Όσοι, μάλιστα, είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν από τον πρόεδρο του δραστήριου Συλλόγου Φίλων του πρώην βασιλικού κτήματος Βασίλη Κουτσαβλή τότε, μαγεύονταν από την ομορφιά αυτής της σιωπηλής βασιλικής πολιτείας, φωλιασμένης στο πράσινο, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το αθηναϊκό κέντρο. Στο εξωτερικό θα πλήρωνε κανείς εισιτήριο για να περιηγηθεί και να δει τα πρώην βασιλικά κτήματα.

 

Φωτιά

Η πυρκαγιά όμως του Αυγούστου ανέκοψε τις βόλτες και κατ’ επέκταση τις σκέψεις, όχι όμως το σχέδιο της κυβέρνησης, όπως είχε επισημάνει η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη κατά τον απολογισμό της καταστροφής. Από το 2003 το Τατόι πέρασε στην ιδιοκτησία του κράτους και κηρύχθηκε διατηρητέο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεώτερων Μνημείων. Έκτοτε καμία κυβέρνηση δεν είχε ουσιαστικά ενδιαφερθεί για το Τατόι, ενώ ο δραστήριος Σύλλογος Τατοΐου φρόντιζε αναμφισβήτητα με αφοσίωση, μεράκι και γνώσεις να επιβιώσει αυτή η πρώην βασιλική κυψέλη στην πρωτεύουσα. Το Τατόι εντάχθηκε στα εμβληματικά έργα της νέας διακυβέρνησης υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

«Κανένας άλλος Έλληνας πρωθυπουργός στο παρελθόν δεν είχε εντάξει το Τατόι τόσο ψηλά στην ατζέντα» λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο έμπειρος και πολυσχιδής πρόεδρος του δραστήριου συλλόγου, δύο μήνες ακριβώς μετά την ανείπωτη φυσική καταστροφή από τη φωτιά στη Βαρυμπόμπη που ξεκίνησε 3 Αυγούστου, ενώ στις 5 Αυγούστου η μανία της πυρκαγιάς, σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό του ΥΠΠΟΑ, προκάλεσε ζημιές σε επτά κτίρια (οικία Στουρμ, κτίριο τηλεπικοινωνιών, οικία φροντιστή, κτίριο φρουράς τάφων, κτίριο δασονομείου, κτίριο προσωπικού, διευθυντήριο) ενώ κάηκαν δύο κοντέινερ που περιείχαν αντικείμενα που, σύμφωνα με την αρμόδια διεύθυνση, ήταν μικρής αξίας και σε κακή κατάσταση.

«Το Τατόι ήταν πάντα ένα πολύ σύνθετο ζήτημα» σημειώνει ο κ. Κουτσαβλής που κρατάει το τιμόνι των Φίλων από το 2011 και επισημαίνει: «Αν στην εξίσωση αυτή προσθέσουμε και την τεράστια οικολογική καταστροφή που έφερε η πυρκαγιά, καταλαβαίνουμε όλοι ότι οι αποσπασματικές παρεμβάσεις πλέον δεν αρκούν. Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση του ζητήματος και σκληρή δουλειά από ανθρώπους ικανούς και αφοσιωμένους», ενώ υπογραμμίζει: «Αν γίνουν όλα μεθοδικά και με συνέπεια, ναι, πιστεύω ότι το Τατόι θα αναγεννηθεί από τις στάχτες του και οι επόμενες γενιές θα το απολαύσουν ξανά».

 

Ποια είναι η εικόνα που έχετε σήμερα, δύο μήνες ακριβώς μετά την καταστροφή στα πρώην βασιλικά κτήματα;

Με απέραντη θλίψη διαπιστώσαμε ότι πλέον δεν υπάρχει το Τατόι. Ήλπιζα να δω μια καλύτερη εικόνα. Πέρα από κάποιες συστάδες δέντρων που σώθηκαν δεν έχει μείνει απολύτως τίποτα από το μοναδικής ομορφιάς δάσος του κτήματος μαζί με τις δραματικές επιπτώσεις στην πανίδα του κτήματος και στο οικοσύστημα της Πάρνηθας. Πιστεύουμε ότι πάνω από το 80% του κτήματος των 42.000 στρεμμάτων έχει καεί. Η καταστροφή της συστάδας των 8 κυπαρισσιών δίπλα στο γήπεδο του τένις, τα τρία υπεραιωνόβια κυπαρίσσια μπροστά στο κτίριο του υπασπιστηρίου που κάηκαν, ο ελαιώνας με τα 900 δέντρα και η απόλυτη καταστροφή της Κιθάρας με συγκλόνισαν. Αν κάτι άξιζε να σωθεί από το δάσος του Τατοΐου ήταν αυτά τα σημεία. Δυστυχώς, δεν κατέστη εφικτό. Πέρα από το δάσος είχαμε ζημιές και στο μνημειακό απόθεμα του κτήματος. Δέκα κτίρια και 2 container με το περιεχόμενό τους καθώς και το περιεχόμενο του κτιρίου του διευθυντηρίου κάηκαν. Ευτυχώς, τρία κτίρια από αυτά που κάηκαν (τηλεγραφείο, οικία φροντιστή και οικία Στουρμ) έχουν έτοιμες μελέτες αποκατάστασης που με πολύ κόπο υλοποίησε ο Σύλλογός μας και είναι στη διάθεση της Πολιτείας. Δεν σας κρύβω ότι ανησυχώ για τα υπόλοιπα κτίρια και την πορεία τους προς την αποκατάσταση.

 

Δεκατρία χρόνια στο τιμόνι του Συλλόγου, γνωρίζετε όσο κανείς άλλος τα πρώην βασιλικά κτήματα. Έχετε σχηματίσει εικόνα τελικά πώς έφτασε η φωτιά στα κοντέινερ;

Είχαμε τη φωτιά της 3ης Αυγούστου στη Βαρυμπόμπη η οποία έσβησε στις 4 Αυγούστου. Βιαστήκαμε όλοι να χαρούμε τότε για το Τατόι. Ποιος περίμενε ότι με την αναζωπύρωση της 5ης Αυγούστου θα χάναμε όλο το κτήμα και η ανεξέλεγκτη μανία της φωτιάς θα έφτανε μέχρι τον Μαραθώνα. «Στο Τατόι δεν τα καταφέραμε» είπε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και αυτή είναι η μόνη αλήθεια που περιγράφει την καταστροφή. Με την αυτοθυσία πυροσβεστών και των αστυνομικών του κτήματος και τον εκεί συντονισμό της υπουργού Πολιτισμού η φωτιά δεν έκαψε τα container με τα χιλιάδες πολύτιμα κινητά αντικείμενα. Παρ’ όλα αυτά η φωτιά ξέφυγε και έκαψε το διευθυντήριο με ανυπολόγιστες ζημιές στο περιεχόμενο του κτιρίου. Ανέβηκε στα ανάκτορα και έκαψε τα δυο container μιας και στην πίσω τους πλευρά δεν είχαν καθαριστεί και βούλιαζε πάνω τους η βλάστηση του ανακτορικού κήπου. Εκεί πραγματικά δεν έχουμε στον Σύλλογο βγάλει κάποιο συμπέρασμα πώς δεν ελήφθησαν μέτρα προστασίας. Η εικόνα που εμείς έχουμε είναι ότι το ανάκτορο γλίτωσε πραγματικά από τύχη. Αν δει κανείς την καταστροφή του ανακτορικού κήπου και του περιβάλλοντος χώρου, το καταλαβαίνει αυτό. Η ένταση μόνο από τη φωτιά στα container δίπλα στο ανάκτορο θα μπορούσε να είχε κάψει ολοσχερώς το κτίριο.

 

Ποια είναι η εκτίμησή σας ως προς την υλοποίηση των έργων σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα για την υλοποίηση του εθνικού σχεδίου με βάση τα νέα δεδομένα;

Στόχος είναι να μη χαθούν τα χρονοδιαγράμματα για τις αποκαταστάσεις του κτιριακού αποθέματος του κτήματος και τη δημιουργία των πολιτιστικών υποδομών. Θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας να στηρίξουμε αυτόν τον στόχο, αρκεί να υπάρχουν σύμπνοια, εμπιστοσύνη και συνεργασία προς τον κοινό στόχο. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει εξασφαλισμένες χρηματοδοτικές ροές και πρέπει τα έργα να προχωρήσουν. Υπάρχει ένα πλέγμα μελετών που δεν υπήρχε στο παρελθόν. Έχουν γίνει όλα τα βήματα που ναι μεν δεν έχουν ορατό αποτέλεσμα αλλά είναι απαραίτητα. Το ανάκτορο και τα μαγειρεία είναι έτοιμα για να μπει ο εργολάβος. Οι υποδομές του κτήματος προχωρούν. Και οι αποκαταστάσεις των κτιρίων που έχουν μελέτες αποκατάστασης θα προχωρήσουν άμεσα. Η αποκατάσταση του ανακτόρου χρειάζεται στενή παρακολούθηση καθώς προχωρεί το έργο. Στηρίξαμε και στηρίζουμε το δύσκολο και σύνθετο έργο του υπουργείου Πολιτισμού για να προχωρήσει η αποκατάσταση του κτήματος. Τον τελευταίο όμως χρόνο διαπιστώνουμε μια διογκούμενη προσπάθεια απαξίωσης του ρόλου του Συλλόγου που προέρχεται από συγκεκριμένα κέντρα και θα προκαλέσει ζημιά στον κοινό, θέλω να πιστεύω, στόχο όλων μας. Δεν θα αναφερθώ δημόσια στους λόγους που γίνεται αυτό. Εύχομαι και ελπίζω να ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες που θα διαλύσουν αυτές τις σκιές. Στην υπόθεση του Τατοΐου δεν περισσεύει κανείς. Το έχω πει και θα συνεχίσω να το λέω. Αν λειτουργήσουμε με αποκλεισμούς στην υπόθεση του Τατοΐου και προσωπικές ατζέντες, κινδυνεύει να εκτροχιαστεί το όλο πρότζεκτ.

 

Πιστεύετε ότι με τα έργα αποκατάστασης, τόσα στα μνημεία όσο και στο φυσικό περιβάλλον, θα βρει ξανά την εικόνα που είχε, θα ζωντανέψει ξανά ως σημείο περιπάτου και Ιστορίας;

Το Τατόι δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο. Η φωτιά δεν έκαψε απλά ένα δάσος στην Πάρνηθα, έκαψε έναν ιστορικό τόπο και ένα ιστορικό τεχνητό δάσος. Σε ένα μεγάλο μέρος η φωτιά του Αυγούστου έκαψε το τεχνητό δάσος του 1872 που δεν είχαν αγγίξει οι τρεις προηγούμενες μεγάλες φωτιές του κτήματος, 1916, 1945 και 1974. Καταστράφηκαν υπεραιωνόβια δέντρα, δεντροστοιχίες, αλέες και δασικές διαμορφώσεις που αποτελούσαν το DNA της μοναδικότητας του Τατοΐου. Τα κτίρια σαφέστατα θα αποκατασταθούν και σε κάποια σημεία η εμφάνιση του κτήματος ίσως να είναι και καλύτερη μετά την αποκατάσταση. Ανησυχώ μη χαθεί στις μελέτες αποκατάστασης η μάχη με την αυθεντικότητα των δασικών διαμορφώσεων. Αυτό θα μας δώσει ένα Τατόι που, θα τολμήσω να πω, θα είναι ψεύτικο. Και αυτό δεν το θέλει κανένας μας. Και εδώ στην εξίσωση θα πρέπει να βάλουμε και τον παράγοντα χρόνο. Η αποκατάσταση του δάσους θα πάρει χρόνο αλλά αυτό δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει. Η φύση ήδη έχει ξεκινήσει το πολύτιμο έργο της στο Τατόι και με χαρά δεν σας κρύβω ότι είδαμε τη δύναμή της στις φυσικές αναγεννήσεις. Οι παρεμβάσεις του ανθρώπου θα πρέπει να είναι οι απολύτως απαραίτητες και εκεί που το δάσος αδυνατεί από μόνο του να ανασυνταχθεί. Τα δάση θέλουν καθαρισμούς και διαχείριση. Βεβαίως να δούμε ένα μίγμα χλωρίδας με αείφυλλα πλατύφυλλα στο Τατόι, αλλά οφείλουμε να έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν φυτεύουμε απλά την Πάρνηθα, αλλά έναν ιστορικό τόπο που το κάθε δέντρο έχει τη θέση του και τον ρόλο του αισθητικά και ως συστατικό στοιχείο της ιστορίας του κτήματος.

 

Ανάμεσα στο πολυσχιδές και ουσιαστικό έργο του, ο Σύλλογος έχει αναλάβει μελέτες αποκατάστασης. Ποιες είναι αυτές και πώς εξελίσσονται;

Ο Σύλλογος από το 2011 ξεκίνησε με πολύ κόπο εν μέσω οικονομικής κρίσης ένα φιλόδοξο πρόγραμμα προετοιμασίας των αρχιτεκτονικών/στατικών/ΗΜ μελετών για την αποκατάσταση των 40 σχεδόν ιστορικών κτιρίων του κτήματος που γκρεμίζονταν το ένα μετά το άλλο. Σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και τη στενή επίβλεψη των αρμόδιων υπηρεσιών του δωρίσαμε στο Ελληνικό Δημόσιο 4 ολοκληρωμένες μελέτες για τα κτίρια του βουτυροκομείου, του τηλεγραφείου, της οικίας φροντιστή και της ιστορικής οικίας Στουρμ. Χωρίς αυτές τις μελέτες τα εν λόγω κηρυγμένα νεώτερα μνημεία δεν θα μπορούσαν να ενταχθούν σε χρηματοδοτικά εργαλεία για να αποκατασταθούν. Ο προϋπολογισμός των μελετών ξεπέρασε τα 100.000 ευρώ και το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των χρημάτων ήταν δωρεές ιδρυμάτων και ιδιωτών. Εχουμε ήδη ξεκινήσει τη μελέτη αποκατάστασης του ανακτορικού κήπου σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού. Σύντομα θα γίνουν σχετικές ανακοινώσεις. Πλέον, βασικό μέλημα του Συλλόγου θα είναι η αποκατάσταση του δάσους και εκεί θα στρέψουμε το σύνολο των πόρων μας.

 

Τατόι: Η πυρκαγιά αποκάλυψε τα παγόσπιτα

Στο Τατόι υπήρχαν παγόσπιτα (icehouses) μας περιγράφει ο κ. Κουτσαβλής και παραδίδει στον «Ε.Τ.» τις πρόσφατες φωτογραφίες που συνέλεξε για το πολυσήμαντο αρχείο του Συλλόγου. Η πρόσφατη φωτιά αποκάλυψε την παρουσία των παγόσπιτων στη διαδρομή προς την Κιθάρα. Εντόπισε τρία παγόσπιτα, όπως υποστηρίζει, αλλά ίσως να υπάρχουν και άλλα. Σε αυτά η βασιλική οικογένεια αποθήκευε πάγο τον χειμώνα για τις ανάγκες ψύξης τροφίμων και της δημιουργίας παγωτών το καλοκαίρι. Ο πάγος μέσα στο κτίριο αυτό διατηρούνταν σε στερεή μορφή (αρκετές φορές μέχρι τον επόμενο χειμώνα) και χρησιμοποιούνταν ως πάγος τους θερινούς μήνες. Τα κτίρια αυτά ήταν χτισμένα μέσα στη γη, συνήθως ως θολωτές κατασκευές με τούβλα και ήταν καλά μονωμένα. Στο κάτω μέρος είχαν οπή για να φεύγει το νερό που έλιωνε.

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Ειδήσεις σήμερα

• Θρίλερ στη Θεσσαλονίκη: Νεκρός βρέθηκε ο ποδοσφαιριστής του Μακεδονικού, Νίκος Τσουμάνης – Τι «δείχνουν» οι πρώτες ενδείξεις
• Νίκος Τσουμάνης: Από ασφυξία ο θάνατος του ποδοσφαιριστή – Τι έδειξε η νεκροψία [βίντεο]
• Νίκος Τσουμάνης: Θρίλερ με τον θάνατο του ποδοσφαιριστή που εντοπίστηκε δεμένος με τρία tie wraps στο λαιμό
• Επίθεση με βιτριόλι: Συγκλονίζει η κατάθεση της πλαστικής χειρουργού – «Από θαύμα έζησε η Ιωάννα»
• Ανακοινώθηκε επίσημα: Νέος πρόεδρος του ΕΟΔΥ ο Θεοκλής Ζαούτης
• Σε δύο δόσεις… η επιστροφή στα πανεπιστήμια – Ποια άνοιξαν, ποια θα ακολουθήσουν και με τι μέτρα
• Τι αποκαλύπτει το προσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2022
• Γιατί «έπεσαν» Facebook, Instagram και WhatsApp – Οι πρώτες εκτιμήσεις για το μπλακ άουτ των 6 ωρών
• Συντάξεις: Ποιοι θα πάρουν αύξηση στην τσέπη από το 2023 με τον νέο επανυπολογισμό [πίνακες για όλα τα ταμεία]

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr