Γράφει η Δέσποινα Κονταράκη

Το ερώτημα όμως θα μπορούσε να τεθεί και διαφορετικά. Τι πήγε τόσο καλά στην Αττική τον Μάρτιο; Εδώ η απάντηση είναι απλή: Εφαρμόσαμε όλα τα μέτρα, που ήταν το εξής ένα: Δεν χρειαζόταν να κάνουμε τίποτα. Πόσα λάθη να κάνεις όταν κάθεσαι στον καναπέ και βγαίνεις μόνο με SMS;

Τώρα όμως πρέπει κάθε στιγμή της ημέρας να αποφασίζουμε. Να πάμε για καφέ; Πόσες μάσκες να βάλουμε στην τσάντα του παιδιού; Να περιμένουμε το επόμενο λεωφορείο μήπως είναι πιο άδειο; Πώς να πείσω τον 18άρη να μην πάει πλατεία και το αφεντικό να διώχνει τους πελάτες που δεν φορούν μάσκα; Να πάμε επίσκεψη στον ξάδελφο ή να βρούμε δικαιολογία; Τα διλήμματα αυτά, αν κρίνουμε από την αύξηση κρουσμάτων και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν απασχολούν μόνο όσους κατοικούν κάτω από τον αττικό ουρανό, αλλά εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, που πρέπει ξαφνικά να μάθουν να ζουν αλλιώς. Διότι η επιθετική συμπεριφορά του Covid-19 απαιτεί ριζική ανατροπή της δικής μας συμπεριφοράς. Και αυτό δεν είναι εύκολο, ούτε ευχάριστο. Ετσι φθάνουμε στις συμπεριφορικές επιστήμες.

Μερικές πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για το ρόλο που μπορεί να παίξει η επιστήμη της συμπεριφοράς, συμπληρωματικά με τα μέτρα που λαμβάνονται, καταγράφονται στην 9η ανάλυση επικαιρότητας του ΚΕΠΕ, στο οποίο επιστημονικός διευθυντής είναι ο καθηγητής Παναγιώτης Λαργκόβας. «…Η απλή παροχή οδηγιών, συμβουλών και κανόνων δεν επαρκεί για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Πλήθος ερευνητών επιδιώκει να βοηθήσει τους διαμορφωτές πολιτικής να κατανοήσουν καλύτερα την ανθρώπινη συμπεριφορά και να προσδιορίσουν τα συμπεριφορικά σφάλματα που παρατηρούνται κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν», σημειώνεται στην ανάλυση. Μεταξύ αυτών των «σφαλμάτων» ξεχωρίζουν η υπερβολική/μη ρεαλιστική αισιοδοξία (optimism bias), η οποία αφορά στην πεποίθηση που συνήθως έχουν οι νεότεροι ότι είναι λιγότερο πιθανό να συμβούν στους ίδιους αρνητικά γεγονότα. Ενας τρόπος πειθούς θα ήταν αν, για παράδειγμα, μάθαιναν ότι ένας διάσημος έφηβος νόσησε.

Αλλο συμπεριφορικό σφάλμα είναι το σφάλμα της παρούσας κατάστασης (present bias). «Στην περίπτωση του Covid-19, τα άτομα που επιδεικνύουν αυτή τη συμπεριφορά, αν και γνωρίζουν τον κίνδυνο, επιλέγουν τα άμεσα οφέλη/την απόλαυση από τη μη τήρηση κάποιων μέτρων πρόληψης και ασφάλειας (π.χ. να παρευρεθούν σε κλειστό χώρο με μεγάλη παρέα φίλων) και υποτιμούν το μελλοντικό κόστος». Σύμφωνα με τους ειδικούς, «η παροχή κάποιου άμεσου οφέλους θα μπορούσε να αυξήσει τη συμμόρφωση με μία προληπτική πολιτική (π.χ. παροχή δωρεάν Internet στο σπίτι για να υιοθετηθεί η σύσταση για παραμονή στο σπίτι όσο το δυνατόν περισσότερο)».

Πού καταλήγει; «Αν και κάποιες από τις ανωτέρω διαπιστώσεις ήδη αξιοποιούνται σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο (είτε διαισθητικά είτε ως αποτέλεσμα του σχεδιασμού επικοινωνιακής πολιτικής), θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν περαιτέρω σε αυτή τη φάση, που η προσωπική συμπεριφορά καθίσταται κρίσιμη για τον περιορισμό της πανδημίας». Η αλλιώς, όπως συμβουλεύει ο ΠΟΥ, «το σωστό μήνυμα, τη σωστή στιγμή, από το σωστό άτομο, μέσω του σωστού μέσου, μπορεί να σώσει ζωές – η παραπληροφόρηση ή τα ανάμικτα μηνύματα μπορεί να κοστίσουν ζωές».

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr