Γράφει ο Γιώργος Κύρτσος*

Διπλή ανατροπή

Ο Ερντογάν αποφάσισε να στείλει στην Ε.Ε. μέσω Ελλάδας πάνω από 1.000.000 πρόσφυγες και μετανάστες για δύο λόγους.

• Πρώτον, είχαν συγκεντρωθεί το 2015 πάνω από 3,5 εκατ. πρόσφυγες και μετανάστες, οι περισσότεροι από τη Συρία, στην Τουρκία και οι Ευρωπαίοι είχαν καθυστερήσει την εκπλήρωση των οικονομικών τους υποχρεώσεων για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών.
• Δεύτερον και κυριότερον, ο Ερντογάν αξιοποίησε τις τεράστιες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική του θέση έναντι της Ε.Ε. και να εξασφαλίσει μέσω της συνεννόησης του Μαρτίου 2016 ευρω-ασυλία για όλες του τις κινήσεις.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας βοηθήθηκε στη στρατηγική του από την απάθεια του κ. Τσίπρα και των συνεργατών του, οι οποίοι εκείνη την περίοδο πρόβαλαν τη θεωρία τού «λιάζονται». Η κυβέρνηση Τσίπρα, αντί να ασκήσει πίεση στην Τουρκία να ελέγξει τις ροές όπως έκανε με εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα η κυβέρνηση Σαμαρά, διευκόλυνε τους πρόσφυγες, τους μετανάστες και τους διακινητές, που έβγαλαν δισ. ευρώ εκείνη την εποχή, να περάσουν από την Ελλάδα στο βαλκανικό διάδρομο και μέσω αυτού σε Αυστρία, Γερμανία και Σουηδία.

Η Αυστρία και η Γερμανία δέχθηκαν εκείνη την περίοδο πρόσφυγες και μετανάστες που αναλογούσαν στο 1% του συνολικού πληθυσμού, ενώ η Σουηδία έσπασε το ρεκόρ με 1,5%.

Προκλήθηκε μεγάλη πολιτική και κοινωνική αναστάτωση, με αποτέλεσμα να αυξήσει η σκληρή και η άκρα Δεξιά τα εκλογικά της ποσοστά, να γίνει κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Γερμανία, να γίνει κυβερνητικός εταίρος στην Αυστρία και να προσδιορίζει, σε μεγάλο βαθμό, τις πολιτικές εξελίξεις στη Σουηδία.

 Εχουν δίκιο και… άδικο

Το αξιοσημείωτο στο προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν ταυτόχρονα δίκιο και άδικο. Δικαιολογούνται να διαμαρτύρονται για την απαράδεκτη κατάσταση που δημιουργήθηκε με υπογραφή Ερντογάν και Τσίπρα, αδυνατούν όμως να βρουν κοινή ευρωπαϊκή λύση γιατί δίνουν απόλυτη προτεραιότητα στους πολιτικούς υπολογισμούς σε εθνικό επίπεδο.

Η Γερμανία, η Αυστρία και η Σουηδία δεν έχουν συνέλθει ακόμη από το σοκ του 2015-2016 και κάνουν ό,τι μπορούν για να μην επαναληφθεί. Οι κυβερνήσεις τους είναι ικανοποιημένες από τη στάση Ερντογάν στο συγκεκριμένο θέμα, εφόσον εφαρμόζει τη συνεννόηση του 2016 και έχει περιορίσει δραστικά τις ροές.

Ζητούν ως πρόσθετη διασφάλιση να επιστρέφονται όσοι έχουν κάνει αίτηση ασύλου στην πρώτη χώρα εισόδου στην Ε.Ε. και στη συνέχεια διαπιστώνεται η παρουσία τους στις πιο αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε., πίσω στις χώρες πρώτης εισόδου, κυρίως Ιταλία και Ελλάδα.

Τα κράτη-μέλη της Κεντρικής και της Ανατολικής Ε.Ε. αρνούνται τη συμμετοχή τους σε οποιοδήποτε σύστημα ποσοστώσεων για την κατανομή προσφύγων και μεταναστών. Η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία ακολουθούν αυτή τη γραμμή με το σκεπτικό ότι δεν θέλουν τη μαζική παρουσία προσφύγων-μεταναστών, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι μουσουλμάνοι, στις χώρες τους.

Υποστηρίζουν επίσης ότι είναι πρακτικά αδύνατο να τους κρατήσουν, εφόσον το πιθανότερο είναι να μπουν στο πρώτο τρένο για να πάνε σε Αυστρία, Γερμανία και Σουηδία σε αναζήτηση καλύτερης προοπτικής.

Η Ιταλία και η Ελλάδα έχουν πρόβλημα μετατροπής τους σε χώρες εγκλωβισμού προσφύγων και μεταναστών με βάση τους κανόνες που ισχύουν και την πίεση που ασκείται.

Η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας κλείνει τα λιμάνια της χώρας για τα πλοία με ξένη σημαία που ελέγχονται από ΜΚΟ και μεταφέρουν εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες από τη Λιβύη προς την Ιταλία, σε συνεννόηση, τις περισσότερες φορές, με τους διακινητές.

Βασική θέση του Σαλβίνι, υπουργού Εσωτερικών της Ιταλίας και ηγέτη της Λέγκας, είναι ότι όποιος φθάνει στην Ιταλία φθάνει στα εδάφη της Ε.Ε., κατά συνέπεια η υποδοχή και η φροντίδα των μεταναστών δεν μπορεί να είναι αρμοδιότητα μόνο της Ιταλίας αλλά του συνόλου της Ε.Ε. Γι’ αυτό στέλνει τα πλοία με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς.

Η κυβέρνηση Τσίπρα δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα στην Ε.Ε. με το δόγμα «λιάζονται». Στη συνέχεια δέχθηκε αδιαμαρτύρητα την αναβάθμιση της σχέσης Ε.Ε.-Τουρκίας και τη μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα εγκλωβισμού προσφύγων και μεταναστών. Ο κ. Τσίπρας φαίνεται ότι δεν έχει αντίρρηση στην επιστροφή των προσφύγων και των μεταναστών που έχουν υποβάλει αίτηση χορήγησης πολιτικού ασύλου στην Ελλάδα, από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου προωθούνται. Είναι πιθανό να θέλει να φανεί χρήσιμος στην καγκελάριο Μέρκελ, εκτιμώντας παράλληλα ότι σε αυτή τη φάση ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία είναι περιορισμένος.

Σε μια ενδιάμεση κατάσταση, σε ό,τι αφορά το προσφυγικό-μεταναστευτικό, είναι τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. από την Ισπανία και τη Γαλλία μέχρι την Ολλανδία και τις δημοκρατίες της Βαλτικής. Δεν δέχονται μεγάλη πίεση, δηλώνουν υπέρ μιας ευρωπαϊκής λύσης αλλά σε αρκετές περιπτώσεις αποφεύγουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.

 Βήμα βήμα προς τη λύση

Είναι φανερό ότι ένα τόσο σύνθετο πρόβλημα δεν έχει εύκολη λύση. Στα περισσότερα κράτη-μέλη το προσφυγικό-μεταναστευτικό, ως πραγματικότητα ή ως φόβος, είναι το ζήτημα που προσδιορίζει τις πολιτικές εξελίξεις. Επομένως, δεν υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι να υποστούν τεράστιο πολιτικό κόστος διεκδικώντας μια κοινή ευρωπαϊκή λύση.

Η Ε.Ε. θα περάσει περίοδο μεγάλης δοκιμασίας σε αναζήτηση της αναγκαίας λύσης. Χρειάζεται μία στρατηγική που θα απαντά σε ενδεχόμενη προσπάθεια του Ερντογάν να επαναλάβει το 2015-2016 και θα αντιμετωπίζει το ευρύτερο πρόβλημα των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών.

Οι πρόσφυγες υπολογίζονται, σε παγκόσμιο επίπεδο, γύρω στα 63 εκατ., ενώ η Ε.Ε. καλείται να διαχειριστεί και τη δημογραφική έκρηξη στην Αφρική, η οποία, σε συνδυασμό με τις οικονομικές δυσκολίες και τις συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου, αναμένεται να στείλει πολύ κόσμο προς την Ε.Ε.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, πρέπει να αρχίσουμε από τα βασικά για να προωθήσουμε στη συνέχεια μια ολοκληρωμένη εθνική, ευρωπαϊκή στρατηγική για το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Η φύλαξη των συνόρων πρέπει να γίνει σοβαρή και όχι τυπική, η Τουρκία πρέπει να βρεθεί προ των ευθυνών της όπως επί κυβέρνησης Σαμαρά, πρέπει να υπάρξει σαφής διάκριση στη μεταχείριση προσφύγων και μεταναστών, επιβάλλεται η λειτουργία κλειστών κέντρων φιλοξενίας, τα ελληνικά σύνορα πρέπει να κατοχυρωθούν ως ευρωπαϊκά, πρέπει να εξασφαλιστούν σοβαρές οικονομικές αποζημιώσεις από την Ε.Ε. για τους κατοίκους των περιοχών που πλήττονται.

Η αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο λογαριασμός που θα αφήσουν πίσω τους ο κ. Τσίπρας και οι συνεργάτες του είναι στο συγκεκριμένο θέμα πιο σημαντικός και από τον οικονομικό λογαριασμό της ρήξης με την ευρωζώνη το 2015.

Ο Γιώργος Κύρτσος είναι Ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας  

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]