Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΝΤΑΡΑΚΗ

Αλλά, από τη μια, έχεις το τραγελαφικό 2015 και, από την άλλη, την εντυπωσιακή δημοφιλία του Πούτιν και αναρωτιέσαι τι συμβαίνει», λέει ο καθηγητής στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής, χωρίς να κρύβει την απογοήτευσή του από τη σιωπή του ακαδημαϊκού κόσμου και την ιδεοληπτική αντιμετώπιση μερίδας εξ αυτών.

Στο βιβλίο αναδεικνύεται, μεταξύ άλλων, ο ρόλος της Ρωσίας στην οργάνωση της Επανάστασης. Υπήρξε κάτι από την έρευνα που σας εξέπληξε;

Ο ρόλος της Ρωσίας είναι κομβικός. Ενώ το γνώριζα, δεν είχα συνειδητοποιήσει, πριν ξεκινήσω την έρευνα στις πηγές, τις διαστάσεις αυτού του ρόλου, ακόμα και της σκιάς της Ρωσίας. Για παράδειγμα, δεν έχουμε ακόμα αντιληφθεί τον τρόμο που προκαλεί η Ρωσία στους Οθωμανούς και τον σουλτάνο το 1821. Ειδικά αυτό με βοήθησαν να το κατανοήσω οι συνάδελφοι οθωμανολόγοι με την εξαιρετική δουλειά τους, που για εμένα ήταν αποκαλυπτική.

Ποιες είναι διαχρονικά οι σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας και πώς αυτές επηρεάζονται σήμερα;

Η Ρωσία χάνει μια ευκαιρία την περίοδο 1821-1823, όταν δεν ενισχύει τους Ελληνες. Ο Καποδίστριας το βλέπει, προειδοποιεί τον Ρώσο αυτοκράτορα, αλλά μάταια. Οπως ήδη τόνισα, η παρουσία της και μόνο ενισχύει τους Ελληνες τρομοκρατώντας τους Οθωμανούς, που αναγκάζονται να δεσμεύσουν ισχυρά στρατεύματα γύρω από την Κωνσταντινούπολη. Αλλά στους Ελληνες δεν αρκεί πλέον αυτό. Η δολοφονία του Καποδίστρια, η αποτυχία της φιλορωσικής στροφής του Οθωνα, ο Κριμαϊκός Πόλεμος, ο πανσλαβισμός θα απομακρύνουν τις δύο χώρες. Η ΕΣΣΔ θα αποτελέσει μια νέα αφετηρία. Ξεκινά ως σχέση αντιπαλότητας με την εκστρατεία στην Ουκρανία και τη στήριξη του Κεμάλ από τον Λένιν. Αλλά μετά το 1944 η σχέση περιπλέκεται. Εχουμε Ελληνες που βλέπουν τη Μόσχα ως τη νέα Ιερουσαλήμ και Ελληνες που την αντιμετωπίζουν ως τη μεγαλύτερη απειλή για τον Ελληνισμό. Μετά το 1991 θα περίμενε κανείς η σχέση να γίνει φυσιολογική, κανονική. Αλλά, από τη μια, έχεις το τραγελαφικό 2015 και, από την άλλη, την εντυπωσιακή δημοφιλία του Πούτιν και αναρωτιέσαι τι συμβαίνει. Ή μάλλον διαπιστώνεις πόσο δίκιο έχουν οι κοινωνικοί επιστήμονες που επιμένουν ότι οι πεποιθήσεις (beliefs) δεν αλλάζουν εύκολα – και οι ατομικές και οι συλλογικές.

Πώς βλέπετε την αντίδραση του ελληνικού ακαδημαϊκού κόσμου για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία;

Ποια αντίδραση; Δεν βλέπω καμία αντίδραση από τον ακαδημαϊκό χώρο. Βλέπω μόνο μεμονωμένες συναδέλφισσες και μεμονωμένους συναδέλφους που αντιδρούν, αλλά και κάποιους που αντιμετωπίζουν το θέμα με ιδεοληπτικό τρόπο, ξεπλένοντας έτσι τον δικτάτορα εισβολέα.

Εχετε πει πως η Ελληνική Επανάσταση είναι μια επανάσταση του γραπτού λόγου από τον εξαιρετικά μεγάλο όγκο των αρχείων. Σήμερα έχουμε πληροφόρηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία σε ροή Διαδικτύου.

Ο όγκος των τεκμηρίων για την Ελληνική Επανάσταση είναι τόσο μεγάλος που είναι αδύνατον να τον διαχειριστεί κανείς στο σύνολό του, να πάρει έστω μια γεύση από μια απλή ανάγνωση. Πρέπει συνεχώς να κάνεις επιλογές για το πώς θα διαθέσεις τον χρόνο σου, πού θα δώσεις έμφαση, τι θα αφήσεις για αργότερα, τι θα αποφασίσεις ότι μάλλον δεν θα κοιτάξεις ποτέ. Αλλά και πού θα ψάξεις για να ανακαλύψεις κάτι άγνωστο ή ανεκμετάλλευτο. Ο ιστορικός του μέλλοντος είναι τυχερός γιατί θα έχει σχεδόν τα πάντα διαθέσιμα στην οθόνη του, αλλά και άτυχος γιατί οι επιλογές του θα είναι ακόμα δυσκολότερες.

Γιατί η Ιστορία προκαλεί ακόμα τόσο διχασμό στην Ελλάδα;

Γιατί χρησιμοποιείται πολιτικά από όλους τους χώρους. Γιατί οι αδυναμίες του εκπαιδευτικού μας συστήματος οδήγησαν σε ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ της σοβαρής ιστοριογραφίας και της δημόσιας Ιστορίας, που επηρεάζεται δυσανάλογα από τη λαϊκιστική δημαγωγική Ιστορία της Δεξιάς και της Αριστεράς.

Από τη Μαίρη Σέλεϊ στον Κολοκοτρώνη σε γραφή popular history

Διαβάζοντας κάποιος το βιβλίο του Αριστείδη Χατζή, ένα έργο ζωής και σημείο αναφοράς στην ελληνική ιστοριογραφία, αναρωτιέται γιατί να μην είναι έτσι συναρπαστικά γραμμένα τα σχολικά βιβλία. «Δεν είμαι ειδικός, δεν γνωρίζω τις εμπειρικές έρευνες, τα σχετικά πορίσματα, τις διάφορες προσεγγίσεις. Από την άλλη, νομίζω ότι κάτι έχω να πω για το είδος του βιβλίου που απευθύνεται στο ευρύ κοινό που αγαπά την Ιστορία», απαντά όταν τον ρωτάμε σχετικά.

«Νομίζω ότι μου δίνουν το δικαίωμα ο μεγάλος αριθμός ιστορικών έργων που έχω διαβάσει και η καλή γνώση του πετυχημένου είδους της αγγλοσαξονικής popular history – ένα είδος που προσπάθησα να μεταφέρω στην Ελλάδα. Το είδος αυτό είναι φοβερά δύσκολο. Πρέπει η αφήγηση να είναι καθηλωτική και ταυτόχρονα να βασίζεσαι σε στέρεα επιστημονικά θεμέλια, να έχεις κάνει καλά την έρευνά σου, χωρίς εκπτώσεις, να μην επιτρέψεις να παρεισφρήσει η μυθοπλασία, να μην γίνεις σχηματικός, μανιχαϊστικός ή αφελής.

Πολύ δύσκολο στοίχημα. Οι αναγνώστριες και οι αναγνώστες θα αποφασίσουν αν πέτυχα τον πρώτο σκοπό, η επιστημονική κοινότητα αν πέτυχα τον δεύτερο. Αν πετύχεις μόνο τον έναν, τότε δεν έχεις πετύχει να υπηρετήσεις αυτό το είδος. Εχεις γράψει ένα ιστορικό μυθιστόρημα ή μια μονογραφία που απευθύνεται σε ειδικούς. Αλλά ο δικός μου στόχος δεν ήταν αυτός. Το βιβλίο έχει πρωταγωνιστές που μας είναι γνωστοί (Μαυροκορδάτος, Κολοκοτρώνης, Καποδίστριας, Υψηλάντηδες, Παπαφλέσσας), αλλά και πολλούς που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί (π.χ. Κυριακούλης Μαυρομιχάλης). Ηθελα να δείξω ότι αυτή η Επανάσταση δεν έγινε από μια μικρή ομάδα ανθρώπων, αλλά ο κύκλος των πρωτεργατών ήταν πολύ διευρυμένος. Και να μην ξεχάσουμε τη Μαίρη αλλά και τον Πέρσι Σέλεϊ. Δύσκολα μπορεί να υποτιμήσει κανείς τη συμβολή τους, ιδίως την επίδραση που ασκούν στον Μαυροκορδάτο και τον Μπάιρον. Αλλά και στους φιλελεύθερους Βρετανούς γενικά».

 Info

Ο Αριστείδης Χατζής είναι καθηγητής στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών. Το βιβλίο του «Ο Ενδοξότερος Αγώνας: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παπαδόπουλος».

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις

Ειδήσεις σήμερα

• Πόλεμος στην Ουκρανία: Live οι εξελίξεις από τα μέτωπα του πολέμου και της διπλωματίας
• Πόλεμος στην Ουκρανία: Bομβαρδισμοί στο Κίεβο με τουλάχιστον 6 νεκρούς – «Όχι» στο ρωσικό τελεσίγραφο για τη Μαριούπολη
• Αποκλειστικό: Ο νέος ΕΝΦΙΑ σε 160 δήμους [αναλυτικοί πίνακες για όλη την Ελλάδα]
• Κορονοϊός: Freedom χωρίς pass ίσως και πριν το Πάσχα – Θέμα εβδομάδων η κατάργηση του πιστοποιητικού εμβολιασμού
• Νεκρά παιδιά στην Πάτρα: Εβδομάδα εξελίξεων για την υπόθεση – Το ενδεχόμενο του ασφυκτικού θανάτου
• Ανάλυση-Πόλεμος στην Ουκρανία: Πόσο πιθανό είναι ο Πούτιν να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr