Τα «Plásmata» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση συστήνουν διεθνώς τα Ιωάννινα. Αφήνεις τις σκέψεις να ξετυλίγονται, είτε είσαι κάτοικος της πρωτεύουσας της Ηπείρου είτε όχι. Είτε έχεις καταγωγή από την Ηπειρο είτε είσαι παλιός γνώριμος ή νέος επισκέπτης της. Εμφανίζονται πρόσωπα, αναδύονται ιστορίες και θρύλοι και συνωστίζονται στο γρανάζι της μνήμης, αλλά και στο σήμερα και το μέλλον.
Από το Πεδίον του Αρεως της Αθήνας στην ιστορική πόλη των γραμμάτων, των ευεργετών και των τεχνών -«η πρώτη στ’ άρματα, στα γρόσια και τα γράμματα»-, η οποία προσέφερε θρυλικούς αγωνιστές, μεγάλους δασκάλους του Γένους, πολιτικούς και εθνικούς ευεργέτες που έχτισαν τη νέα Ελλάδα.
Τα Ιωάννινα, μορφωτικό κέντρο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, διπλωματικός και εμπορικός κόμβος, έπαιξαν, αναμφισβήτητα, τεράστιο ρόλο στην επώαση των συνθηκών για τη συνύπαρξη διαφορετικών θρησκευτικών, πολιτικών και γλωσσικών κοινοτήτων.
«Αρα, λοιπόν, όταν σε μια πόλη μπορείς και έχεις μιναρέδες και εκκλησίες, συναγωγές, απευθείας αυτό είναι η απόδειξη που θα τη χαρακτηρίζει για πάντα», αφηγείται στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, με καταγωγή από τα Ιωάννινα, κατά τη συζήτησή μας με αφορμή τα «Plásmata ΙΙ: Ioannina». Οι συνειρμοί μέσα από την αφήγησή της εντείνονται από τις στάσεις της διαδρομής, νοητής και πραγματικής, προσωπικής, αλλά εν τέλει και συλλογικής!
Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση αποβιβάζει τα «Plásmata», τα οποία για τρεις εβδομάδες θα κατοικήσουν στην πόλη των Ιωαννίνων! Από τις 16 Ιουνίου έως 9 Ιουλίου ψηφιακά έργα εμπνευσμένα από την πόλη, συναυλίες, εργαστήρια, συζητήσεις, περιηγήσεις, για θεατές κάθε ηλικίας, με ελεύθερη είσοδο, προσκαλούν κοινό, κατοίκους και επισκέπτες από όλο τον κόσμο να ανακαλύψουν 29 διαφορετικούς σταθμούς στην πόλη των Ιωαννίνων, μια παραλίμνια διαδρομή γεμάτη ιστορίες, data και… Ιωάννινα.
Τον τελευταίο 1,5 χρόνο η πολυσχιδής ομάδα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση «ανεβοκατεβαίνει» Ιωάννινα-Αθήνα και συνεργάζεται πάνω στο ηπειρώτικο παλίμψηστο με ντόπιους Γιαννιώτες. «Κάναμε μια μεγάλη προσπάθεια, με πολύ καλό αποτέλεσμα, ώστε να λειτουργήσουμε στα Ιωάννινα, σε επίπεδο διεθνούς πρότζεκτ», αναφέρει η κ. Παναγιωτάκου.
Οταν τη ρωτώ αν τα Ιωάννινα που βλέπει τώρα είναι τα ίδια με εκείνα που είχε γνωρίσει παλαιότερα, η ίδια μάς απαντάει με ευθύτητα: «Οχι. Είναι μια πόλη που μετράει το μέγεθός της εις βάθος. Με τα “Plásmata”, λοιπόν, για πρώτη φορά μπορώ να πω ότι συνδέω τα κομμάτια μου, τα κομμάτια της ζωής μου μεταξύ τους. Γιατί έφυγα από τα Ιωάννινα στα 18, πήγα στην Αθήνα να σπουδάσω και από εκεί στο Λονδίνο. Οπου πήγαινα ήταν άλλο κεφάλαιο. Οπως κι όταν άρχισα να εργάζομαι για το Ιδρυμα το 2009», ομολογεί στην τηλεφωνική μας επικοινωνία η διευθύντρια Αφροδίτη Παναγιωτάκου καθισμένη στο αγαπημένο της παγκάκι στον Μώλο αφήνοντας τη ματιά της στην υδατογραφία της λίμνης Παμβώτιδας. Οι κωπηλάτες κάνουν προπόνηση σπάζοντας την ακινησία των υδάτων της λίμνης. Την εικόνα που περιγράφει την έχουμε από τότε που ήμασταν πολύ μικρές και οι δύο.
Τι σας προσκάλεσε αλλά και τι σας προκάλεσε στην πόλη των Ιωαννίνων;
Για κάποια πράγματα στη ζωή, έτσι και αυτή η στιγμή, είσαι σχεδόν έτοιμος από καιρό… Οπότε, κάποια στιγμή νιώθεις ότι δεν χρειάζεται καν να είσαι θαρραλέος για να το κάνεις. Γιατί χτίζεται. Χτίζεται με την ηλικία, με την ανάγκη συμφιλίωσης αν θέλετε. Προσωπικά, τα Ιωάννινα δεν σταμάτησα ούτε μία στιγμή να τα αγαπάω. Αλλά μεγαλώνοντας το μόνο που ήθελα να κάνω σε σχέση με τα Ιωάννινα ήταν να φύγω… Οχι γιατί δεν αγαπούσα την πόλη, αλλά γιατί, απλούστατα, έτσι θέλει να κάνει κάποιος όταν είναι 18 χρόνων ή 15 ή 16… Αρχίζει να ετοιμάζεται για να ακολουθήσει έναν δρόμο. Νομίζω ότι τώρα ήταν η στιγμή να πω κι εγώ ένα «ευχαριστώ» στην πόλη αυτή. Επειδή είναι μια πόλη που ταιριάζει με τη Στέγη. Είναι μια πόλη που έχει «Πλάσματα» παράξενα, μεταφυσικά, λίγο σκοτεινά, ιδιόρρυθμα, πού και πού εκκεντρικά, με μια «περίεργη» σχέση με το τι σημαίνει τόπος. Τα Ιωάννινα είναι η σωστή πόλη για τα «Plásmata». Είναι η πόλη που, ενώ είναι περίκλειστη, έχει υπάρξει δυναμικά εξωστρεφής. Οπότε, για να γίνει αυτή η πόλη πρώτη στ’ άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα, προστέθηκε η απροθυμία της γης να είναι εύφορη και αυτή η άγρια ομορφιά που είναι αμείλικτη. Αρα, λοιπόν, είναι μια πόλη -σαν πρόσκληση και πρόκληση- που, ενώ δείχνει κλειστή, έχει ανθρώπους που ήταν πάντα έτοιμοι να τολμήσουν.
Πόσο δύσκολο είναι μια πόλη της περιφέρειας να υποδεχθεί ένα καινοτόμο πρότζεκτ που συνενώνει τον πολιτισμό ως τρόπο που κοιτάζουμε τη ζωή, την αξία της τέχνης στον δημόσιο χώρο και την τεχνολογία; Αλήθεια, ήταν/είναι έτοιμα τα Ιωάννινα και οι άνθρωποί τους να υποδεχτούν τα «Plásmata»;
Αν δεν ήταν έτοιμα τα Ιωάννινα, ποια πόλη είναι; Κατ’ αρχάς, θεωρώ ότι κάθε πόλη είναι έτοιμη για τα «Plásmata». Αλλά στα Ιωάννινα τα «Plásmata» ταιριάζουν πολύ. Γιατί τα «Plásmata» είναι λίγο σαν τα Ιωάννινα. Μέσα από το προσωπικό βίωμα μπορεί κάποιος να αποκτήσει και το συλλογικό. Το απομονωμένο των Ιωαννίνων έσωσε από πολλά την πόλη. Την έσωσε σε σχέση με το τι θα μπορούσε να έχει εισρεύσει αφιλτράριστα. Ενώ με αυτήν την απομόνωση, υπήρξε η δυνατότητα του να χτίσει σιγά σιγά, πολύ σιγά, μια δική της φυσιογνωμία. Μια φυσιογνωμία, εν τω μεταξύ, που εξελίσσεται συνέχεια.
Στη Στέγη θέλουμε να λειτουργούμε λιγάκι σαν «κόλλα» ανάμεσα σε ανθρώπους. Και ως προς το καλλιτεχνικό κομμάτι το πετύχαμε, συνδέσαμε ανθρώπους που ζουν στον ίδιο τόπο μεταξύ τους. Δεν πήγαμε κάπου όπου δεν καταλαβαίνουμε πού βρισκόμαστε. Είναι θέμα θέσης της Στέγης να μην πηγαίνουμε κάπου απλώς και μόνο να εμφανιζόμαστε από ψηλά, να προσγειωνόμαστε και να φεύγουμε αφήνοντας μια τρύπα μεγαλύτερη από αυτήν που υπήρχε πριν. Θέλουμε να νιώθουμε τι συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια. Αντιλαμβανόμαστε την πόλη, τις δυναμικές της, τις επιθυμίες της, τις ανάγκες της. Ομολογώ ότι τώρα ανακαλύπτω φανταστικές ιστορίες, οι οποίες στα χέρια και στο μυαλό των καλλιτεχνών γίνονται μαγικές. Είναι η πρώτη φορά που νιώθω έτσι τα Ιωάννινα. Και αυτό δεν είναι μόνο συμφιλίωση, είναι και η σύνθεση των κρίκων της ζωής μεταξύ τους, που για εμένα είναι πολύ φορτισμένη συγκινησιακά. Αισθάνομαι για πάντα ευγνώμων προς αυτήν τη δουλειά που κάνω και προς το Ιδρυμα Ωνάση, που μπορώ να κάνω ένα τόσο μεγάλο δώρο στα τραύματα και στα θαύματα της ζωής μου.
«Κάνουμε κάτι για να δουν οι κάτοικοι αλλιώς την πόλη τους»
Εχοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση των «Πλασμάτων», τι θα συναντήσουμε στα Ιωάννινα;
Σε όλο αυτό το πρότζεκτ τόνιζα προς τους καλλιτέχνες ότι θέλω να επιμείνετε στην πόλη. Αυτό που με ενδιέφερε ήταν να αντιληφθούν και οι καλλιτέχνες και όλοι όσοι εργαζόμαστε για τα «Πλάσματα» ότι μιλάμε για αυτήν την πόλη, που έχει αυτήν την ιδιαιτερότητα της αστικής κουλτούρας, με την έννοια του ανοιχτού νου, με την έννοια του πολίτη που τον ενδιαφέρει ο δημόσιος χώρος. Ο πολίτης των Ιωαννίνων που σέβεται την ιστορία του, που ονειρεύεται ένα μέλλον, που λειτουργεί στο παρόν. Επομένως, ήθελα πολύ να τονίσουμε την πόλη των Ιωαννίνων, ως προς τα χαρακτηριστικά που φέρει ως πόλη. Και προσπαθήσαμε με την ομάδα που δουλεύουμε μαζί, τον Πρόδρομο Τσιαβό (επιμελητική διεύθυνση), τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη ως επιμελητικό σύμβουλο και τη Δάφνη Δραγώνα ως συνεργάτιδα επιμελήτρια, να δώσουμε και να δείξουμε και δεδομένα.
Παράλληλα η δική μου επιθυμία ήταν, όταν έρθω στην πόλη αυτή, στην πόλη μου, να κάνουμε κάτι που πραγματικά θα κινήσει κάτι στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της. Οχι κάτι μικρό, κάτι που θα αλλάξει τη διάθεση των κατοίκων. Θα τους κάνει να δουν αλλιώς τη βόλτα τους. Και πάνω από όλα, να δουν αλλιώς την πόλη τους. Και ας είναι η πόλη μου, αλλά δεν ζω εδώ. Αρα, θέλαμε με έναν τρόπο πολύ προσεκτικό -καθώς τα Ιωάννινα είναι η πόλη οικοδέσποινα- να κάνουμε τους ίδιους τους κατοίκους να διαπιστώσουν μικρές κόγχες ομορφιάς, που μπορεί να μη διαπιστώνεις ακριβώς επειδή προσπερνάς κάθε μέρα. Στα έργα των «Πλασμάτων», πέρα από τα έργα αυτά καθαυτά, θεωρούμε έργα τέχνης τα σημεία των τειχών του κάστρου, για παράδειγμα, που έχουμε φωτίσει διαφορετικά, για να ανακαλύψεις και σημεία που ήταν αόρατα στο πέρασμά σου… Θέλαμε να δείξουμε, επίσης, στους
Ειδήσεις σήμερα
Greek Mafia-Κορυδαλλός: Οι δολοφόνοι αποφασισμένοι να σκοτώσουν τον «Ράμπο»
Ροή Ειδήσεων 
