Όλα ξεκινούν το 1821 όταν η Παναγία εμφανίζεται στο όνειρο ενός κηπουρού του νησιού λέγοντάς του να αναζητήσει το εικόνισμα της σε χωράφι της περιοχής, κάτι που το επιχειρεί χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Ιούλιο του 1822 στο μοναστήρι της Κυρίας των Αγγέλων της Τήνου η γερόντισσα Πελαγία βλέπει για τρεις συνεχόμενες Κυριακές παραπλήσια όνειρα, στο οποία εμφανίζεται η Παναγία ζητώντας της να αναζητήσει τη θαμμένη εικόνα Της, υποδεικνύοντας μάλιστα το χωράφι που βρίσκεται και τον άνθρωπο που θα τη βοηθήσει. Τρεις εβδομάδες μετά η μοναχή ενημερώνει την Ηγουμένη της μονής Μελανθία κι αυτή με τη σειρά της τον επίσκοπο Τήνου Γαβριήλ. Το νέο μαθαίνεται γρήγορα στο όμορφο Κυκλαδονήσι με τους κατοίκους του να κινητοποιούνται άμεσα, συμμετέχοντας με πάθος στις έρευνες αναζήτησης της εικόνας.

Ο αρχικός ενθουσιασμός μετατρέπεται σε κούραση αφού εκτός ενός αρχαίου τείχους δεν βρίσκεται τίποτα άλλο, κάποιοι εγκαταλείπουν την προσπάθεια, ενώ από το φθινόπωρο το νησί πλήττεται από πανούκλα. Η αναζήτηση συνεχίζεται το Νοέμβριο με βάρδιες ανά χωριό του νησιού, ενώ χαρακτηριστικό της πίστης στο αποτέλεσμα είναι ότι την 1η Ιανουαρίου 1833 μπαίνει ο θεμέλιος λίθος του ναού που θα ονομαστεί Ζωοδόχος Πηγή.

Έτσι, φτάνουμε στις 30 Ιανουαρίου όταν ανήμερα των Τριών Ιεραρχών, η αξίνα του εθελοντή εργάτη Μανώλη Μάτσα χτυπά σε ένα κομμάτι ξύλο που απεικονίζει έναν άγγελο με κρίνο. Στο σημείο φτάνουν γρήγορα συγχωριανοί του που ανακαλύπτουν το δεύτερο κομμάτι της εικόνας με τη Θεοτόκο καθισμένη σε θρόνο. Τα δύο τμήματα ενώνονται και η εικόνα αποκαλύπτεται για πρώτη φορά.

Το χαρμόσυνο γεγονός ταξιδεύει σύντομα σε όλη τη χώρα, ενώ στη Τήνο καταφτάνουν οι πρώτοι προσκυνητές μαζί με κορυφαίους οπλαρχηγούς της Επανάστασης (Μακρυγιάννης, Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς), με το γεγονός να λαμβάνει εθνικά χαρακτηριστικά αφού θεωρείται θεϊκό μήνυμα απελευθέρωσης του Έθνους.

Για την ανοικοδόμηση του ναού απαιτούνται μεγάλος αριθμός εργατών και τεράστια ποσότητα μαρμάρου που φτάνει από τη Δήλο, και φυσικά πολλά χρήματα που βρίσκονται από δωρεές πιστών. Ακόμα κι έτσι όμως χρειάζεται να περάσουν σχεδόν εξήντα χρόνια και να φτάσουμε το 1880 ώστε να ολοκληρωθεί το σύνολο των εργασιών.

Έκτοτε η Παναγία της Τήνου και ο μεγαλοπρεπής ναός της αποτελεί σταθερό προορισμό των απανταχού Ορθοδόξων που αποζητούν εκεί εσωτερική γαλήνη και λύτρωση, ενώ τα χιλιάδες τάματα και οι πανύψηλες λαμπάδες που αφήνονται στη θαυματουργή εικόνα, δείχνουν την προσμονή των πιστών για ένα μεγάλο θαύμα που θα βοηθήσει τους ίδιους ή αγαπημένα τους πρόσωπα σε κάποια κορυφαία προβλήματα της ανηφορικής, σαν τις σκάλες της εκκλησίας, ζωής τους.