Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας*

Σκοπός της όχι μόνο να λύνει προβλήματα, αλλά να προβλέπει καταστάσεις ή να προτείνει νέους, πιο δημιουργικούς τρόπους ζωής. Νιώθω ήδη από την πρώτη μου αυτή παράγραφο ότι κάποιοι πολιτικοί μειδιούν με ειρωνική διάθεση για τα γραφόμενά μου.

Κι όμως, ας δουν πόσο άλλαξε με τις προτάσεις του ο Αντρέ Μαλρό τον πολιτικο-πολιτιστικό χάρτη της Γαλλίας γιατί τον πίστεψε ο Ντε Γκολ που είχε κότσια και συνεργάστηκαν ισορροπημένα. Μια άλλη τεράστια μορφή ανάλογης περίπτωσης είναι κι ο Joseph Beuys, ο Γερμανός καλλιτέχνης, που τον γνώρισα καλά ως το θάνατό του, υπήρξα μαθητής του κι έκανα μαζί του πολλές, διαφορετικών μορφών συνεργασίες.

Αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο, αηδιασμένος από τη βία των ναζί, βάλθηκε να προτείνει έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης. Είδε την πολιτική ως θεραπεία. Είδε την κοινωνία ως ένα πλαθόμενο πολιτικό υλικό. Καθετί, από τέχνη, καθημερινότητα, ένδυση, διατροφή, παιδεία, τρόπο ομιλίας, τα πάντα για τον Beuys ήταν πολιτική. Κι όχι με την κομματικά στενή διάσταση αλλά με την έννοια της συνειδητοποίησης της θέσης του πολίτη στην κοινωνία.

Ο Beuys θεωρούσε την πολιτική ως ένα γλυπτό και τον πολιτικό ως γλύπτη, δηλαδή ως γόνιμο και δημιουργικό θεράποντα. Που σημαίνει πρακτικά: όπως στο γλυπτό ο γλύπτης ψάχνει να βρει την άριστη μορφή έτσι κι ο πολιτικός πρέπει να ψάχνει το άριστο για τους πολίτες. Να κερδίζει την εμπιστοσύνη τους βγάζοντάς τους το άριστό τους. Και πώς θα γίνει αυτό; Διά της μεθόδου της αφαίρεσης, της ελαστικότητας και της κινητικότητας. Ο πολιτικός, όπως ο γλύπτης, αφαιρεί τα περιττά της κοινωνίας, οτιδήποτε την κρατά δύσκαμπτη.

Στόχος του, διά της αφαίρεσης των περιττών, η ελαστικότητα των δομών, των θεσμών και της καθημερινότητας του πολίτη. Αυτός ο τελευταίος, διά της σωστής παιδείας που η κυβέρνηση μπορεί να του προσφέρει, αλλά και των βιωμάτων του, φτιάχνει μια ελαστική σκέψη, που τον καθοδηγεί στο να είναι ελαστικός στη ζωή του, όπως οι πρωταρχικές ελαστογενείς οργανικές μορφές της ζωής. Διά της ελαστικότητας ο πολίτης και η κοινωνία γίνονται ευκίνητοι. Κι η ευκινησία είναι η βάση της καινοτομίας, της ανάπτυξης, της αυτογνωσίας.

Ο Joseph Beuys άλλαξε όλη την τέχνη με τις εγκαταστάσεις του και τις περφόρμανς του. Ομως άλλαξε και τον πολιτικό λόγο. Εισήγαγε στην πολιτική τον οικολογικό λόγο, όντας μαζί με λίγους άλλους ο ιδρυτής του οικολογικού κινήματος των Πρασίνων στη Γερμανία, πριν γίνουν κόμμα. Αλλαξε τις δομές του πανεπιστημίου, ανοίγοντάς το κι όχι κλείνοντάς το μόνο στους εκλεκτούς του χρήματος. Εβαζε πάντα προτεραιότητα την πνευματική και εκπαιδευτική αριστεία. Συνομίλησε με τον Δαλάι Λάμα από το ξεκίνημά του. Και υπήρξε ίνδαλμα νέων πολιτικών και καλλιτεχνών στη χώρα του και διεθνώς.

Υπήρξε ο ιδρυτής του γνωστού κινήματος Fluxus. Ο σπουδαίος αυτός καλλιτέχνης έδωσε στον κόσμο μια διευρυμένη σκέψη με κέντρο τον άνθρωπο, που ο άνθρωπος ταυτόχρονα ενσαρκώνει το σύμπαν. Ο άνθρωπος είναι το μικροσύμπαν. Και σαν τέτοιο πλάθει και πλάθεται. Αυτές τις ιδέες πρέπει να τις γνωρίζουν οι νέοι μας, οι πολίτες αλλά και οι πολιτικοί αν θέλουν να υπηρετούν την κοινωνία κι όχι τα συμφέροντα των ολίγων και συνήθως ψευτοελίτ.

*Ο Δημοσθένης Δαββέτας είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός

Από την έντυπη έκδοση