Μετά τη νεκρώσιμο ακολουθία, θα πραγματοποιηθεί η ταφή του μουσικοσυνθέτη στο Νεκροταφείο Παπάγου, περιοχή στην οποία ζούσε επί δεκαετίες ο εκλιπών.
Γιάννης Μαρκόπουλος: Οι μελωδίες του έντυσαν λόγια και χρόνια της Ελλάδας
Ο συνθέτης των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», της «Ιθαγένειας», του «Χρονικού» και της «Λειτουργίας του Ορφέα», ο ένας και μοναδικός Γιάννης Μαρκόπουλος δεν είναι πια κοντά μας. Ο κορυφαίος μουσικοσυνθέτης, της γενιάς των μεγάλων, που άφησε πίσω του σημαντική κληρονομιά με τραγούδια διαχρονικά αλλά και έργα μεγάλης πνοής, και δημιούργησε το δικό του μουσικό ιδίωμα προτάσσοντας την «επιστροφή στις ρίζες» και συνδέοντας περίτεχνα τις κρητικές του καταβολές με τα λόγια και τα σύγχρονα μουσικά στοιχεία, έφυγε το Σάββατο το απόγευμα από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών, νικημένος από την επάρατη νόσο, την οποία πάλεψε δυναμικά τον τελευταίο χρόνο. Στο πλευρό του στάθηκαν η σύζυγός του, ερμηνεύτρια πολλών τραγουδιών του, Βασιλική Λαβίνα, καθώς και η μονάκριβη κόρη τους, Ελένη, η πολυαγαπημένη του Λένγκα.
Την απώλειά του γνωστοποίησε η ίδια η οικογένειά του με μια λιτή ανακοίνωσή της, που ωστόσο αποδίδει το βάρος, την αξία και το εύρος της μουσικής του παρακαταθήκης, καθώς τον ονομάζει «εθνικό» συνθέτη, επισημαίνοντας ότι «η μουσική ψυχή της Ελλάδας σίγησε».
«Με θλίψη ανακοινώνουμε ότι σήμερα το απόγευμα απεβίωσε, μετά από σκληρή μάχη με τον καρκίνο, ο μεγάλος εθνικός μας συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος. Η μουσική ψυχή της Ελλάδας σίγησε. Ομως, θα μένει ζωντανή στη μνήμη μας μέσα από τα τραγούδια του που τραγουδήθηκαν και θα τραγουδιούνται από γενιές και γενιές Ελλήνων και Ελληνίδων», καταλήγει η ανακοίνωση της οικογένειας.
Θα μείνει για πάντα στη μνήμη μας μέσα από τα τραγούδια του και τον μοναδικό ιδιαίτερο ήχο του, όπου τα παραδοσιακά όργανα, η λύρα, το κανονάκι, το σαντούρι συνηχούν με το βιολί και τα άλλα έγχορδα της κλασικής ορχήστρας, όπου τα κρουστά κρατούν έντονο το ρυθμό της συχνά ρωμαλέας και επικής μουσικής του. Στα τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου ζει και αναπνέει η μεγάλη, υψηλή Ελλάδα αυτή που όλοι θα θέλαμε να έχουμε.
Ανάμεσά τους το περίφημο διονυσιακό «Ζαβαρακατρανέμια», την εποχή της δικτατορίας, το 1968, του οποίου έγραψε όχι μόνο τη μουσική αλλά και τους στίχους, επινοώντας ο ίδιος αυτή την ιδιαίτερη φράση που περνούσε μηνύματα -όπως είχε δηλώσει σημαίνει «Λάβαρα μαύρα ανέμισαν»- και το οποίο είχε ερμηνεύσει ο ίδιος ο συνθέτης στο δίσκο «Επιχείρηση Απόλλων», αλλά έμεινε με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη. Αλλα μεγάλα τραγούδια του ήταν και τα περίφημα «Παραπονεμένα λόγια», το «Μιλώ για τα παιδιά μου», τα «Χίλια μύρια κύματα», «Τα λόγια και τα χρόνια», το «Κάτω στης Μαργαρίτας το αλωνάκι», «Ο τόπος μας είναι κλειστός», το «Λένγκω» που είχε γράψει για την Ελλάδα, υπογράφοντας τόσο τη μουσική όσο και το στίχο του και είχε ερμηνεύσει μοναδικά η Χάρις Αλεξίου κ.ά.
Μελοποιήσεις
Είχε μελοποιήσει κορυφαίους ποιητές, γράφοντας διαχρονικά μεγάλα έργα, όπως οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» σε ποίηση Διονύσιου Σολωμού, το «Χρονικό» και η «Ιθαγένεια» σε στίχους Κ.Χ. Μύρη, η «Θητεία» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, οι «Μετανάστες», σε ποίηση Γιώργου Σκούρτη, «Ο Στράτης ο θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους» σε στίχους Γιώργου Σεφέρη κ.ά. Είχε συνεργαστεί με κορυφαίες φωνές όπως οι: Νίκος Ξυλούρης, Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίου, Βίκυ Μοσχολιού, αλλά και με δημοφιλείς τραγουδιστές της νεότερης γενιάς, όπως η Ελεονώρα Ζουγανέλη και ο Γιάννης Χαρούλης, που είχαν ερμηνεύσει μοναδικά τα τραγούδια του στη συναυλία που είχε δώσει ο συνθέτης τον Ιούνιο του 2019 στο Ηρώδειο, μια αληθινή γιορτή για τα ογδόντα του χρόνια.
Πέρα από τα τραγούδια ο Γιάννης Μαρκόπουλος συνέθεσε και έργα μεγάλης πνοής και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Το ορατόριό του «Η λειτουργία του Ορφέα», που άρχισε να συνθέτει το 1991, αγαπημένο έργο του συνθέτη, είχε κάνει τον γύρο της Ευρώπης και είχε πάρει εξαιρετικές κριτικές. Πολύ γνωστό του έργο είναι και η μουσική για την τηλεοπτική σειρά του ΒΒC «Who Pays the Ferryman», που έγραψε το 1976, το μουσικό θέμα της οποίας έφθασε στην κορυφή των αγγλικών charts και ο συνθέτης έγινε διεθνώς γνωστός.
Ολα τα έργα του έχουν φιλοσοφικό υπόβαθρο, είναι υψηλής αισθητικής ωριμότητας και εκφράζουν τη βαθύτερη ανησυχία του για την πορεία και το μέλλον του ανθρώπου, ενώ ενώνουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
«Το αρχαίο άρωμα της Ελλάδας δεν χάθηκε»
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος γεννήθηκε το 1939 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Καταγόταν από την Ιεράπετρα όπου βρίσκεται το πατρικό του σπίτι. Στο τοπικό Ωδείο πήρε τα πρώτα μουσικά μαθήματα στη θεωρία και στο βιολί. Του άρεσαν οι ήχοι από τον κυματισμό της θάλασσας και αγαπούσε με πάθος τη μουσική. Στην μπάντα του δήμου έπαιζε κλαρίνο. Σε ηλικία 12 χρόνων συνέθεσε μελωδίες που αργότερα έγιναν τραγούδια με πανελλήνια απήχηση: «Γκρεμισμένα σπίτια», «Πέρα από τη θάλασσα», «Μαλαματένια λόγια». Ως έφηβος διαποτίστηκε από την πολιτισμική κληρονομιά της Ελλάδας, αρχαίας και σύγχρονης.
Σε ηλικία 24 χρονών βραβεύθηκε (από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης) για τη μουσική του στην ταινία «Μικρές Αφροδίτες» του Νίκου Κούνδουρου. Τον ίδιο χρόνο ανέβηκαν τα μουσικά του έργα «Θησέας» (χορόδραμα) και «Χιροσίμα» (σουίτα μπαλέτου) από νέα χορευτικά σύνολα.
Το 1967 με τη δικτατορία, ο Γιάννης Μαρκόπουλος αναχώρησε για το Λονδίνο. Εμπλούτισε τις μουσικές του γνώσεις με την Αγγλίδα συνθέτρια Elisabeth Lutyens, ενώ η φιλία του με τον συνθέτη Γιάννη Χρήστου και η γνωριμία του με τον Ιάννη Ξενάκη θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εμβάθυνσή του στις πλέον πρωτοποριακές μουσικές μορφές. Στο Λονδίνο έγραψε την κοσμική καντάτα «Ήλιος», σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, τη μουσική για τη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη (για το Θέατρο Τέχνης), ολοκλήρωσε το «Χρονικό» και τη μουσική τελετή «Ιδού ο Νυμφίος», έργο ανέκδοτο με εξαίρεση το περίφημο «Ζαβαρακατρανέμια». Ο κριτικός της «Daily Telegraph» D.A.W.M. υποδέχεται τον συνθέτη, σημειώνοντας ότι «το αρχαίο άρωμα της Ελλάδος δεν χάθηκε».
Το 1969 επέστρεψε στην Αθήνα για να συμβάλει με τα έργα του στην πορεία για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Ξεκίνησε μουσικές παραστάσεις, συνεργαζόμενος με ποιητές και σκηνοθέτες, παρουσιάζοντας τα έργα του στο Στούντιο Λήδρα με νέους τραγουδιστές και μουσικούς, στους οποίους δίδαξε τον τρόπο της ερμηνείας της μουσικής και των τραγουδιών του στην αισθητική κατεύθυνση που επιζητούσε.
Μουσικά έργα και κύκλοι τραγουδιών αυτής της περιόδου είναι: «Ήλιος ο πρώτος», «Χρονικό», «Ιθαγένεια», «Θητεία», «Ο Στράτης ο θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους», «Ανεξάρτητα», «Μετανάστες», «Θεσσαλικός κύκλος». Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ριζίτικα σε διασκευή, ενορχήστρωση και αισθητική αναμόρφωση από τον Γιάννη Μαρκόπουλο, έργο με παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, συν δύο νέες οργανικές συνθέσεις του (βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας Σαρλ Κρος). Για το λιμπρέτο ο συνθέτης επέλεξε εννέα τραγούδια, έτσι ώστε να αποτελέσουν ενιαία μορφή διήγησης. Ιδιαίτερα το «Πότε θα κάνει ξαστεριά», βάσει του σχεδίου του, ένωσε τις φωνές διαμαρτυρίας των φοιτητών.
Το 1977 συνέθεσε την κοσμική λειτουργία «Oι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» με βάση το ποίημα του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού, που παρουσιάζεται την ίδια χρονιά ενώπιον 22.000 νέων σε στάδιο της Αθήνας υπό τη διεύθυνση του συνθέτη.
Το 1980 ξεκίνησε την προετοιμασία για το άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου στη μουσική του. Στον κορμό των νέων συνθέσεών του εμφανίζονται μελωδικά ξεσπάσματα στηριγμένα στην εκτεταμένη πολυτονικότητα της αρμονικής του δομής, που ενισχύονται από το πάθος μιας ανεξάντλητης ζωτικότητας.
ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ
«Ανατρεπτικός και πρωτοπόρος»
Θλίψη σκόρπισε το άκουσμα του θανάτου του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου τόσο στον μουσικό χώρο όσο και ευρύτερα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρει σε ανάρτησή του: «Τα λόγια δεν μπορούν παρά να είναι “παραπονεμένα” για την απώλεια του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου. Επί δεκαετίες, ο Γιάννης Μαρκόπουλος συνόδευσε τη νεοελληνική ζωή με τις μελωδίες του. Eνώνοντας τους συμφωνικούς με τους παραδοσιακούς ήχους, σε ένα κίνημα που ο ίδιος όρισε ως επιστροφή στις ρίζες για το σχεδιασμό του μέλλοντος. Ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους πολλούς φίλους του», καταλήγει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο Αλέξης Τσίπρας σημειώνει: «Δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος συνθέτης. Ηταν ένας άνθρωπος της μουσικής μπροστά από την εποχή του. Οταν η ιδιοφυΐα του συνδύαζε τη συμφωνική ορχήστρα με τη λύρα, το σαντούρι και άλλα παραδοσιακά όργανα, αυτά ήταν πρωτόγνωρα, άγνωστα τοπία για τον κόσμο της διεθνούς μουσικής σκηνής. Σήμερα, ξεριζώθηκε ένα κομμάτι από τις ρίζες μας. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στους δικούς του ανθρώπους», αναφέρει στην ανάρτησή του ο Αλέξης Τσίπρας.
Ο Γιώργος Νταλάρας έγραψε:«Σπουδαίος, ανατρεπτικός, ευφυής, πρωτοπόρος. Τα επίθετα για τον Γιάννη Μαρκόπουλο υπολείπονται της αξίας του. Ενας πραγματικά μεγάλος συνθέτης, σπουδαίος δημιουργός, με ανεκτίμητο, πρωτότυπο έργο και προσφορά! Γιάννη μου, σε ευχαριστώ για όλα μέσα από την καρδιά μου! Βασιλική, Λένγκα, έχετε τη σκέψη και την αγάπη μου».
Ειδήσεις σήμερα
Συντάξεις: Τι διαφορές θα δουν στα ΑΤΜ 1,8 εκατ. συνταξιούχοι [πίνακες]
Πανελλήνιες 2023: Tα θέματα που «έπεσαν» σε Ιστορία, Φυσική και Οικονομία
Ροή Ειδήσεων 
