Μόνο αν έχετε μια άθραυστη καρδιά θα μείνετε ανέγγιχτοι από αυτό το εξαιρετικά γραμμένο μυθιστόρημα ενηλικίωσης που βασίζεται σε αληθινή ιστορία.

Η συγγραφέας Βιόλα Αρντόνε αναγραμματίζει το όνομά της σε Ολίβα Ντενάρο και γράφει την ιστορία της που βασίζεται στην πραγματική ιστορία της Φράνκα Βιόλα (Franca Viola), της Ιταλίδας, η οποία τη δεκαετία του 1960 αρνήθηκε τον “γάμο αποκατάστασης” (matrimonio riparatore) με τον βιαστή της, κατά το εθιμικό δίκαιο, σύμφωνα με το οποίο η γυναίκα έχανε την τιμή της αν αρνιόταν να παντρευτεί τον άντρα από τον οποίο είχε χάσει την παρθενιά της. Η Βιόλα θεωρείται η πρώτη Ιταλίδα που δημόσια αρνήθηκε δημοσίως αυτή τη μοίρα και η οικογένειά της άσκησε δίωξη εις βάρος του βιαστή της, ο οποίος την απήγαγε για περισσότερο από μία εβδομάδα και τη βίασε κατ’ επανάληψη. Η Βιόλα έγινε σύμβολο χειραφέτησης των γυναικών του νότου της Ιταλίας και όχι μόνο.

– Το μυθιστόρημά σας «Η ατίθαση καρδιά της Ολίβα Ντενάρο» (εκδ. Πατάκη) βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Ποιες είναι οι προκλήσεις της συγγραφής ενός μυθιστορήματος ενηλικίωσης σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο; Ποιο είναι το έναυσμα;

Έγραψα την Ολίβα Ντενάρο γιατί ήθελα να αναλογιστώ τη γυναικεία κατάσταση σήμερα,  όμως έπρεπε πρώτα από όλα να κάνω ένα βήμα πίσω. Θυμήθηκα ότι μέχρι πριν από 40 χρόνια στην Ιταλία υπήρχε ένας νόμος που λεγόταν «matrimonio riparatore» όπου επέτρεπε σε έναν άντρα που βίαζε μια γυναίκα να μην έχει ποινικές συνέπειες, αν μετά το βιασμό προσφερόταν να την παντρευτεί! Νόμιζα ότι οι αγώνες των γυναικών μας οδήγησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα να σημειώσουμε τεράστια πρόοδο σε πολλούς τομείς από την άποψη των δικαιωμάτων μας.  Δυστυχώς όμως  η νοοτροπία  παρέμεινε  ίδια, αμετάβλητη.

– Ποιες δυνάμεις  αφυπνίζει και ενεργοποιεί η ηρωίδα σας Oλίβια Νενάρο μέσα από την άρνησή της να ακολουθήσει το εθιμικό δίκαιο της δεκαετίας του 1960;

Η ιστορία είναι για την Ολίβα, ένα 15χρονο κορίτσι που ζει στη Σικελία στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Δεν είναι επαναστάτρια, δεν έχει πολιτική συνείδηση, δεν θέλει να ανατρέψει τους κανόνες που της έμαθε η μητέρα της. Αλλά όταν ένας άντρας την απαγάγει και τη βιάζει για να την παντρευτεί (παρά την άρνησή της), εκείνη αποφασίζει να πει όχι και να αναφέρει τη βία που υπέστη! Και το κάνει με απλό τρόπο, μόνο και μόνο για να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της. Πολλές επαναστάσεις άλλωστε ξεκίνησαν με ένα μικρό όχι, που στη συνέχεια έγινε  χιονοστιβάδα.

Αυτό είναι ένα βιβλίο για την επιθυμία, για το αίσθημα ενοχής που γεννά η επιθυμία, για το θέμα της συναίνεσης και για την ανακάλυψη της ομορφιάς του να είσαι γυναίκα από ένα κορίτσι που θα ήθελε να γεννηθεί άντρας, όπως ο αδερφός της, για να ζήσει μια πιο ελεύθερη ζωή.

Απόσπασμα από το βιβλίο

[Η κοπέλα είναι μια στάμνα, όποιος τη σπάει την παίρνει, έτσι λέει η μάνα μου. Θα ήμουν πραγματικά ευτυχισμένη αν γεννιόμουν αγόρι, όπως ο Κοζιμίνο, αλλά όταν μ’ έκαναν κανείς δε με ρώτησε. Ήμασταν μαζί στην κοιλιά της μάνας μας και ήμασταν ίδιοι, γεννηθήκαμε όμως κι αρχίσαμε να είμαστε διαφορετικοί: Εγώ με ροζ φανελάκι και αυτός με γαλάζιο, εγώ με πάνινη κούκλα και αυτός με ξύλινο σπαθί, εγώ με λουλουδάτο φορμάκι κι αυτός με ριγέ…]

-Θα καταφέρει να βρει την θέση της μέσα σε έναν κόσμο συντηρητικό και αμιγώς πατριαρχικό, έναν κόσμο βαθιάς υποκρισίας, όπου την τύχη των γυναικών την κρατούσαν στα χέρια τους οι άνδρες;

Δεν ήταν εύκολο να είσαι γυναίκα στη δεκαετία του ’60. Τα κορίτσια υποτάσσονταν  στην εξουσία των πατεράδων, των αδελφών τους και μετά του συζύγου τους, δεν είχαν ελευθερία, σπάνια μπορούσαν να σπουδάσουν και πολύ σπάνια να εργαστούν. Έπρεπε να φτάσουν στο γάμο παρθένες και μετά να αφιερωθούν στην οικογένειά τους.

Οι συμπεριφορές τους κρινόντουσαν  από την κοινωνία, ειδικά στη Νότια Ιταλία, η οποία ήταν πάντα πιο παραδοσιακή. Η κοινή ηθική ήθελε τη γυναίκα να είναι μητέρα και σύζυγος και έπρεπε να αντέχει τις προδοσίες του συζύγου της σιωπηλά.

Ο νόμος τιμωρούσε μόνο τη γυναικεία μοιχεία και προέβλεπε πολύ χαμηλή ποινή για έναν άνδρα που θα σκότωνε τη γυναίκα του για αντίστοιχη προδοσία.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει: δεν υπάρχουν πλέον νόμοι που εισάγουν διακρίσεις και οι γυναίκες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε εργασία. Δυστυχώς, όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά προβλήματα: βία κατά των γυναικών, γυναικοκτονίες (τρεις γυναίκες σκοτώνονται κάθε μήνα από τους συντρόφους τους ή πρώην συντρόφους τους), άνιση αμοιβή και κυρίως το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα στην Ιταλία οι γυναίκες πρέπει να διαλέξουν μεταξύ μητρότητας και εργασίας. σαν να ήταν δύο ξεχωριστές και εναλλακτικές καριέρες. Η συμφιλίωση των δύο αυτών καταστάσεων εξακολουθεί να είναι πολύ δύσκολη για πολλές γυναίκες.

-Εδώ μου κάνει εντύπωση ότι δίπλα της στο πρόβλημά της στέκεται ο πατέρας της! Εν μέσω λέξεων, σκέψεων πού θέλετε να οδηγήσετε τον αναγνώστη;

Ο πατέρας της Ολίβα υποστηρίζει την απόφαση της κόρης του και τη συνοδεύει για να καταγγείλει τον βιαστή της. Είναι ένας άντρας ικανός να ακούσει και να στηρίξει την κόρη του, ακόμα κι όταν φοβάται ότι μπορεί να κάνει  λάθος. Πιστεύω ότι είναι ένα θετικό παράδειγμα μη τοξικού αρσενικού.

-Θα μπορέσει να αποδείξει ότι ένοχος είναι αυτός που προκαλεί το κακό και όχι αυτός που το υφίσταται;

Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι ένα στερεότυπο που γίνεται θηλιά στο λαιμό μας.

Δυστυχώς η Oliva δεν μπορεί να αποδείξει κατά τη διάρκεια της δίκης ότι δεν είναι ένοχος. Η δικαιοσύνη εκείνη την εποχή λειτουργούσε έτσι: ήταν δύσκολο για μια γυναίκα να αποδείξει ότι είχε υποστεί βία. Και δυστυχώς αυτό συμβαίνει συχνά, συμφωνώ. Στις μέρες μας οι γυναίκες πρέπει να αποδείξουν την «αθωότητά» τους κατά τη διάρκεια της δίκης, και εξακολουθούν να υποβάλλονται σε ενοχλητικές και ταπεινωτικές ερωτήσεις.

-Πότε πιστεύετε  θα γίνει κάποιο θαύμα να δούμε κατάματα ότι η γυναίκα εχει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματός της και μερίδιο στην προσωπική ελευθερία, αρνούμενη τη βία,  τους κοινωνικούς διαχωρισμούς, το θηρίο πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών;

Είμαι πεπεισμένη ότι θα τα καταφέρουμε, δεν θα είναι εύκολο ούτε και γρήγορο, αλλά θα τα καταφέρουμε. Αφ ‘ετέρου, ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών είναι πολύ πρόσφατος σε σύγκριση των καταχρήσεων που υπέστησαν αιώνες τώρα!

Πιστεύω ότι είναι πάνω από όλα μια πολιτιστική μάχη:

Η κατάρριψη των στερεοτύπων των φύλων είναι ίσως ακόμη πιο δύσκολη από την αλλαγή των νόμων.

-Τελικά κυρία Αρντονέ η γυναίκα  δεν είναι εύθραυστη; ή εύθραυστος είναι όποιος εκτίθεται στην αδικία;

Είμαστε όλοι εύθραυστοι, ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Αλλά από κοινωνική άποψη, οι εύθραυστοι είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν δικαιώματα. Υπάρχει μια προσωπική ευθραυστότητα και μια πολιτική ευθραυστότητα.

Μπορούμε να παλέψουμε εναντίον αυτού, όλοι μαζί: άνδρες και γυναίκες.