Ο άνδρας που σκότωσε 50 ανθρώπους σε μια ισλαμοφοβική επίθεση θυμίζει με πολλούς τρόπους τον ISIS. Αν η ζωή του κυλούσε διαφορετικά, θα μπορούσε να καταλήξει αλλιώς. Αναμφίβολα, ο τύπος του εξτρεμισμού είναι διαφορετικός, όμως έχουν τουλάχιστον ένα κοινό: Το Διαδίκτυο λειτούργησε ως εργαλείο ριζοσπαστικοποίησης.

Στο 74σέλιδο «μανιφέστο» του, ο Μπρέντον Τάραντ εξηγεί τις ακραίες απόψεις του για τον κόσμο, το εμπλούτισε με ρατσισμό και φασιστικές σκέψεις, θέσεις που μπορεί ο οποιοσδήποτε να βρει σε γνωστές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, για παράδειγμα, ο χρήστης του YouTube με την ονομασία «Third Positionist» ανήρτησε 100 βίντεο παρουσιάζοντας εξτρεμιστικές ιδέες, πολύ κοντά σε αυτές που αναφέρει ο μακελάρης της Νέας Ζηλανδίας. Οσα έγραψε ο Τάραντ καθρεφτίζουν το περιεχόμενο μίσους που αναρτά ο «Third Positionist», ο οποίος χρησιμοποιεί στοιχεία από την άκρα Δεξιά και την άκρα Αριστερά.

Στο μανιφέστο του, ο Τάραντ χαιρετίζει τον σερ Οσβαλντ Μόσλεϊ, έναν Βρετανό φασίστα ηγέτη που στήριζε τον Χίτλερ και τασσόταν ενάντια στη μετανάστευση. Τουλάχιστον δύο ομιλίες του φιγουράρουν στα βίντεο του «Third Positionist». Σε άλλο βίντεο τον Μάρτιο του 2017 δημοσίευσε βίντεο με συνέντευξη με τον Τόμας Ρούσο, έναν εκ των διοργανωτών της πορείας για τη λευκή υπεροχή στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια.

Ο… αλγόριθμος

Αναμφισβήτητα, οι άνθρωποι μπορούσαν εύκολα να ριζοσπαστικοποιηθούν και πριν από τα social media. Ακόμη κάποιοι το κάνουν χωρίς αυτά.

Πολύ συχνά, όμως, οι πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, αποδεικνύονται ένα αποτελεσματικό «εργαλείο», κυρίως γιατί επιτρέπουν τη διακίνηση εύκολων πληροφοριών και εν μέρει εξαιτίας των αλγορίθμων που χρησιμοποιούν.

Ο αλγόριθμος τείνει να πείθει τον χρήστη να μείνει λίγο περισσότερο στην εκάστοτε πλατφόρμα, να δει ένα ακόμη βίντεο, να κάνει «κλικ» σε ακόμη ένα link, εξασφαλίζοντας περισσότερα έσοδα από διαφημίσεις.

Ερευνες έχουν δείξει πως οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούν το YouTube και το facebook προωθούν θεωρίες συνωμοσίας και ακροδεξιά προπαγάνδα στις ενημερώσεις των προφίλ των χρηστών.

Περσινή έκθεση του αμερικανικού ερευνητικού κέντρου «Data & Society» έδειξε πως το YouTube αποτελεί πεδίο θρέψης για την ακροδεξιά ριζοσπαστικοποίση. Οσοι ενδιαφέρονται για συντηρητικές ή ελευθεριακές ιδέες βρίσκονται αντιμέτωποι με ακραία εθνικιστικό ή υπέρ της λευκής υπεροχής περιεχόμενο.

«Υπάρχει η πεποίθηση πως αυτές οι συζητήσεις γίνονται στο “σκοτεινό Ιντερνετ”, ωστόσο η πλειονότητα του ακραίου περιεχομένου γίνεται σε πρώτο πλάνο, είναι εύκολα προσβάσιμο από τις περισσότερες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων και προωθείται δημόσια από celebrities, ακαδημαϊκούς, πολιτικούς», αναφέρει η έρευνα.

Οι προτάσεις του YouTube, για παράδειγμα, φαίνεται πως οδηγούν τους χρήστες προς ένα ακραίο περιεχόμενο. Κάποιος που μπαίνει στο site για να δει ένα βίντεο ειδησεογραφικού περιεχομένου θα μπορούσε πολύ γρήγορα να καταλήξει να παρακολουθεί βίντεο για θεωρίες συνωμοσίας.

Αν συνδυάσει κανείς τη λειτουργία του αλγόριθμου με δυσαρεστημένους άνδρες, που μπορεί να νιώθουν ότι ο κόσμος τούς οφείλει περισσότερα, δημιουργούν την τέλεια συνταγή για τη δημιουργία εξτρεμισμού κάθε μορφής.

Ο ειδικός τρομοκρατίας του Πανεπιστημίου Γκρίφιθ, Τζεφ Ντιν, εξηγεί πως το σημείο εκκίνησης για να φτάσει κανείς σε ακροδεξιές διαδικτυακές ομάδες είναι η έλξη σε ακραίες απόψεις. «Αρχικώς παρακολουθούν τα συστημικά μέσα ενημέρωσης. Είναι πολύ εύκολο για αυτούς να έλκονται από ομάδες στο facebook ή σε fora ή από σελίδες που ενισχύουν τις απόψεις τους και δημιουργούν μια αίσθηση κοινότητας και “νομιμοποίησης” των απόψεών τους», αναφέρει.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής