Μέσα από τις λέξεις του συγγραφέα, ο Ιστράτι ζωντανεύει και μας αποκαλύπτει την ένταση της εποχής του, τις βαθιές ανθρώπινες σχέσεις και την αδιάκοπη αναζήτηση της ελευθερίας. Η γραφή του Ακρίβου είναι γεμάτη ένταση και ποίηση, αναδεικνύοντας τη διαρκή πάλη του ανθρώπου με την ιστορία του και την ίδια του την ψυχή.

Ο τίτλος «Ονομα Πατρός: Δούναβης» είναι εξαιρετικά φορτισμένος και γεμάτος συμβολισμούς. Ποιο είναι το νόημα πίσω από την επιλογή αυτού του τίτλου και πώς συνδέεται με την ιστορία του Παναΐτ Ιστράτι και την προσωπική του πορεία;

Ο Ιστράτι, μια και δεν γνώρισε ποτέ τον βιολογικό του πατέρα, τον Κεφαλονίτη Γεώργιο Βαλσαμή, ο οποίος εξαφανίστηκε μυστηριωδώς από τη Βραΐλα όταν ο Παναΐτ ήταν εννιά μηνών, υιοθέτησε το επίθετο της μητέρας του, που παραπέμπει ευθέως στον Δούναβη, καθώς “Ιστρος” ήταν η ονομασία στην αρχαιότητα για το κάτω τμήμα αυτού του μεγαλεπήβολου ποταμού. Να σημειωθεί επίσης ότι ο Δούναβης ως φυσικό στοιχείο υπήρξε πηγή έμπνευσης για το έργο του Ιστράτι, αλλά και ο γήινος ομφάλιος λώρος που συνέδεε τη γενέτειρά του Βραΐλα με τη Δύση – τον διακαή πόθο και το όνειρο ζωής για τον Παναΐτ Ιστράτι.

Η ζωή του Παναΐτ Ιστράτι μοιάζει με ένα μυθιστόρημα που γράφεται από την ίδια τη μοίρα. Πώς η δύναμη της αφήγησης του Ιστράτι επηρέασε την επιλογή σας να τον αποτυπώσετε μέσα από το λογοτεχνικό σας βλέμμα, αντί για μια παραδοσιακή βιογραφία;

Πρόθεση και σκοπός μου ήταν όχι η συγγραφή μιας κλασικής βιογραφίας, αλλά, προσθέτοντας μυθοπλαστικά στοιχεία, να δημιουργήσω ένα είδος μυθιστορηματικής βιογραφίας. Δηλαδή, ένα υβριδικό μυθιστόρημα στο οποίο τα όποια κενά ή οι γκρίζες ζώνες της ζωής του Ιστράτι να αναπλάθονται και να κατατίθενται με τον τρόπο της μυθοπλασίας. Στην εποχή μας δεν έχουμε ανάγκη από «αγιογραφίες», το μυθιστόρημα σήμερα οφείλει να τοποθετείται κριτικά απέναντι σε πρόσωπα και γεγονότα, τολμώντας να πει την αλήθεια και μόνο την αλήθεια.

Στο βιβλίο σας, ο Ιστράτι συχνά βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη «συναισθηματική πειθαρχία» των Ευρωπαίων, προτιμώντας μια θερμή και αυθόρμητη σχέση με τον κόσμο. Πώς ο χαρακτήρας του αντικατοπτρίζει το χάσμα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, και πώς αυτή η αντίθεση επηρεάζει την προσωπική του πορεία;

Σε μια συνάντηση που θα έχει με τον Μαξίμ Γκόρκι και από την οποία συνάντηση φεύγει απογοητευμένος, καθώς περίμενε τον μεγάλο Ρώσο συγγραφέα πιο εκδηλωτικό και άμεσο, γυρίζει και λέει στον φίλο του Νίκο Καζαντζάκη: «Εγώ δεν είμαι κρύος σαν τους Εγγλέζους, εμένα στις φλέβες μου κυλάει αίμα κεφαλονίτικο. Μου αρέσει να φωνάζω, να γελάω, να δίνομαι!». Νομίζω πως αυτό δείχνει την ποιότητα του ανθρώπου και το ήθος του, άσχετα αν αργότερα αυτή τη στάση του θα την πληρώσει πολύ ακριβά.

Ο Παναΐτ Ιστράτι υπήρξε απόλυτα αφιερωμένος στους αδύναμους, με έναν ανυπότακτο και ρομαντικό τρόπο. Τι σημαίνει για εσάς να αφηγείστε την ιστορία ενός ανθρώπου που έζησε μέσα από τα πάθη του και όχι μέσα από τη λογική της εποχής του;

Τα μεγαλύτερα κατορθώματα στην ιστορία του ανθρώπινου γένους προέρχονται από ανθρώπους που υπέταξαν τη λογική στο αίσθημα του αυθορμητισμού και της παρόρμησης. Αν αναλογιστούμε απαριθμώντας ανθρώπους της Ιστορίας, είτε εγχώριους είτε σε παγκόσμιο επίπεδο, θα διαπιστώσουμε πως όλοι αυτοί οι ήρωες, που σήμερα τους δοξάζουμε και θέλουμε να τους έχουμε ως παράδειγμα, δεν δείλιασαν στιγμή μπροστά στο μεγαλύτερο, στο δυνατότερο, στο ακατόρθωτο. Ο Ιστράτι θα μπορούσε να βολευτεί και να επαναπαυτεί στη συγγραφική του επιτυχία στη Γαλλία ή στις τιμές από τη σοβιετική κυβέρνηση όταν προσκλήθηκε στη Μόσχα για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ωστόσο, και στη μία και στην άλλη περίπτωση δεν άφησε τον έπαινο και την κολακεία να του θολώσουν το βλέμμα. Εκανε ευαγγέλιο τη φιλία, πάλεψε για την ελευθερία, σταυρώθηκε από εχθρούς και «φίλους». Ενας συγγραφέας φτιαγμένος με στόφα ανατολίτη παραμυθά και πλασμένος από την έννοια του δικαίου.

Ο Ιστράτι αναζητούσε πάντα την αλήθεια των ανθρώπων και την ελευθερία τους, συχνά πληρώνοντας ακριβά αυτό το πάθος του. Στη μυθιστορηματική σας προσέγγιση, πώς καταφέρατε να αποδώσετε την ένταση ανάμεσα στη φιλοδοξία για έναν καλύτερο κόσμο και τις προσωπικές του αντιφάσεις;

Ηταν αντιφατικός στον βαθμό που λίγο πολύ κάθε ανθρώπινη ύπαρξη διακατέχεται και από θετικά και από αρνητικά στοιχεία – άγιοι υπάρχουν μονάχα στα βιβλία. Η έννοια του Ελεύθερου Ανθρώπου ήταν για τον Ιστράτι το προσωπικό του ευαγγέλιο: στα πενήντα ένα χρόνια του βίου του δεν δείλιασε και δεν φοβήθηκε κανέναν προκειμένου να υπερασπιστεί, είτε με τη γραφή του είτε με κοινωνικούς αγώνες, τον φτωχό, τον αδικημένο και τον καταπιεσμένο άνθρωπο. Διαβάζοντας τα βιβλία του, το διαπιστώνουμε με τρόπο γλαφυρό και ανάγλυφο.