Οι εξετάσεις που γίνονται όταν ξεκινά μία εγκυμοσύνη παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου. Από την αρχή της εγκυμοσύνης, οι γυναικολόγοι πραγματοποιούν μια σειρά από εξετάσεις και ελέγχους που σκοπό έχουν να εντοπίσουν πιθανές επιπλοκές ή γενετικές ανωμαλίες, αλλά και να διασφαλίσουν ότι η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά.

Η σημασία του προγεννητικού ελέγχου είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση, προλαμβάνοντας σοβαρές καταστάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την υγεία της μητέρας ή την ανάπτυξη του παιδιού.

Η διδάκτωρ της Ιατρικής ΕΚΠΑ, εξειδικευμένη στη Μαιευτική και Xειρουργική Γυναικολογία, κ. Όλγα Κουρή Καλλέργη, εξηγεί στο ET Magazine του Eleftherostypos.gr τη σημασία του προγεννητικού ελέγχου, επεμβατικού και μη.

Κ. Κουρή, Ποιες εξετάσεις περιλαμβάνει ο προγεννητικός έλεγχος και σε ποιο στάδιο της εγκυμοσύνης πρέπει να γίνουν;

Οι απαραίτητες εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου είναι, στο πρώτο τρίμηνο η αυχενική διαφάνεια από την 12η έως την 14η εβδομάδα κυήσεως. Η εξέταση γίνεται υπερηχογραφικα και συμπληρωματικά με αυτήν μία αιματολογική εξέταση που εκτιμώνται δύο ορμόνες η PAPP-A και η Β-HCG . Η συνεκτίμηση αυτών μας δίνει μία αρχική εκτίμηση κινδύνου για κάποιες χρωμοσωμιακες ανωμαλίες. Επίσης, όχι απαραίτητα, αλλά κατόπιν επιθυμίας του ζεύγους μπορεί να γίνει λήψη περιφεριακού αίματος από την μητέρα και να πραγματοποιηθει το NIPT τεστ που μας δίνει ποσοστά για χρωμοσωμιακες ανωμαλίες, υψηλά όσον αφορά το σύνδρομο Down, χαμηλότερα για άλλες ανωμαλίες. Πρέπει όμως να ενημερώνουμε σωστά την έγκυο ότι δεν είναι ένα τεστ που μπορεί να αντικαταστήσει τις δυνατότητες του επεμβατικού ελέγχου.

Στο δεύτερο τρίμηνο ( 19-23 εβδ.), όταν έχει ολοκληρωθεί η μορφολογία του εμβρύου, το υπερηχογράφημα Β-επιπέδου που εξετάζει αναλυτικά την ανατομία του εμβρύου. Πρέπει εδώ να σημειώσω ότι κανείς δεν μπορεί να διαγνώσει το 100 % των ανωμαλιών. Γι’αυτο τον λόγο δίνεται πάντα με την απάντηση και ένα ενημερωτικό σημείωμα με τα παγκόσμια ποσοστά διάγνωσης διαφόρων ανωμαλιών. Επίσης υπάρχουν και όψιμες παθολογίες που γίνονται εμφανείς μετά την 23η εβδομάδα, όπως π.χ. η αχονδροπλασία.

Στο τρίτο τρίμηνο ( από την 28η εβδομάδα) το DOPPLER , εκτιμά εκτός από την ανάπτυξη του εμβρύου, την αιμάτωση στις ομφάλικες αρτηρίες, στις μητριαίες για την πρόληψη της υπέρτασης ( έχουν ήδη ελεγχθεί στο 1ο τρίμηνο) και της προεκλαμψίας αλλά και στην μέση εγκεφαλική αρτηρία για έλεγχο την οξυγόνωσης του εμβρυϊκού εγκεφάλου.

Ποιες είναι οι πιο σημαντικές εξετάσεις για τις γυναίκες με ιστορικό υπογονιμότητας ή προηγούμενων αποβολών;

Όσον αφορά την υπογονιμότητα , αρχικά θα πρέπει να γίνεται ένας λεπτομερής υπερηχογραφικος έλεγχος για τυχόν παθολογίες όπως η ενδομητρίωση, πολύποδες ενδομητρίου, ινομυώματα και για έλεγχο ωορρηξίας. Υστεροσαλπιγγιγραφία για να εκτιμηθεί η ενδομητρική κοιλότητα και η κατάσταση των σαλπίγγων και αιματολογικά, ορμονολογικές εξετάσεις, έλεγχος θυροειδους, έλεγχος επιπέδων γλυκόζης και ινσουλίνης αλλά και έλεγχος θρομβοφιλίας.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ των ελέγχων για την υγεία του εμβρύου και των ελέγχων για τη μητέρα;

Η καλή υγεία της μητέρας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την σωστή ανάπτυξη του εμβρύου.

Ποιες εξετάσεις συστήνονται αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό κληρονομικών παθήσεων ή γενετικών ανωμαλιών;

Η σύσταση είναι ο επεμβατικός χρωμοσωμιακός έλεγχος. Στο 1ο τρίμηνο η λήψη τροφοβλάστης (CVS) και στο 2ο τρίμηνο η αμνιοπαρακέντηση. Κατόπιν γενετικής συμβουλής αποφασίζεται ο τύπος της ανάλυσης , εάν θα γίνει ένας απλός καθ’ αυτού τύπος, μοριακός καρυότυπος ή WES ( Whole Exome Sequencing).

Ποιες είναι οι βασικές αιτίες υπογονιμότητας σε γυναίκες και άνδρες και πώς μπορεί να διαγνωστεί το πρόβλημα;

– Λόγω κοινωνικών , εργασιακών και προσωπικών καταστάσεων οι γυναίκες σήμερα αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν σε μεγαλύτερες ηλικίες.
– Το στρες προκαλεί ορμονικές διαταραχές
– Παθολογικοί παράγοντες όπως η ενδομητρίωση, πολύποδες ενδομητρίου, ινομυώματα στις γυναίκες
– Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ σε αμφότερους
– στενά παντελόνια , μακροχρόνια χρήση μηχανών στους άνδρες.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες επιλογές για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας (π.χ. εξωσωματική γονιμοποίηση, ορμονική θεραπεία);

Οι επιλογές αντιμετώπισης της υπογονιμότητας είναι αρχικά να διορθωθούν παθολογικά αίτια χειρουργικά ή φαρμακολογικά. Επόμενη επιλογή η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Πόσο συχνά συμβαίνει η υπογονιμότητα και πότε πρέπει ένα ζευγάρι να ανησυχεί ή να απευθυνθεί σε ειδικό;

Το ποσοστό υπογονιμότητας στην Ελλάδα δεν είναι ακριβές. Θα ήθελα όμως να αναφέρω κάτι σημαντικό: το ότι η χώρα μας έχει τον υψηλότερο μέσο όρο ηλικίας τεκνοποίησης του πρώτου παιδιού στον κόσμο (33 έτη).
Ενα ζευγάρι μετά από ένα έτος προσπαθειών τεκνοποίησης πρέπει με την καθοδήγηση του θεράποντος του γυναικολόγου να αποτανθει σε ειδικό.

Ποιες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας σε διαφορετικές μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης και άλλες θεραπείες;

Τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής είναι ανάλογα με την ηλικία: Κάτω των 35 ετών ανέρχεται στο 60%. Μεταξύ 35-38 ετών, 40-50%. Μεταξύ 38-40 ετών, 30-40%. Και μεταξύ 40-43 ετών, 20%.  Αυτά τα ποσοστά μειώνονται σημαντικά μετά τα 43 έτη της γυναίκας.

Ποιες είναι οι κρατικές επιδοτήσεις ή προγράμματα για τα ζευγάρια που επιθυμούν να κάνουν πολλά παιδιά;

Το κράτος πλέον έχει κάποια συμμετοχή στην εξωσωματική γονιμοποίηση, δαπανηρότατη διαδικασία για ένα χαμηλόμισθο ζευγάρι. Αφού περάσουν από ειδική επιτροπή, επιδοτεί για έναν ή δύο κύκλους την φαρμακευτική αγωγή 1000€ περίπου. Επίσης για την εμβρυομεταφορά δίνει ένα επίδομα 350€. Δεν επιδοτεί την κρυοσυντήρηση ωαρίων παρά μόνον σε υπογόνιμα ζευγάρια.

Ποιες είναι οι πολιτικές του κράτους για την υποστήριξη των νέων γονέων (όπως επίδομα μητρότητας/πατρότητας, φορολογικές ελαφρύνσεις κ.λπ.);

Γίνονται προσπάθειες από το κράτος. Αυξήθηκε το επίδομα μητρότητας, δίνεται η ευκαιρία από το κράτος να συμμετέχουν και οι σύζυγοι μετά την γέννηση του παιδιού και να παίρνουν άδεια από την εργασία τους ( άδεια πατρότητας). Γίνονται βρεφονηπιακοί σταθμοί , κάποια επιδόματα και ευκολίες στέγασης.
Όμως με λύπη θα πω, ότι εάν δεν αλλάξει η νοοτροπία των ζευγαριών δεν θα δοθεί λύση στο οξύ πρόβλημα της υπογενετικοτητας . Έχουμε δείκτη γενεών 1, 2 , όταν οι γειτονικές μας χώρες έχουν 3-3,5 . Είναι απαραίτητη ακόμα μεγαλύτερη συμμετοχή του κράτους από οικονομικής πλευράς , κοινωνικής στήριξης και διαπαιδαγώγησης των νέων.