλή: “για να αλλάξει κανείς την πολιτική κατάσταση, πρέπει πρώτα να αλλάξει την κουλτούρα και, για να αλλάξει την κουλτούρα, πρέπει να καταλάβει όλα όσα τη συνιστούν, και οι άνθρωποι είναι τελικά αυτοί που τη συνιστούν”. Αν θες, λοιπόν, να αλλάξεις την πολιτική κατάσταση, πρέπει πρώτα να αλλάξεις τους ανθρώπους. Σε αυτό το πλαίσιο και με αυτόν τον σκοπό, η εταιρεία άρχισε να στοχεύει στους χρήστες, όχι ως ψηφοφόρους αλλά ως προσωπικότητες. Αυτή η πρακτική ονομάστηκε ψυχογραφικό profiling και, παρότι η αποτελεσματικότητα της μπορεί και να υπερεκτιμάται, σίγουρα όμως έχει επιρροή στο εκλογικό αποτέλεσμα.

To Facebook και ο ιδρυτής του κατηγορήθηκαν ακριβώς γιατί λειτούργησαν ως πηγή της εξόρυξης δεδομένων. Γιατί η αλήθεια είναι ότι μπορείς να βρεις παντού δεδομένα αλλά ποτέ με στην ποσότητα και τη οργάνωση με την οποία θα τα βρεις στο Facebook. Το προβληματικό βέβαια σε όλη αυτή την περίπτωση ήταν ο τρόπος με τον οποίο η εταιρεία δεν έδειξε κανένα σεβασμό στην ιδιωτικότητα των χρηστών του.

Παρακολούθηση δεδομένων υγείας (Φεβρουάριος 2019)

Έρευνα της Wall Street Journal αποκάλυψε ότι το Facebook αποκτούσε ευαίσθητα δεδομένα υγείας ακόμη και αν ο χρήστης δεν είχε λογαριασμό στην πλατφόρμα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τουλάχιστον 11 δημοφιλείς εφαρμογές έστελναν προσωπικά δεδομένα υγείας των χρηστών, στο Facebook.

Η αποκάλυψη έθεσε για άλλη μια φορά το ζήτημα των ανησυχιών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο ο γίγαντας της κοινωνικής δικτύωσης συλλέγει έναν απίστευτο όγκο δεδομένων.

Πολιτική άσκηση πίεσης (Μάρτιος 2019)

Τον Μάρτιο του 2019, μια διαρροή εσωτερικών εγγράφων από την εταιρεία, αποκάλυψε ότι είχε στοχεύσει πολιτικούς σε όλο τον κόσμο – συμπεριλαμβανομένου του πρώην καγκελάριου του Ηνωμένου Βασιλείου, Τζορτζ Όσμπορν – υποσχόμενη επενδύσεις και κίνητρα. Παράλληλα, τους ωθούσε να ασκήσουν πιέσεις για λογαριασμό του Facebook, κατά της νομοθεσίας για την προστασία της ιδιωτικότητας των δεδομένων.

Οι χώρες-στόχοι της εταιρείας ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ινδία, το Βιετνάμ, η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Μαλαισία και τα 28 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα έγγραφα αποκάλυψαν ότι η εταιρεία απείλησε να μην πραγματοποιήσει επενδύσεις από τις χώρες αυτές εάν δεν υποστήριζαν ή δεν περνούσαν νόμους φιλικούς προς το Facebook.

Καταχρηστική χρήση (Απρίλιος 2019)

Γαλλικό δικαστήριο τον Απρίλιο του 2019 διέταξε το Facebook να καταβάλει 30.000 ευρώ για «καταχρηστικές» συμφωνίες όρων χρήσης που έπρεπε να αποδεχτούν οι χρήστες, προκειμένου να έχουν πρόσβαση στους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η απόφαση ήρθε καθώς η υπηρεσία προστασίας των καταναλωτών της Γαλλίας δήλωσε ότι η ίδια και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχαν εξασφαλίσει τη συμφωνία του Facebook να «τροποποιήσει σημαντικά τους όρους χρήσης του» μέχρι το τέλος Ιουνίου. Σύμφωνα με την απόφαση, το Facebook θα πρέπει να διευκρινίζει ότι κερδίζει χρήματα επιτρέποντας τη στοχευμένη διαφήμιση, με βάση το περιεχόμενο του προφίλ ενός χρήστη.

Παραβίαση της ασφάλειας του WhatsApp (Μάιος 2019)

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, οι χάκερ κατάφεραν να εγκαταστήσουν τεχνολογία παρακολούθησης στα τηλέφωνα των χρηστών του WhatsApp που απαντούσαν στις τηλεφωνικές τους κλήσεις μέσω της εφαρμογής.

Οι FT ανέφεραν ότι το κατασκοπευτικό λογισμικό σχεδιάστηκε από την ισραηλινή ομάδα NSO και η εφαρμογή WhatsApp ανέφερε σε δήλωσή της ότι η κυβερνοεπίθεση έφερε τα χαρακτηριστικά ενός ιδιωτικού οργανισμού που έχει συνηθίσει να συνεργάζεται με κυβερνητικές υπηρεσίες. Η ισραηλινή εταιρεία αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη.

Το WhatsApp, ένα από τα πιο δημοφιλή εργαλεία ανταλλαγής μηνυμάτων στον κόσμο, χρησιμοποιείται από 1,5 δισεκατομμύριο ανθρώπους μηνιαίως. Η εταιρεία δεν γνωστοποίησε πόσοι χρήστες επηρεάστηκαν.

Παραβίαση δεδομένων (Απρίλιος 2021)

Προσωπικά δεδομένα από εκατομμύρια λογαριασμούς του Facebook φέρεται να διέρρευσαν δωρεάν στο διαδίκτυο τον Απρίλιο. Τα δεδομένα αυτά περιλάμβαναν προσωπικές πληροφορίες για πάνω από 533 εκατομμύρια χρήστες του Facebook από 106 χώρες.

Η εποχή Meta στο Facebook

Στον απόηχο των νέων σκανδάλων το Facebook προχωρά σε μια αλλαγή η οποία είναι το μέλλων τόσο στην επικοινωνία όσο και στην τεχνολογία. Μετά από μήνες αρνητικής δημοσιότητας, ο ιδρυτής του Facebook ανακοίνωσε ότι αλλάζει το όνομα της μητρικής εταιρείας, επιλέγοντας μάλιστα μία ελληνική λέξη –και συγκεκριμένα τη λέξη Meta «μετά»- θέλοντας να περάσει το μήνυμα ότι το μέλλον φέρνει μεγάλες αλλαγές σε ό,τι αφορά τη νέα ψηφιακή πραγματικότητα.

Σύμφωνα με τα όσα είπε ο δημιουργός του Facebook, «είναι ο διάδοχος του κινητού Ίντερνετ» και θα δαπανηθούν τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος για το Facebook Reality Labs, το τμήμα του metaverse που έχει αναλάβει τη δημιουργία υλικού, λογισμικού και περιεχομένου επαυξημένης (AR) και εικονικής (VR) πραγματικότητας.

Στο πλαίσιο της αλλαγής επωνυμίας, το Facebook και οι εφαρμογές του, συμπεριλαμβανομένων των Instagram, Messenger και WhatsApp θα διατηρήσουν τα ονόματά τους. Θα διατηρηθούν επίσης σε ξεχωριστό τμήμα από το Facebook Reality Labs, όπου αποθηκεύονται τα προϊόντα εικονικής πραγματικότητας της εταιρείας.

Το τμήμα, το οποίο κατασκευάζει ήδη το headset Oculus Quest και τη σειρά συσκευών κλήσης Portal, βλέπει το metaverse ως την επόμενη μεγάλη καινοτομία του Facebook. Η εταιρεία δήλωσε ότι πρόκειται να αρχίσει να αναφέρει κέρδη ειδικά για το τμήμα Reality Labs, ενώ η κύρια δραστηριότητα διαφημίσεων του Facebook – που έφτασε στα 28 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το τελευταίο τρίμηνο – θα αναφέρεται αλλού. Με αυτόν τον τρόπο η εταιρεία τονίζει τη σημασία των Reality Labs και υπονοεί ότι θα πρέπει να κρίνεται ξεχωριστά από το Facebook.

Τι είναι το metaverse

Το metaverse αναμένεται να αποτελέσει τη νέα πραγματικότητα, η οποία θα συναποτελείται από τον κανονικό κόσμο, το πεδίο της εικονικής πραγματικότητας και αυτό της ενισχυμένης πραγματικότητας (augmented reality). Καθοριστικό ρόλο σε αυτό το νέο ψηφιακό περιβάλλον θα παίξουν τα ειδικά γυαλιά μέσω των οποίων θα μπαίνουμε σε αυτόν τον κόσμο, τα κοινωνικά δίκτυα, οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων αλλά και οι ψηφιακοί χάρτες, όπως είναι αυτοί της Google.

Πώς θα μπαίνει κάποιος στο metaverse;

Mε ειδικά γυαλιά εικονικής και αυξημένης πραγματικότητας, των οποίων η τιμή, ωστόσο, είναι ένα βασικό σημείο αναφοράς, δεδομένου ότι θα πρέπει να είναι προσιτή για να αποκτηθούν από τους χρήστες.

Σημαίνει ότι «μπαίνεις εικονικά στο περιβάλλον που βρίσκεται ο φίλος σου, η παρέα σου» χρησιμοποιώντας ειδικά γυαλιά και ακουστικά. Μεταφέρεσαι τεχνητά εκεί. Δεν έχεις αφή, γεύση, όσφρηση, αλλά «συμμετέχεις» -νομίζεις- με τη βοήθεια της τεχνολογίας με την ακοή και την όραση. Είναι σαν να τηλε-μεταφέρεσαι.

Εδώ είναι το κλειδί. Δεν τηλε-μεταφέρεσαι σωματικά, δεν συμμετέχεις σωματικά. Ένα avatar σου συμμετέχει.

Είναι ουσιαστικά ένα αληθοφανές περιβάλλον. Δεν είναι όμως η αλήθεια και η πραγματικότητα. Είναι ψευδο- συμμετοχή και ψευδο- τηλεμεταφορά.

Ποιές είναι οι κρίσιμες τεχνολογίες – «κλειδιά»

Τα κοινωνικά δίκτυα, οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων αλλά και οι ψηφιακοί χάρτες.

Ανησυχίες προκαλεί ο ερχομός του Metaverse

Στον απόηχο της ανακοίνωσης του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, σχετικά με τα μεγαλεπήβολα πλάνα του για το Metaverse, o επί δέκα χρόνια Διευθύνων Σύμβουλος της Google, πρόεδρος μέχρι το 2015 αλλά και πρόεδρος της Alphabet μέχρι και το 2020, εκφράζει στους New York Times, τις ανησυχίες του σχετικά με την ασφάλεια της τεχνολογίας της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Κατά την δική του κρίση, αυτό το νέο βήμα για την τεχνολογία δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητα το καλύτερο και για την ανθρώπινη κοινωνία. Όσοι μιλούν για το metaverse, στην ουσία αναφέρονται σε έναν κόσμο, που θα ικανοποιεί τον καθέναν όπως επιθυμεί. Εκεί ο καθένας θα παρουσιάζεται πιο πλούσιος, πιο όμορφος, πιο δυνατός και ούτω καθεξής. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, σε βάθος χρόνου οι άνθρωποι να επιλέγουν να περνάνε περισσότερο χρόνο στον εικονικό κόσμο παρά στον κανονικό. Ο κόσμος θα γίνει περισσότερο ψηφιακός από φυσικός και ακριβώς εκεί θα φανούν οι επιπτώσεις στην κοινωνία.

Χαρακτηριστικά ανέφερε, πως η τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης, την οποία θα χρησιμοποιεί η Metaverse για να τρέχει τους αλγόριθμους στις διάφορες πλατφόρμες της, είναι ένας γιγαντιαίος, ψεύτικος θεός που μπορεί να δημιουργήσει αρρωστημένες, παρασιτικές κοινωνικές σχέσεις.

Εφόσον θα βρίσκεται παντού, δημιουργεί εύλογα πλήθος ερωτημάτων όπως πώς μοιάζει ο καλύτερος φίλος όταν έχει δημιουργηθεί από Τεχνητή Νοημοσύνη, ειδικά στα μάτια ενός παιδιού; Πώς μοιάζει ένας πόλεμος σε αυτό τον τεχνητό κόσμο;  Είναι πιθανό η τεχνητή νοημοσύνη να βλέπει πράγματα τα οποία οι άνθρωποι απλά δεν μπορούν να κατανοήσουν;

Το πρώην στέλεχος της Google, δεν είναι ο μόνος που εκφράζει ανησυχίες. Ο  Έλον Μασκ, αφεντικό των Tesla και SpaceX, αναφέρει πως είναι αντίθετος και δεν εμπιστεύεται τη συγκεκριμένη τεχνολογία ούτε καν στα όρια των δικών του εταιρειών, ούτε σε επίπεδο ασφάλειας αλλά ούτε σε επίπεδο διαφάνειας.

Αρκετοί επίσης είναι και οι αναλυτές που κρούουν τον κώδωνα, υποστηρίζοντας ότι η επαυξημένη πραγματικότητα κρύβει περισσότερους κινδύνους κακοποίησης, σε σχέση με τα σημερινά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από ότι φαίνεται το θέμα αυτό μόλις ξεκίνησε, και πρόκειται μελλοντικά να απασχολήσει και να διχάσει αρκετά, μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις

Ειδήσεις σήμερα

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr